Phát huy giá trị các khu dự trữ sinh quyển để phát triển bền vững

Khu dự trữ sinh quyển thế giới Núi Chúa

Đây là thông điệp được đưa ra tại Hội nghị thường niên Mạng lưới các Khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam do Ủy ban quốc gia Chương trình Con người và Sinh quyển Việt Nam (MAB Việt Nam), Cục Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học (Bộ Tài nguyên và Môi trường) và Chương trình phát triển của Liên Hợp Quốc (UNDP) tại Việt Nam tổ chức ngày 3/11.

Tính đến nay, Việt Nam đã có 11 Khu dự trữ sinh quyển, chỉ đứng sau Indonesia về số lượng tại khu vực Đông Nam Á. Kết cấu sinh thái của các Khu dự trữ sinh quyển này là điều kiện không thể thiếu đối với cuộc sống của hàng triệu người dân Việt Nam và vô số các loài động thực vật đặc hữu. Việc thúc đẩy vai trò và giá trị của Khu dự trữ sinh quyển trong việc điều hòa khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học và sự chung sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên có tầm quan trọng đặc biệt trong việc hoạch định chính sách quốc gia và phát triển bền vững.

Phó Cục trưởng Cục Bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học Hoàng Thị Thanh Nhàn chia sẻ, việc quản lý hiệu quả các Khu dự trữ sinh quyển đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, thông qua việc thúc đẩy các sáng kiến mới để phát triển kinh tế, đồng thời đảm bảo tính bền vững về mặt xã hội, văn hóa và môi trường. Bộ Tài nguyên và Môi trường đang nỗ lực xây dựng các chính sách và khung pháp lý để tăng cường hơn nữa việc quản lý các Khu dự trữ sinh quyển thế giới ở Việt Nam.

Khu dự trữ sinh quyển là "nơi học tập để phát triển bền vững", nơi thử nghiệm các phương pháp tiếp cận liên ngành để tìm hiểu và quản lý những thay đổi cũng như các tương tác giữa các hệ thống sinh thái và xã hội, bao gồm việc ngăn ngừa xung đột trong công tác quản lý đa dạng sinh học. Đây là một mô hình về sự chung sống hài hòa giữa con người và thiên nhiên, trong đó việc bảo tồn thiên nhiên đi đôi với phát triển đời sống kinh tế xã hội bền vững cho cộng đồng địa phương.

Bà Hoàng Thị Thanh Nhàn cũng nhấn mạnh, đã có rất nhiều sáng kiến, mô hình và các thành công trong việc bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên được triển khai và nhân rộng trên khắp các Khu dự trữ sinh quyển thế giới tại Việt Nam. Mạng lưới các Khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam đã và đang đóng góp tích cực vào việc đạt được các mục tiêu phát triển bền vững.

GS.TS Nguyễn Hoàng Trí, Chủ tịch Ủy ban quốc gia Chương trình Con người và Sinh quyển Việt Nam (MAB Việt Nam) cho biết: "Hội nghị thường niên Mạng lưới các Khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam là dịp để 11 Khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam nhìn lại một năm hoạt động, rút ra những bài học kinh nghiệm cũng như cùng nhau định hướng hoạt động cho giai đoạn tiếp theo".

Trong những năm tới, Mạng lưới các Khu dự trữ sinh quyển thế giới của Việt Nam định hướng xây dựng khung cơ cấu quản lý thống nhất, phát triển nhãn sinh thái Khu dự trữ sinh quyển thế giới, thúc đẩy du lịch sinh thái, kinh tế xanh và phát triển sinh kế cho người dân địa phương nhằm góp phần giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu.

Các sáng kiến phát huy giá trị Khu dự trữ sinh quyển tại Việt Nam

Quản lý bền vững các Khu dự trữ sinh quyển thế giới ở Việt Nam đã thu hút được sự quan tâm từ các bên liên quan, trong đó có UNDP và Quỹ Môi trường toàn cầu (GEF) với các đóng góp quan trọng. Trọng tâm của các hỗ trợ này là thúc đẩy khả năng phục hồi môi trường và hỗ trợ sinh kế địa phương trước những thách thức ngày càng gia tăng do biến đổi khí hậu.

Dự án "Lồng ghép quản lý tài nguyên thiên nhiên và các mục tiêu về bảo tồn đa dạng sinh học vào quy hoạch phát triển kinh tế xã hội và quản lý các khu dự trữ sinh quyển ở Việt Nam" (Dự án BR), do Bộ Tài nguyên và Môi trường và UNDP thực hiện, nhằm thúc đẩy việc quản lý tổng hợp các Khu dự trữ sinh quyển thế giới, cụ thể là ở các Khu dự trữ sinh quyển thế giới miền Tây Nghệ An, Cù Lao Chàm (Hội An) và Đồng Nai. Dự án cũng ưu tiên phục hồi 4.000 ha rừng bị suy thoái và quản lý bền vững 60.000 ha các khu vực dành riêng (là các khu vực nằm ngoài Khu bảo tồn, có giá trị cao về đa dạng sinh học).

Đáng chú ý, dự án trực tiếp hỗ trợ để cải thiện sinh kế cho 2.500 hộ gia đình địa phương, đặc biệt chú trọng sự tham gia của phụ nữ, chiếm 40% số người hưởng lợi, vào các hoạt động của dự án.

Bên cạnh đó, sáng kiến "Thập kỷ phục hồi hệ sinh thái" của Liên Hợp Quốc và gần đây là Khung đa dạng sinh học toàn cầu Côn Minh-Montreal đã đặt ra những mục tiêu về bảo tồn thiên nhiên và phục hồi hệ sinh thái đầy tham vọng.

Trong bối cảnh đó, UNDP tiếp tục đặt bảo tồn thiên nhiên làm trung tâm trong các chương trình phát triển của mình, thông qua sáng kiến Nature Pledge, để mở rộng quy mô và đẩy nhanh các hành động cần thiết, nhằm đóng góp vào việc đạt được các mục tiêu toàn cầu về bảo tồn thiên nhiên và đa dạng sinh học. UNDP tại Việt Nam đã và đang hỗ trợ thúc đẩy cải thiện quản lý các Khu dự trữ sinh quyển và các Khu bảo tồn, huy động tài chính cho đa dạng sinh học, du lịch dựa vào thiên nhiên và các hoạt động khác.

Khu dự trữ sinh quyển, là khái niệm được UNESCO đưa ra năm 1971, nhằm công nhận và thiết lập các khu vực rộng lớn có cảnh quan thiên nhiên, giá trị đa dạng sinh học, văn hóa cao bao gồm trong đó các hệ sinh thái quan trọng trên cạn, vùng đất ngập nước, biển, ven biển…

Thu Cúc