Phân tích thương vụ bạc tỷ của ExxonMobil

Các cuộc đàm phán giữa Exxon và Pioneer đang có tiến triển nhưng vẫn chưa dẫn đến thỏa thuận mua lại nhà khai thác dầu lớn nhất ở bể dầu Permian.

Theo nhiều ngân hàng và nhà phân tích ngành, thỏa thuận này cho thấy Permian và ExxonMobil - doanh nghiệp có giá trị thị trường là 436 tỷ USD, đang gắn bó với nhau trong hoạt động kinh doanh cơ bản và theo đuổi chiến lược thuyết phục các nhà đầu tư quan tâm đến khí hậu.

Tuy các tập đoàn toàn cầu đang bị thúc ép phải tránh xa nhiên liệu hóa thạch và chuyển sang sử dụng năng lượng sạch hơn như gió và mặt trời, Exxon vẫn chưa thực hiện ván cược lớn nào cho năng lượng tái tạo như nhiều công ty cùng ngành. Cho đến nay, các cổ đông thu về lợi nhuận khổng lồ vì giá cổ phiếu đã tăng hơn gấp đôi kể từ đầu năm 2021. Cũng trong giai đoạn này, các nhà đầu tư ủng hộ môi trường đã công khai kêu gọi thay đổi.

Ông Jim Rossman - người đứng đầu toàn cầu về hoạt động cổ đông và tư vấn bảo vệ tại công ty dịch vụ tài chính Barclays (Anh), cho biết: “Hiện tại, các nhà hoạt động đang chỉ trích các công ty vì đã không tập trung vào hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ, yêu cầu họ tách chúng khỏi hoạt động kinh doanh năng lượng tái tạo”.

Ông Andrew Logan - Giám đốc cấp cao về chương trình dầu khí tại Ceres, cho biết: “Tăng trưởng, hợp nhất và tập trung vào hiệu quả…, nếu bạn là một nhà đầu tư quan tâm đến khí hậu, thì đó chắc chắn không phải là điều xấu”. Ceres là tổ chức phi lợi nhuận thúc đẩy các công ty chú ý hơn đến tình trạng biến đổi khí hậu.

Big Oil chịu trách nhiệm cho phần lớn lượng khí thải nhà kính do con người gây ra. Áp lực kêu gọi hành động đang ngày càng tăng.

Tuy nhiên, trong 20 tháng xung đột Nga - Ukraine vừa qua, có rất ít hoạt động đấu tranh từ các nhà hoạt động công cộng trong lĩnh vực này. Thật vậy, cuộc chiến tại Ukraine đã làm dấy lên lo ngại về an ninh năng lượng, do đó, giới cổ đông kêu gọi giám đốc điều hành thông qua nhiều mục tiêu về khí hậu.

Ông Mark van Baal - Nhà sáng lập nhóm đầu tư khí hậu Follow This, nói: “Áp lực đặt lên các nhà đầu tư đã giảm; họ đang quay đầu lại… Các nhà đầu tư lớn đang tạo điều kiện cho việc này”.

Cho đến nay, các công ty năng lượng của Mỹ nằm trong số những doanh nghiệp hưởng nhiều lợi lộc nhất. Kể từ đầu năm 2022, giá cổ phiếu của Exxon đã tăng khoảng 75%, còn chỉ số của họ trên sàn S&P 500 thì chỉ giảm 10%.

Thỏa thuận

Vào năm 2021, Hội đồng quản trị của Exxon đã tiếp nhận 3 giám đốc điều hành mới từ công ty đầu tư vì khí hậu Engine No.1 (Mỹ), trong bối cảnh Exxon bị chỉ trích vì không có hành động rõ rệt vì khí hậu.

Nhưng Engine No.1 cũng thúc giục Exxon tập trung vào những tài sản tốt nhất của mình, bao gồm cả khai thác ở lưu vực Permian. Họ cho rằng những khoản đầu tư vào bể dầu đó sẽ mang lại nhiều lợi ích hơn so với những dự án tốn kém và xa vời.

Ông Charlie Penner - Cựu giám đốc phụ trách hoạt động trực tiếp của Engine No.1, cho biết: “Trong bối cảnh chuyển dịch năng lượng dài hạn, các tài sản ngắn hạn tại Permian có nhiều ý nghĩa hơn so với những dự án lớn, đòi hỏi đầu tư kéo dài hàng thập niên để bắt đầu thu được lợi nhuận”.

Các nhà đầu tư lo lắng rằng, nếu Exxon ngừng khai thác, một bên khác sẽ gánh trách nhiệm; điều này không đóng góp được lợi ích gì cho các cổ đông hoặc cho hoạt động chuyển dịch năng lượng.

Kể từ đó, ExxonMobil đã cam kết đầu tư 17 tỷ USD vào công nghệ thu hồi và lưu trữ carbon, vào nhiên liệu sinh học và hydro, nhằm giảm đi lượng khí thải carbon trong các hoạt động của họ. Dù vậy, Exxon vẫn là một kẻ tụt hậu so với những công ty cùng ngành trên toàn cầu.

Phân tích kế hoạch không phát thải ròng của Exxon - do tổ chức những đầu tư Climate Action 100+ thực hiện vào tháng 10/2022, cho thấy: 73% chi tiêu vốn của công ty không có tính phù hợp với tiêu chuẩn kịch bản của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA).

Nhờ lấy khí hậu làm động lực, Engine No.1 đạt được thành công trong việc gia nhập vào hội đồng quản trị của Exxon. Dù vậy, theo các ngân hàng và giới luật sư, lý do chủ yếu mà công ty này giành được ghế trong hội đồng quản trị Exxon, là vì họ đưa ra được những lập luận tốt về mặt kinh tế.

Cũng theo những nguồn này, những chiến dịch hoạt động gần đây cho thấy, biến đổi khí hậu không có sự hiện diện lớn nào trong động lực hoạt động của Exxon. Các nhà đầu tư thừa nhận rằng, nhiều người đã ít lo lắng đi về việc phải cắt giảm lượng khí thải carbon và quan tâm nhiều hơn đến việc tìm kiếm lợi nhuận trong giai đoạn thị trường trở nên bất ổn.

Trong năm nay, hai nhà đầu tư Starboard Value và Ancora Group Holdings đã kêu gọi gã khổng lồ năng lượng Algonquin Power & Utilities (Canada) bán đi bộ phận năng lượng tái tạo cốt lõi của họ, vì hoạt động kinh doanh này của Algonquin không thu về giá trị cao.

Trong khi đó, Elliott Investment Management muốn công ty điện năng NRG Energy (Mỹ) tìm một CEO mới, làm lại hội đồng quản trị và xem xét ý định mua lại công ty hệ thống an ninh Vivint Smart Home.

Tương tự, nhà đầu tư Third Point đang gây áp lực lên tập đoàn dầu mỏ Shell (Anh) và kêu gọi giải thể, nhưng không phải vì lý do biến đổi khí hậu, mà là vì lý do tài chính.

Ngọc Duyên

AFP