Ông Biden đã đổi khác

Trong bài phát biểu mang phần hiếu chiến ở Maryland tối 25/8, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã chỉ trích “những người Cộng hòa cực đoan MAGA (MAGA là tên viết tắt cho cụm từ "Làm nước Mỹ vĩ đại trở lại", một slogan của ông Trump)”.

Lối nói của ông Biden cho thấy tổng thống sẵn sàng nhắm vào các thành viên đảng Cộng hòa, đặc biệt là ông Donald Trump, trong bối cảnh đảng Dân chủ ngày càng lạc quan về viễn cảnh cuộc bầu cử giữa kỳ so với những lo ngại chỉ vài tháng trước đó.

“Những gì chúng ta đang chứng kiến là sự khởi đầu hoặc hồi chuông báo tử cho triết lý MAGA cực đoan”, ông Biden nói. “Không chỉ ông Trump, đó là toàn bộ triết lý làm nền tảng cho điều giống như chủ nghĩa bán phát xít”.

Mới vài tháng trước, nhiều người dự đoán về cuộc bầu cử giữa kỳ tồi tệ trong lịch sử đảng của người nắm quyền tổng thống Mỹ. Xếp hạng tín nhiệm của ông Biden ở mức ảm đạm, trong khi lạm phát của Mỹ cao nhất trong 40 năm và chương trình lập pháp của tổng thống đình trệ.

Tuy nhiên, kể từ đó, loạt sự kiện diễn ra đã cải thiện triển vọng của đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử sắp tới, theo Financial Times.

Loạt lợi thế bất ngờ

Hồi tháng 6, Tòa án Tối cao Mỹ lật ngược án lệ Roe v. Wade, xóa bỏ cơ sở pháp lý cấp liên bang bảo vệ quyền phá thai đã tồn tại trong hơn 50 năm qua. Sự kiện này thúc đẩy các thành viên đảng Dân chủ và nhóm ôn hòa bỏ phiếu cho ứng cử viên cam kết bảo vệ quyền sinh sản ở cấp tiểu bang và quốc gia.

Sau quyết định của tòa án, gần như ngay lập tức, sự ủng hộ trong các cuộc thăm dò với đảng Dân chủ tăng lên, tỷ lệ thuận với tiền tài trợ cho các ứng cử viên đảng này.

Tác động đặc biệt đáng chú ý ở các bang dao động. Chẳng hạn ở bang Florida, ActBlue - tổ chức công nghệ phi lợi nhuận cung cấp nền tảng gây quỹ trực tuyến cho đảng Dân chủ - đã huy động được 520.000 USD chỉ một ngày sau quyết định của Tòa án Tối cao Mỹ. Con số này nhiều hơn gấp ba lần so với bình thường.

Ông Biden không ngại ngần chỉ trích trực tiếp ông Trump trong bài phát biểu tối 24/8. Ảnh: Reuters.

Theo dữ liệu từ Ủy ban Bầu cử Liên bang Mỹ, tính đến cuối tháng 7, các ứng viên Dân chủ huy động được 973 triệu USD từ nhà tài trợ cá nhân trong kỳ này, cao hơn con số 802 triệu USD của đảng Cộng hòa.

Tuần này, thành viên đảng Dân chủ Pat Ryan đã đánh bại đối thủ đảng Cộng hòa trong cuộc bầu cử quốc hội đặc biệt tại khu dân cư có nhiều cử tri dao động ở New York. Chiến dịch của ông chủ yếu tập trung vào việc bảo vệ quyền phá thai.

Ông Biden cũng chọn chủ đề này trong bài phát biểu tối 25/8. “Nếu các thành viên đảng Cộng hòa cực đoan giành quyền kiểm soát Quốc hội, việc quý vị sống ở đâu sẽ không còn quan trọng. Phụ nữ sẽ không có quyền lựa chọn ở bất kỳ đâu”, ông Biden nói và nhận được sự ủng hộ từ khán giả.

“Việc án lệ Roe v. Wade bị lật ngược trở thành thảm họa với đảng Cộng hòa. Và họ làm cho điều đó tồi tệ hơn nữa khi thúc đẩy hình thức cấm phá thai khắc nghiệt nhất ở một số bang”, Larry Sabato - Giám đốc Trung tâm Chính trị thuộc Đại học Virginia - nói.

Tổng thống Mỹ cũng đạt được một loạt thành công về mặt lập pháp, đáng chú ý nhất là dự luật về khí hậu, thuế và chăm sóc sức khỏe được gọi là Đạo luật Giảm lạm phát. Ông nhấn mạnh thành tích này vào hôm 25/8, đồng thời đề cập tới dự luật kiểm soát súng khiêm tốn mà ông thông qua sau thảm kịch xả súng ở Uvalde, Texas.

Một lợi ích khác mà đảng Dân chủ có thể nắm bắt là việc ông Trump lại trở thành tâm điểm chính trị. Cựu tổng thống một lần nữa bị giám sát vai trò trong nỗ lực lật ngược kết quả của cuộc bầu cử năm 2020. FBI cũng đang điều tra quy trình ông Trump xử lý tài liệu mật sau vụ khám xét bất ngờ tại tư dinh ở Mar-a-Lago.

Trong suốt 18 tháng nắm quyền, ông Biden né tránh nhắc tới người tiền nhiệm. Tuy nhiên, ông đã thay đổi điều này vào tối 25/8.

“Ông Donald Trump không chỉ là cựu tổng thống. Ông ấy là cựu tổng thống thất bại. Và tôi không hề nói quá, giờ quý vị cần phải bỏ phiếu để cứu lấy nền dân chủ một lần nữa, theo đúng nghĩa đen”, ông nói.

Theo Bill Kristol - nhà bình luận bảo thủ lãnh đạo nhóm Cộng hòa chống ông Trump, Mỹ “chưa bao giờ có một cựu tổng thống như ông Trump, người muốn trở thành trung tâm chú ý ngay cả sau khi đã thất cử. Điều này khiến cho cuộc bầu cử giữa kỳ này không giống bất cứ điều gì từng xảy ra trong lịch sử”.

Mớ hỗn độn lịch sử

Cựu tổng thống đã giúp thúc đẩy một số ứng cử viên đảng Cộng hòa trung thành với ông. Nhưng những người này lại gặp khó trước các đối thủ đảng Dân chủ.

Tại Pennsylvania, ông Doug Mastriano, ứng cử viên đảng Cộng hòa được ông Trump hậu thuẫn cho chức thống đốc, kém đối thủ Josh Shapiro sáu điểm %, theo Real Clear Politics. Trong cuộc đua vào Thượng viện của bang này, Mehmet Oz thua xa đối thủ John Fetterman tới 8 điểm %.

Một người tham dự sự kiện có mặt ông Biden ở Maryland tối 25/8, đội chiếc mũ với dòng chữ "Làm cho nước Mỹ sáng suốt trở lại". Ông nói mình đã làm chiếc mũ này một ngày sau khi ông Trump trúng cử. Ảnh: Reuters.

Cuộc thăm dò gần đây của Đại học Bắc Florida cho thấy cựu ứng viên tổng thống và Thượng nghị sĩ Mỹ Marco Rubio theo sau đối thủ Val Demings tới 4 điểm %.

Nhiều bên thăm dò tin rằng sự yếu kém của các ứng viên đảng Cộng hòa ở nhiều bang có thể khiến Thượng viện Mỹ nằm trong tay đảng Dân chủ. Theo FiveThirtyEight, đảng Dân chủ hiện có 2/3 cơ hội giữ lại Thượng viện.

Sự hiện diện của ông Trump đang giúp đảng Dân chủ đoàn kết hơn, trong khi chia rẽ đảng Cộng hòa.

Tuần trước, Mitch McConnell - lãnh đạo đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ - cảnh báo kết quả cuộc chạy đua vào Thượng viện sẽ sát nút hơn nhiều so với dự tính của nhiều người, với lý do lo ngại về “chất lượng ứng cử viên”. Ông Trump chỉ trích phát ngôn này và kêu gọi phế truất ông McConnell khỏi vai trò lãnh đạo.

“Điều này khiến các ứng viên đảng Cộng hòa tại những bang dao động gặp khó khăn hơn nữa khi họ chịu áp lực ủng hộ ông McConnell hoặc ông Trump”, Simon Rosenberg, chiến lược gia đảng Dân chủ, cho biết. “Đối với đảng này, đây như là mớ hỗn độn lịch sử”.

Phương Linh