Nuôi nấng trắc ẩn

Buổi sáng mở cửa nghe ríu rít tiếng chim trên đầu. Chiều quét sân thấy cặp chim bay về tổ, thản nhiên đứng trên ô gió nhà tôi rỉa mỏ. Tôi thích sự ngạo nghễ đó của bầy chim. Đấy là khoảnh khắc chim cho tôi thêm yêu căn nhà của mình và thèm trở về tổ ấm mỗi buổi tan tầm.

Minh họa: HOÀNG ĐẶNG

Cái ô gió dường như quá nhỏ nên chỉ sau một năm rơm rác chim gắp về làm tổ đã thòi ra ngoài. Đến nay sau ba năm chỗ đó thành một ụ rơm rõ rệt. Chim tới họp bạn nhiều hơn, không phải một cặp nữa mà dễ đến chục con chui rúc. Có khi chim đá yêu nhau ngay trên cái tổ đó, rác rơm rơi xuống bậc thềm hiên.

Tổ chim ngay vị trí mặt tiền ngôi nhà, ai đến chơi cũng thấy. Dăm ba người cảm thán bảo đất lành chim đậu, coi như đó là sự lành. Cũng dăm ba người khác bảo nó làm xấu xí ngôi nhà, rác treo trên đầu, rác phủ trước mặt. Và cũng dăm ba lần tôi đã định gỡ tổ chim bất thành. Mãi đến giáp Tết Nguyên đán vừa rồi, đang lúc dọn dẹp nhà cửa thì ý định dỡ tổ chim lại trỗi dậy. Đi mượn một cái thang dài nhất làng mới bắc lên tới chỗ tổ chim. Tôi trèo lên tới nóc thang, thò tay đụng mấy cọng rơm nghe tiếng chít chít chim non thế là vội vàng tụt xuống.

Đấy là lúc ký ức tuổi thơ trở về.

Những buổi trưa trốn nhà cùng đám trẻ làng men lũy tre tìm bắt tổ chim. Chim cu cườm, chim sáo, chào mào, chim sẻ… buổi ấy vẫn còn nhiều ở làng quê. Chỉ cần đi một vòng thể nào cũng tìm được ít nhất một tổ. Nhưng không dễ bắt được chim. Có khi leo lên tận tổ thì chim vừa bay ra. Có khi chỉ gặp một tổ vài cái trứng tròn, hoặc vỏ trứng đã vỡ.

Muốn bắt được chim non phải canh chừng đúng thời điểm. Chúng tôi núp vào một bụi rậm quan sát, thấy chim mẹ gắp mồi bay về tổ thì chính xác đã có chim non ở trên. Ngay cả việc này cũng phải tinh ý vì miếng mồi và cọng rác chim tha về tổ rất giống nhau.

Bắt được tổ chim mừng húm, chia nhau mỗi đứa một con đem về nuôi. Chim sáo thường dễ nuôi nhất, cứ lấy nước miếng đút cho chim thì lớn lên nó mến người nuôi, tự bay đi kiếm mồi và chỉ cần nghe tiếng huýt gió là trở về. Chim cu không đến nỗi khó nuôi nhưng nó không mến người chăm, nên phải nhốt kín trong chiếc lồng tre, thả ra nó sẽ bay mất. Chim sẻ mới đúng là loại khó nuôi nhất và hình như không nuôi được. Bắt sẻ non về chỉ độ ba hôm là nó chết ngay.

Những con chim chết, đối với trẻ thơ chỉ như một thứ đồ chơi bị hỏng. Hầu như không có một ám ảnh gì tại thời điểm ấy. Phải đến khi dịch cúm gia cầm lan rộng về tới làng quê, những con chim tôi nuôi trong lồng lần lượt chết. Buổi sáng thấy con sáo nằm ủ ê, bỏ ăn bỏ uống. Đến trưa nó đã thành một đám xác phủ lông bất động.

Tôi đào cái hố nhỏ đặt xác con sáo xuống, rải lên trên một lớp vôi bột trắng và lấp đất. Những con chim còn sống thoi thóp cũng bị cho xuống hố. Người lớn khuyên đằng nào chim cũng chết, chôn sống nó cho đỡ lây lan. Suy nghĩ ấu thơ của tôi lúc ấy cũng đơn giản là thà cho nó khuất mắt mình sớm chừng nào hay chừng đấy.

Khi cái hố được lấp đất đầy, cũng là lúc tôi biết đến cái cảm giác của sống chết chia lìa. Đốt hết tất cả mấy cái lồng tre, tôi tự nhủ sẽ không bao giờ nuôi một con vật nào nữa.

Đấy mới chính là cái ám ảnh khiến tôi ngần ngại chuyện nuôi một con vật.

Ám ảnh ấy trở lại lúc tôi sắp gỡ tổ chim trên mái nhà mình. Tôi sợ phải chạm tay vào một sinh linh bé nhỏ non nớt mà khi dời khỏi cái tổ mẹ, nó không sống nổi qua ngày thứ ba. Tôi quyết định tụt xuống, bỏ mặc rác rều treo trước nhà dù sắp đón năm mới.

Chuyện nếu chỉ có thế thì không cần phải nói. Cho đến hôm mới đây, đang ở trong nhà tự dưng nghe một tiếng "cạch", rồi tiếng chim kêu xáo xác. Tôi chạy ra, thấy hai kẻ săn chim bằng ná cao su vừa vù xe máy chạy, trả lại một tràng cười khoái chí.

May chưa có con chim nào rơi xuống, chỉ thấy một hòn sỏi rớt trước sân nhà. Tôi nhặt hòn sỏi lên và nghĩ dại nghĩ khôn rằng nếu lỡ nó lệch đường ngắm bay vào nhà, thậm chí tệ hơn là trúng người trong nhà thì sao. Tưởng tượng đến đó thì lạnh cả người, và lại dấy lên ý định gỡ tổ chim.

Nuôi nấng trắc ẩn, đôi khi cũng bị tổn thương.

HOÀNG CÔNG DANH