Những trang hồi ký xúc động của một phóng viên chiến trường

Nhà xuất bản Thông tấn, Công ty Cổ phần sách Alpha (Alpha Books) và Công ty Truyền thông Sống vừa phối hợp xuất bản sách Hồi ký phóng viên chiến trường của tác giả Trần Mai Hưởng.

Cuốn sách càng có ý nghĩa hơn khi ra mắt đúng dịp kỷ niệm Ngày truyền thống của Hội Cựu chiến binh Việt Nam (6/12).

Sống lại những ngày tháng lịch sử

Nghề báo là một nghề thực sự nguy hiểm, đặc biệt là đối với các phóng viên chiến trường, những người phải lăn lộn ở những nơi có tiếng súng, tiếng bom nhằm cung cấp đến cho độc giả những dòng tin, hình ảnh về những gì đang xảy ra ở vùng chiến sự ác liệt.

Trong cuốn Hồi ký phóng viên chiến trường, hình ảnh chia ly do chiến tranh đã xuất hiện ngay từ trang đầu tiên do tác giả phải đi sơ tán từ khi còn là một cậu bé 13 tuổi, phải sống xa gia đình. Tiếng còi báo động khi máy bay Mỹ đến cũng là ký ức khó quên gắn với tuổi thơ tác giả.

Nhà báo Trần Mai Hưởng tại Sân bay Pochentong - Campuchia trong cuộc chiến chống Polpot năm 1979. (Ảnh: NVCC)

Nhà báo Trần Mai Hưởng nằm trong số những phóng viên có mặt ở tuyến đầu khi Quảng Trị vừa được giải phóng trong chiến dịch tổng tiến công 1972.

Ông là người tận mắt chứng kiến, ghi chép lại những khoảnh khắc trao trả tù binh giữa hai bên và niềm vui vỡ òa khi những chiến sĩ của ta bị tù đày gặp lại người thân tại Thạch Hãn, Quảng Trị sau khi Hiệp định Paris được ký kết đầu năm 1973.

Mùa Xuân 1975, tác giả là người có mặt ngay trong buổi sáng đầu tiên khi Thừa Thiên - Huế được giải phóng, kịp thời chuyển tải tin bài về không khí ngày hội nơi đây. Tác giả cũng có mặt ở Đà Nẵng sau khi thành phố được giải phóng để kịp thời đưa tin trong một hành trình đầy gian nan trên chiếc xe máy.

Và điều đáng nhớ nhất là tác giả kịp thời có mặt tại Dinh Độc Lập để ghi lại khoảnh khắc “Xe tăng quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập trưa 30/4/1975”. Bức ảnh này sau đó được sử dụng rộng rãi và trở thành một biểu tượng quen thuộc của Đại thắng Mùa Xuân năm 1975.

Không chỉ tham gia đưa tin về cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của quân và dân ta, nhà báo Trần Mai Hưởng còn tác nghiệp về cuộc chiến tranh biên giới Tây Nam, bảo vệ Tổ quốc và giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng, hồi sinh đất nước.

Ông là phóng viên trực tiếp có mặt tại Phnom Penh khi thành phố này được giải phóng để kịp thời có những tin, bài, ảnh về sự kiện này cũng như ở Svay Rieng, Prey Veng và nhiều hình ảnh khác về Campuchia.

Khi bộ đội Việt Nam hoàn thành nhiệm vụ trên nước bạn, ông cũng là người tận mắt chứng kiến tình cảm tốt đẹp của người dân Campuchia dành cho những người lính Cụ Hồ. Sau này, tác giả còn có mặt ở Hà Giang và Cao Bằng trong cuộc chiến đấu chống quân bành trướng xâm lược.

Ông còn có dịp đặt chân đến đất Mỹ, tìm về “dấu mốc liên quan đến ký ức” của ông, đó là đài tưởng niệm về chiến tranh Việt Nam ở New York và Washington. Những ghi chép của nhà báo về người gốc Việt ở Mỹ cũng hiện lên rất sống động, cộng đồng nơi đây vẫn luôn nhớ về và mong muốn quê hương, đất nước luôn phát triển giàu mạnh.

Cuốn sách cũng cho thấy những chiêm nghiệm của tác giả về hành trình của một đời người qua những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh và hòa bình, những bài thơ trong sách cũng là chất xúc tác giúp cho các trang viết thêm liền mạch.

Có lẽ, những gì trải qua trong chiến tranh sau này đã trở thành kinh nghiệm quý báu để ông có thể vận dụng linh hoạt trong quá trình lãnh đạo cơ quan trên cương vị Tổng giám đốc Thông tấn xã Việt Nam.

Giá trị đặc biệt với người làm báo

Nhà báo Trần Mai Hưởng chia sẻ: “Tôi viết lại những dòng hồi ức này khi đã ở tuổi ngoài 70. Cuộc đời hiện lên như một cuốn phim quay chậm qua những tháng năm, với nhiều sự kiện, nhiều gương mặt và hoàn cảnh đã sống.

Đã 55 năm kể từ khi tôi rời ghế nhà trường phổ thông vào học lớp phóng viên TTXVN khóa 8. Tôi đã dành trọn cuộc đời mình để theo nghề báo. Công việc đã giúp tôi có nhiều trải nghiệm, được trải qua nhiều thử thách trong chiến tranh và hòa bình, được chứng kiến nhiều sự kiện lớn trong lịch sử đất nước. Đối với tôi, đấy thực sự là một may mắn lớn”.

Bìa cuốn “Hồi ký phóng viên chiến trường” với hình vẽ chân dung tác giả - nhà báo Trần Mai Hưởng và chiếc xe tăng quân giải phóng tiến vào Dinh Độc Lập ngày 30/4/1975, một sự kiện trọng đại mà ông đã chứng kiến từ khi còn rất trẻ. (Nguồn: NXB)

Cũng theo ông, nghề làm báo, đặc biệt là phóng viên chiến trường, là một thử thách rất khắc nghiệt. Trong chiến tranh, để có mặt kịp thời, chứng kiến những sự kiện, người phóng viên thực sự là những chiến sĩ luôn đối mặt với những nguy hiểm, hy sinh cận kề trong gang tấc. Đằng sau mỗi dòng tin, bức ảnh là tinh thần vượt lên tất cả để hoàn thành nhiệm vụ, để tác nghiệp và đưa những sản phẩm về cơ quan, tòa soạn.

Ông tâm sự: "Tôi đã sống qua những năm tháng hào hùng và bi tráng. Tôi đã chứng kiến khoảnh khắc lịch sử và cả những hy sinh, khổ đau, mất mát vô cùng lớn lao của con người. Nhiều đồng nghiệp của tôi đã ngã xuống trên chiến trường, với máy ảnh và vũ khí trong tay, những trang tin còn đang viết dở. Sự hy sinh đó là vô giá.

Là những người may mắn trở về, sự sống trong mỗi chúng tôi luôn trĩu nặng sự sống của cả bao người không còn có mặt. Vì thế, sống sao cho xứng đáng, sống cho cả mong ước của những người không trở về, luôn là một câu hỏi lớn cho mỗi con người hôm nay".

Trong lời giới thiệu sách, Nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam viết: "Cuốn sách này không chỉ có những bước chân mà còn có cả vị mặn của mồ hôi và màu đỏ của máu; có những thao thức, chiêm nghiệm về hành trình của một đời người qua những năm tháng khắc nghiệt của chiến tranh và hòa bình".

Với văn phong tưởng như chất phác mà rất giàu chất thơ, cuốn hồi ký không chỉ giá trị với bạn đọc cả nước nói chung mà còn rất giá trị với những người làm báo chúng ta nói riêng.

Với tư cách là Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, ông Lê Quốc Minh mong rằng, mỗi người làm báo đều đọc “Phóng viên chiến trường” của nhà báo kỳ cựu Trần Mai Hưởng ít nhất một lần, đồng thời hy vọng sách được dịch ra nhiều thứ tiếng, để bạn bè năm châu hiểu hơn về con người và đất nước Việt Nam.

Trải qua 4 cuộc chiến tranh của thế kỷ XX, cả nước ta có khoảng 500 nhà báo liệt sĩ. Họ là những người đã ngã xuống trên các chiến trường khác nhau, vì sự nghiệp thống nhất Tổ quốc, giành hòa bình, tự do cho dân tộc. Qua nhiều lần xác nhận, đối chiếu, số nhà báo liệt sĩ của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) được xác nhận là hơn 260 người.

Hà Anh