'Những người bà vui vẻ'

Những tấm thảm cũng chứa đựng cả ước mơ bảo tồn nghệ dệt truyền thống của “Những người bà vui vẻ” ở vùng Batken của Kyrgyzstan. Ảnh: AFP

Bà Tashkan Khakimova (77 tuổi) miệt mài trước chiếc máy dệt bằng gỗ, những sợi len lướt qua các ngón tay. Bà sử dụng kỹ thuật dệt thảm shyrdak truyền thống ở thị trấn nhỏ Kadamjay, vùng núi Batken xa xôi của đất nước Kyrgyzstan.

Một nữ sinh trẻ cầm những sợi len đứng bên cạnh bà Khakimova, đội khăn trùm đầu màu trắng và mặc chiếc áo nhung thêu truyền thống của vùng. Phải mất rất nhiều giờ làm việc đòi hỏi sự khéo léo, kiên nhẫn, tỉ mỉ... của người thợ, những sợi len được dệt thành tấm thảm truyền thống của người Kyrgyzstan.

Bà Khakimova là một trong số ít phụ nữ cao tuổi còn sống ở khu vực miền núi của quốc gia Trung Á này còn gìn giữ cách dệt thảm truyền thống shyrdak. Tháng 10 vừa qua, “Những người bà vui vẻ” rất hạnh phúc khi trưng bày những tấm thảm len nghệ thuật mà nhóm tự tay sản xuất tại nhà văn hóa của địa phương.

Bà Khakimova nói: “Cha mẹ chúng tôi dạy chúng tôi kỹ thuật dệt thảm shyrdak truyền thống nhưng mọi người đang dần quên nó”. Ví lẽ đó, “Những người bà vui vẻ” gồm 20 phụ nữ cao tuổi lại gặp nhau vài lần mỗi tuần tại nhà văn hóa của thị trấn Kadamjay nép mình giữa dãy núi Alay, vùng Batken để bảo tồn nghề thủ công đặc trưng, độc đáo mà UNESCO kêu gọi “cần được bảo vệ khẩn cấp”.

Hào hứng cất tiếng hát vang vọng khắp đại sảnh lát đá cẩm thạch của nhà văn hóa, “Những người bà vui vẻ” có sứ mệnh thu hút và truyền lại cho người trẻ tuổi vùng Batken cách gìn giữ nghệ thuật dệt thảm shyrdak. Bà Rakhat Dzhoroyeva - một phụ nữ trong nhóm nói: “Điều quan trọng là phải bảo tồn nghệ thuật dệt thảm vì đây là phong tục kế thừa từ tổ tiên”.

Bà Rakhat Dzhoroyeva thừa nhận thảm thủ công truyền thống có nguy cơ mất chỗ đứng trên thị trường vì làn sóng sản phẩm thảm công nghiệp, người trẻ không còn mặn mà với làng nghề khi muốn tìm kiếm công việc và thu nhập có thể tốt hơn trên thành phố. Song, “Những người bà vui vẻ” vẫn nhiệt huyết giữ nghề và truyền nghề để bảo tồn nét văn hóa độc đáo của địa phương qua thảm shyrdak - một trong những biểu tượng văn hóa của Kyrgyzstan.

Nghệ thuật dệt thảm của vùng Batken sử dụng nguyên liệu làm len từ động vật như gia súc, cừu và dê được chính người dân nuôi trong vùng, nhờ đó tạo tiết kiệm được chi phí sản xuất. Tấm thảm có hoa văn trang trí bằng họa tiết truyền thống đầy màu sắc gợi nhớ đến văn hóa du mục của người Kyrgyzstan.

Tục dệt thảm du mục cổ xưa truyền qua nhiều thế hệ vốn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của gia đình du mục. Thảm được sử dụng để sưởi ấm, trang trí, làm vỏ gối, túi xách... và là một phần bắt buộc trong của hồi môn của cô dâu...

“Những người bà vui vẻ” cho biết, niềm vui dệt thảm không những giúp cuộc sống của họ bớt tẻ nhạt, bảo tồn làng nghề truyền thống mà cũng giúp tăng thu nhập cho gia đình. Bà Saliya Bozhoyeva - thành viên của nhóm “Những người bà vui vẻ” chia sẻ: “Hằng tháng tôi nhận được 6.000 som tiền lương hưu - bằng khoảng 6 euro, trong khi chúng tôi có thể bán những tấm thảm làm ra với giá vài trăm euro”.

“Những người bà vui vẻ” lạc quan bởi sự hồi sinh của nghệ thuật dệt truyền thống shyrdak góp phần thu hút khách du lịch và khách hàng quay lại thị trấn Kadamjay xa xôi, đóng góp cho nền kinh tế địa phương. Những người thợ dệt tự hào khi vừa nhận được nhiều đơn đặt hàng trong nước, chủ yếu đến từ Bishkek - thủ đô và là thành phố lớn nhất của Kyrgyzstan, đặc biệt từ một số quốc gia, trong đó có Nhật Bản.

KIM OANH