Những món ngon ngát hương bưởi

Nhất cử, lưỡng tiện

Sau Tết, trên những con phố nhỏ Hà Nội, chúng ta không khó để bắt gặp những gánh hoa bưởi ngược xuôi mang hương xuân đi khắp thành phố. Sáng ra bắt gặp thứ hoa giản dị, trắng tinh khôi chất đầy trên những chiếc mẹt tròn còn vương sương sớm, chỉ cần một cơn gió thoảng nhẹ cũng khiến ta xao xuyến và chân chẳng thể rời nếu không chọn lấy một chùm nho nhỏ.

Bất kỳ bộ phận nào của quả bưởi cũng đều có công dụng. Vỏ được các bà, các cô đem chế biến thành thứ nước gội cho tóc thơm mượt, hoặc để tắm… Thậm chí, nó cũng có thể dùng chế biến thành một món ngon như mứt hoặc làm trà khô. Cùi bưởi thì đem nấu chè, đây là món rất ngon và mát. Gai bưởi đôi khi có vai trò như một chiếc kim để khêu khi ăn ốc luộc. Ăn ốc phải dùng gai bưởi thì mới đúng chuẩn. Thiếu nó thì những con ốc có ngon ngọt đến mấy thì cũng khiến món ăn chưa trọn vẹn. Mỗi giai đoạn trưởng thành của lá bưởi đều có tác dụng, những chiếc lá non bánh tẻ thì kết hợp trong nấu ăn, lá già thì đóng vai trò như một loại thảo mộc tốt vậy.

Đậm hương vị xuân

Hoa bưởi thường chúng ta hay dùng để ướp trà hoặc đem đi chưng cất lấy tinh dầu. Hơn nữa nó còn được sử dụng để ướp những món ăn ngon. Chẳng biết mía ướp hoa bưởi có từ khi nào, nó là một món ăn chơi, món tráng miệng mà nhiều người Hà Nội bao đời vẫn làm, lại vừa là một vị thuốc trị chứng ho khan, cảm mạo cực kỳ tốt. Chọn những cành hoa tươi mới hái (mà phải là hái buổi sớm mai để hứng trọn hương thơm của đất trời), các bà, các mẹ sẽ không đem ướp cả bông mà tách riêng từng cánh. Cách này sẽ làm cho mía không bị đắng, không bị dính nhụy hoa làm mất đi màu sắc thẩm mỹ. Cứ thế xếp từng lớp mía lau đã được róc vỏ, cắt khúc, lần lượt thêm cánh hoa bưởi cho đến khi đầy hũ.

Có 2 cách ướp. Một là cứ trộn mía với cánh hoa bưởi rồi đậy lại cất trong ngăn mát tủ lạnh độ nửa ngày là sẽ có những khúc mía ngọt thơm hương bưởi và rất thanh mát. Cách nữa là đem đi chưng cách thủy cho đến khi những khúc mía trong màu ngả vàng lại là được. Mía sẽ có mùi hương đậm đà hơn, ngọt vị, và hơn hết nó đóng vai trò như một vị thuốc. Hoa bưởi không chỉ có mỗi ướp trà, ướp mía, dân gian còn đem đi ướp đường phèn, mật ong để dùng dần chống cảm mạo hoặc trị những cơn đau họng tức thời.

Ngày Tết quả bưởi dùng để bày mâm ngũ quả trên ban thờ, ra Giêng thì hạ xuống thụ lộc. Ăn hết múi thì vỏ mang đi làm mứt. Món mứt này những năm gần đây rất được ưa chuộng. Vị của nó the the, ngọt ngọt, lại lẫn thêm chút đắng đắng rất khác lạ. Để làm mứt, người ta chọn vỏ của bưởi da xanh là hợp nhất vì nó có phần cùi dày, giòn, dễ làm. Vỏ bưởi sau khi loại bỏ bớt phần cùi trắng sẽ thái lát vừa ăn rồi ngâm vào nước muối pha loãng, sau đó rửa đi rửa lại nhiều lần cho bớt the, đắng. Kế đó đem trộn đường cho thật ngấm rồi sên trên bếp. Thành phẩm là những miếng mứt hanh vàng khô ráo, the the, thơm thơm và ngọt dịu.

Lá bưởi bánh tẻ khá hợp cho một vài món ăn. Chúng ta có 2 món cuốn lá bưởi được các bà, các mẹ hay làm mỗi độ xuân sang là chả ốc lá bưởi và thịt cuộn lá bưởi. Đối với món chả ốc lá bưởi thì về phần nhân làm không khác nhiều với món ốc hấp lá gừng. Cũng ốc, cũng mọc, cũng thịt băm, nấm hương… tất cả được tẩm ướp rồi viên tròn trong những chiếc lá bưởi và được xiên bởi chính những chiếc gai bưởi. Có một cách khác nữa là nhồi lá bưởi vào những con ốc rồi đem hấp, món ăn sẽ thoảng hương bưởi ngọt ngào rất tinh tế.

Đối với món thịt cuốn lá bưởi thì có thể cuốn với thịt băm hoặc thịt thái miếng, nhưng nếu dùng thịt ba chỉ hoặc thịt vai sẽ khiến miếng chả mềm và ngậy hơn. Cứ thế tẩm ướp theo cách riêng rồi cuộn lại xiên bằng gai bưởi (không có gai bưởi thì dùng que tre) đem chiên trên chảo hoặc nướng than hoa sẽ rất thơm. Vị của lá bưởi bánh tẻ vừa mềm, vừa thơm, quện với vị của thịt ướp sẽ rất ngon. Lá bưởi còn được sử dụng trong một số món ăn với cá hấp, cá chiên, cá kho để khử tanh.

Những tép bưởi căng mọng ngoài việc ăn như một thứ trái cây thông thường còn dùng để trộn gỏi với tôm, với thịt. Đây là món thanh mát, bổ dưỡng và quan trọng nữa là giải ngấy trong những cuộc tiệc tùng đầu năm. Nhiều món ăn chỉ có theo mùa, nhưng món ngon từ bưởi thì lại khác, tức là mùa nào cũng có, nhất là vào mùa xuân.