Những 'cánh chim' tiên phong đưa đồng bào dân tộc thoát nghèo

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, trong thời gian qua, các cấp chính quyền, ban ngành, đoàn thể, tổ chức và cá nhân trong tỉnh đã nỗ lực chung tay góp sức với nhiều hình thức, cách làm, mô hình phù hợp.

‘Trao cần câu’ hơn ‘con cá’

Năm 2020 và năm 2021, thực hiện theo chuẩn nghèo giai đoạn 2016 - 2020; Năm 2022 thực hiện theo chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2022 - 2025, kết quả sơ bộ tỷ lệ hộ nghèo của Bắc Kạn giảm khoảng 2,5%, đạt mục tiêu Nghị quyết của Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra.

Tham gia HTX, các thành viên được hỗ trợ về vốn, giống... và cam kết thu mua sản phẩm.

Trong số các mô hình giảm nghèo, có thể kể đến HTX Giáo Hiệu (thôn Nà Hin, xã Giáo Hiệu, huyện Pác Nặm) đã tích cực vận động các thành viên trong HTX, nhất là hộ nghèo và cận nghèo, hộ gia đình dân tộc thiểu số tại vùng khó khăn tham gia liên kết sản xuất với mô hình trồng nông sản. HTX đã hỗ trợ về vốn, giống, phân bón, kỹ thuật chăm sóc và thu mua 100% sản lượng nông sản cho 42 hộ nghèo và cận nghèo tham gia mô hình. Cuối năm 2022, qua rà soát đã có 14 hộ thoát nghèo và cận nghèo.

Hay xã Như Cố, huyện Chợ Mới là địa phương có địa hình đồi núi, khí hậu thuận lợi cho trồng trọt các loại cây nông nghiệp và công nghiệp. Đây cũng là địa phương có nguồn nhân lực dồi dào, nhiều kinh nghiệm trong lao động sản xuất nhưng vẫn chưa có thu nhập ổn định. Nhận thấy những tiềm năng còn đang bị bỏ ngỏ, những thanh niên người dân tộc thiểu số tại địa phương đã ấp ủ và quyết định khởi nghiệp trên chính mảnh đất quê hương. Năm 2017, Tổ hợp tác Thanh niên Như Cố được thành lập với 11 thành viên đều là thanh niên dân tộc Tày chăm chỉ, cần cù, chịu khó.

Xác định rõ mục tiêu sản xuất nông nghiệp theo hướng hàng hóa, Tổ quyết định thí điểm chuyển đổi 6.000 m2 đất ruộng tại thôn Nà Chà, xã Như Cố sang trồng rau và cây ăn quả. Ban đầu, người dân địa phương rất lo lắng vì với họ, trồng một loại cây khác trên mảnh ruộng bao đời nay trồng lúa là một quyết định mạo hiểm. Với sự cố gắng, chăm chỉ, miệt mài cùng nỗ lực quyết tâm chinh phục giấc mơ làm nông sản sạch, bước đầu Tổ hợp tác đã thành công với một số loại rau củ quả như rau bí siêu ngọn, dưa chuột, dưa hấu, cà chua, rau cải...

Ngoài ra, Tổ còn thử nghiệm sản xuất thành công trồng rau trái vụ. Kết quả, ngay trong năm đầu tiên, mỗi 1.000 m2 rau màu luân canh đã cho thu nhập khoảng 60 triệu đồng, cao gấp nhiều lần so với trồng lúa.

Từ thành công bước đầu, Tổ hợp tác đã thống nhất ý kiến của các thành viên và quyết định nâng Tổ hợp tác lên thành HTX Nông nghiệp thanh niên Như Cố. Không chỉ giúp đỡ đoàn viên thanh niên vơi bớt khó khăn về nguồn vốn sản xuất, HTX còn là nơi các thành viên chia sẻ kinh nghiệm, tìm hướng làm ăn hiệu quả, đẩy mạnh phong trào phát triển kinh tế tại địa phương. Sự thành công của các mô hình kinh tế đã có sức lan tỏa lớn, tạo nên phong trào thanh niên thi đua làm giàu, phát triển kinh tế ở địa phương, góp phần giải quyết việc làm tại chỗ cho hàng chục lao động nông thôn, hạn chế được tình trạng thanh niên rời quê đi làm ăn xa.

Ông Lường Đình Hùng, cố vấn HTX Nông nghiệp thanh niên Như Cố chia sẻ, riêng năm 2022, HTX đã thực hiện tổ chức sản xuất thông qua việc liên kết với các hộ dân trong việc bao tiêu nguyên liệu như: thóc Khang Dân, mướp đắng rừng, mật ong, chè, lá vối, cà gai leo, xạ đen và hỗ trợ kết nối sản phẩm truyền thống cho một số hộ dân trên địa bàn xã, tạo công ăn việc làm, góp phần giảm nghèo tại địa phương.

Tăng thêm hỗ trợ cho khu vực HTX

Cùng với đó là các mô hình điển hình như HTX Hợp Giang ở huyện Bạch Thông tạo công ăn việc làm cho 19 lao động, trong đó có 7 hộ nghèo, cận nghèo tham gia sản xuất nấm, thu nhập bình quân từ 4,5 - 6 triệu/người/tháng. HTX Quỳnh Trang ở huyện Chợ Đồn luôn ưu tiên cho người lao động hộ nghèo, cận nghèo, người dân tộc thiểu số làm việc để có thu nhập ổn định, mức thu nhập bình quân khoảng 5,5 triệu đồng/tháng...

Cần thêm nhiều chính sách hỗ trợ cho các HTX tích cực trong công tác giảm nghèo.

Đến hết năm 2025, Bắc Kạn đề ra mục tiêu giảm nghèo bền vững với tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân hằng năm từ 2-2,5%, huyện nghèo giảm từ 4-5% trở lên. Do vậy, việc ban hành những chính sách hỗ trợ cho khu vực kinh tế tập thể, HTX có vai trò đặc biệt trong công tác giảm nghèo là rất cần thiết.

Để khuyến khích, hỗ trợ người dân, HTX liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, năm 2019, HĐND tỉnh Bắc Kạn đã ban hành Nghị quyết số 08/2019/NQ-HĐND quy định một số chính sách hỗ trợ phát triển sản xuất hàng hóa. Trong đó, tỉnh hỗ trợ doanh nghiệp, HTX, các trang trại, gia trại chi phí tư vấn xây dựng liên kết; hỗ trợ hạ tầng phục vụ liên kết; hỗ trợ xây dựng mô hình khuyến nông; hỗ trợ đào tạo nghề, tập huấn kỹ thuật sản xuất, nghiệp vụ, năng lực quản lý hợp đồng, quản lý chuỗi, phát triển thị trường...

Sau hơn 3 năm triển khai Nghị quyết, tỉnh đã lựa chọn và phê duyệt được nhiều danh mục dự án liên kết. Tính từ năm 2020 - 2022, tỉnh đã phê duyệt thực hiện 56 dự án hỗ trợ liên kết trong phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị và tiêu thụ sản phẩm, trong đó có 51 dự án do các HTX chủ trì liên kết, làm chủ đầu tư.

Bên cạnh đó, với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và sự đổi mới trong tư duy tổ chức sản xuất, người dân đã xây dựng được rất nhiều sản phẩm OCOP tiêu biểu, qua đó tạo sinh kế cho người dân thoát nghèo bền vững. Hiện nay, Bắc Kạn là một trong những địa phương dẫn đầu cả nước về số lượng sản phẩm OCOP. Đặc biệt, các HTX khi làm chủ đầu tư, được tiếp xúc với cơ chế, chính sách, trực tiếp triển khai, chịu trách nhiệm đã nâng cao năng lực, đáp ứng thị trường. Một số sản phẩm nông sản đã trở thành hàng hóa, tham gia vào hệ thống bán lẻ hiện đại ở một số thành phố lớn như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh và xuất khẩu sang châu Âu.

Tuy nhiên, việc hình thành sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị đồng nghĩa phải thay đổi tư duy và tập quán canh tác nhỏ lẻ của đồng bào miền núi. Do đó, bên cạnh việc ban hành nhiều cơ chế, chính sách, hỗ trợ vốn trực tiếp và gián tiếp thông qua các HTX để liên kết sản xuất, thời gian tới, tỉnh tiếp tục vận động, tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân thực hiện sản xuất theo hướng tập trung, liên kết chuỗi giá trị gắn với các sản phẩm chủ lực của địa phương.

Đồng thời khuyến khích thành lập các tổ hợp tác, HTX để thực hiện liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Tạo thuận lợi hành lang pháp lý để tăng cường thu hút, mời gọi các nhà đầu tư, doanh nghiệp đến liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cho nông dân... Đây đã và đang là giải pháp giảm nghèo hữu hiệu ở địa phương.

Thy Lê