Nhân vật đặc biệt trong cuộc trao đổi tù nhân giữa Mỹ và Venezuela

Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro chào đón sự trở về của ông Alex Saab, người vừa được Mỹ ân xá

Đồng minh, nhà đàm phán của Tổng thống

Trong thỏa thuận trao đổi tù nhân giữa Mỹ và Venezuela tuần qua, ông Alex Saab (51 tuổi) đã được Tổng thống Mỹ Joe Biden ký lệnh ân xá và gửi trả Venezuela vào ngày 20-12-2023. Tháng 6-2020, ông Saab bị bắt ở Cape Verde (một quốc đảo Tây Phi trên Đại Tây Dương) theo lệnh bắt của Mỹ sau khi máy bay của ông ta dừng để tiếp nhiên liệu. Chính phủ Venezuela cho biết, vào thời điểm đó, nhân vật này đã được chỉ định làm nhà ngoại giao để đàm phán về các chuyến hàng nhiên liệu và viện trợ nhân đạo từ Iran.

Ông ta bị dẫn độ về Mỹ vào tháng 10-2021 và bị giam tại nhà tù liên bang ở Miami chờ để xét xử. Các công tố viên liên bang buộc tội ông Saab bòn rút khoảng 350 triệu USD tiền công quỹ của Venezuela thông qua Mỹ liên quan đến tỷ giá hối đoái. Ông Saab và một cộng sự bị cáo buộc hối lộ các quan chức Chính phủ Venezuela để đảm bảo thanh toán bằng đô la Mỹ với tỷ giá thuận lợi và rửa tiền dựa trên kế hoạch xây dựng nhà ở cho người thu nhập thấp ở Venezuela.

Ông Saab không nhận tội. Các luật sư bào chữa của ông tại Mỹ đã gọi cáo buộc tham nhũng là một “âm mưu khó hiểu”. Vào tháng 10-2022, phiên tòa xét xử ở Mỹ dự kiến diễn ra, nhưng đã bị trì hoãn do ông Saab kháng cáo việc Thẩm phán quận Robert Scola từ chối đề nghị bác bỏ cáo buộc với lý do miễn trừ ngoại giao.

Phe đối lập Venezuela từng nuôi hy vọng ông Saab sẽ khai thông tin cho Chính phủ Mỹ, từ đó khiến Tổng thống Maduro có thể phải chịu lệnh trừng phạt kinh tế do Washington áp đặt. Nhưng tòa phúc thẩm vẫn chưa ra phán quyết về kháng cáo này thì thỏa thuận trao đổi tù nhân được công bố.

Việc ông Alex Saab về nước trong sự chào đón của Phu nhân Tổng thống tại đường băng sân bay, sau đó được chính ông Maduro đón tiếp tại dinh Tổng thống chứng tỏ đây là một nhân vật có tầm cỡ. Ông Luis Vicente Leon - Giám đốc Công ty tư vấn Datanalisis của Caracas nhận xét: “Đó là sự thể hiện ông Maduro không bỏ rơi bất cứ ai dưới quyền mình. Ông ấy nói với các thành viên trong đảng của mình là sẵn sàng làm mọi thứ để bảo vệ họ”.

Thêm nữa, việc Venezuela quyết định thực hiện thỏa thuận trao đổi tù nhân, trong đó Mỹ trả tự do cho ông Alex Saab - một đồng minh chủ chốt của Tổng thống Nicolas Maduro - được đánh giá là cơ hội để chính quyền Tổng thống Venezuela đương nhiệm củng cố sức mạnh cho cuộc bầu cử vào năm tới.

Dấu hiệu tan băng giữa Mỹ và Venezuela

Mỹ đã đạt được thỏa thuận đảm bảo trả tự do cho 6 người Mỹ bị giam giữ trái phép và 4 người Mỹ khác bị giam giữ ở Venezuela. Thỏa thuận này cũng sẽ bao gồm việc dẫn độ Leonard Francis, cựu nhà thầu quân sự được biết đến với biệt danh “Fat Leonard”, người đã dàn dựng vụ bê bối tham nhũng lớn nhất trong lịch sử Hải quân Mỹ.

Venezuela cũng dự kiến sẽ thả 20 tù nhân chính trị như một phần của thỏa thuận, gồm cả ông Roberto Abdul (người sáng lập một tổ chức xã hội dân sự Venezuela, bị bắt hồi đầu tháng này) - đối thủ chính trị của ông Maduro. Thỏa thuận này đưa đến một dấu hiệu khác cho thấy mối quan hệ giữa Mỹ và Venezuela đang tan băng đáng kể sau nhiều tháng đàm phán cấp cao giữa 2 nước. Dấu hiệu tan băng diễn ra khi chính quyền ông Biden phải đối mặt với tình hình ngày càng tồi tệ ở biên giới phía Nam, phần lớn là do người di cư Venezuela gây ra.

Tổng thống Maduro cho biết việc trao đổi tù nhân hôm 20-12 đánh dấu một bước tiến tới kỷ nguyên mới trong quan hệ ngoại giao với Mỹ. Hiện tại, Chính phủ Venezuela dự đoán họ sẽ nhận được thêm 27% thu nhập từ công ty dầu mỏ nhà nước PDVSA vào năm tới, có khả năng cho phép tăng chi tiêu xã hội trước cuộc bầu cử năm 2024.

Tuy nhiên, việc trả tự do cho doanh nhân Saab lại gây chia rẽ trong dư luận Mỹ. Ông Marshall Billingslea - cựu trợ lý Bộ trưởng Tài chính Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump, cho biết trên mạng xã hội: “Việc ông Saab được thả đã giáng một đòn nặng nề vào uy tín của Mỹ trong cuộc chiến chống tham nhũng, đặc biệt là ở Mỹ Latinh”. Ngược lại, một quan chức Mỹ bảo vệ động thái này: “Để thực hiện cuộc trao đổi này, Tổng thống Biden đã phải đưa ra một quyết định cực kỳ khó khăn, nhưng là lựa chọn đúng đắn”.

Theo Reuters/CNN