Nhân vật chủ chốt phía sau chiến thắng của Taliban

Ông Abdul Ghani Baradar, thủ lĩnh của Taliban được thả từ nhà tù Pakistan theo yêu cầu của Mỹ vào tháng 3/2020, đã trở thành kiến trúc sư của chiến thắng trong cuộc chiến tranh 20 năm ở Afghanistan, theo Guardian.

Tuy ông Haibatullah Akhundzada là thủ lĩnh tối cao của Taliban, ông Baradar mới là gương mặt xuất hiện nhiều nhất trước công chúng.

Chiều 15/7, ông đã lên đường từ văn phòng của mình ở Doha đến thủ đô Kabul.

Trong bài phát biểu được phát sóng trực tiếp về sự sụp đổ của Kabul, ông cho rằng thử thách thực sự của Taliban chỉ mới bắt đầu và lực lượng này sẽ phụng sự Afghanistan.

Ông Baradar được sinh ra ở tỉnh Uruzgan vào năm 1968. Vào năm 1992, Afghanistan xảy ra cuộc nội chiến giữa các lãnh chúa đối đầu, ông Baradar, cùng cựu chỉ huy kiêm anh rể của mình là Mohammad Omar, đã thành lập các trường dạy giáo lý Hồi giáo và khởi động phong trào Taliban.

Phong trào này do giới học giả Hồi giáo dẫn đầu, với mục đích thanh lọc tôn giáo tại Afghanistan và thành lập tiểu vương quốc.

Nhờ vào sự căm ghét các lãnh chúa của người dân và sự ủng hộ bền vững từ Cơ quan Tình báo Liên dịch vụ (ISI) của Pakistan, Taliban đã giành được quyền lực vào năm 1996. Cả thế giới đã ngỡ ngàng trước sự càn quét của lực lượng này, tương tự những tuần qua.

Ông Baradar, cánh tay đắc lực của ông Omar, được nhiều người cho là một chiến lược gia tài tình và là chìa khóa dẫn đến chiến thắng này.

Ông đảm nhận các vai trò điều hành nhà nước và lãnh đạo quân sự trong 5 năm Taliban cai trị Afghanistan (1996-2001). Trước khi lực lượng này bị Mỹ và quân đồng minh của Afghanistan lật đổ, ông là thứ trưởng Bộ Quốc phòng.

Trong 20 năm bị lưu đày, ông Baradar được nhiều người biết đến là một lãnh đạo quân sự tài giỏi và một người điều hành chính trị tinh tế.

Chính quyền của cựu Tổng thống Obama khi ấy quan ngại về tài quân sự của ông, cũng như không kỳ vọng rằng ông Baradar sẽ giữ lập trường trung lập. Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ đã lần ra tung tích của ông tại Karachi vào năm 2010, và thuyết phục ISI bắt giữ ông vào tháng 2 cùng năm.

Ông Zalmay Khalizad (trái) và ông Abdul Ghani Baradar (phải) ký kết thỏa thuận hòa bình tại Doha, Qatar vào ngày 29/2/2020. Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, vào năm 2018, ông Zalmay Khalilzad, đặc phái viên của chính quyền Tổng thống Trump về hòa giải tại Afghanistan, đã yêu cầu Pakistan thả ông Baradar để họ có thể đàm phán với Taliban tại Qatar.

Thỏa thuận giữa Taliban và Mỹ được ký kết vào tháng 2/2020 tại Doha. Chính quyền ông Trump gọi đây là một bước đột phá để có được hòa bình. Tuy nhiên, thỏa thuận này giờ đây trông như một bước đệm để Taliban có thể giành chiến thắng.

Các cuộc đàm phán về việc chia sẻ quyền lực giữa Taliban và chính quyền của Tổng thống Ashraf Ghani vốn dĩ phải xảy ra sau thỏa thuận của Mỹ và Taliban.

Giờ đây đã rõ rằng lực lượng Taliban chỉ muốn "câu giờ", chờ Mỹ rút quân khỏi Afghanistan để thực hiện cuộc tổng tiến công và giành chiến thắng.

Đám đông chen lấn lên máy bay ở Kabul Vào sáng 16/8, sân bay ở Kabul, Afghanistan rơi vào hỗn loạn khi đám đông chen lấn để tìm cách lên máy bay sau khi Taliban tràn vào thủ đô.

Thế Hào