Nhân tố có thể làm thay đổi cuộc chơi trên thị trường pin toàn cầu

EU vừa đặt ra các quy định mới để quản lý sản phẩm pin điện tại thị trường này. Ảnh minh họa xe điện: AFP/TTXVN

Trong bài viết đăng trên báo Eurasia Review, tác giả He Jun cho biết, quy định 2023/1542 của Liên minh châu Âu (EU) liên quan đến pin và rác thải pin (sau đây gọi là “Quy định”) chính thức có hiệu lực từ ngày 17/8, được đánh giá sẽ tác động đáng kể đến hoạt động sản xuất pin, chuỗi cung ứng và thương mại toàn cầu. Ngành công nghiệp pin điện của Trung Quốc và các công ty sản xuất pin lớn có khả năng bị ảnh hưởng nặng nề nhất.

Tác giả phân tích Quy định trên đã phân loại sản phẩm thành ắc quy ô tô, ắc quy xe điện, ắc quy phương tiện vận tải hạng nhẹ, ắc quy công nghiệp và ắc quy di động. Các yêu cầu trong Quy định đề cập đến toàn bộ vòng đời của pin, từ vật liệu được khai thác cho đến quá trình tái chế khi hết tuổi thọ.

Điều này đặt ra các khung thời gian khác nhau để quản lý sản phẩm pin điện được bán tại thị trường EU. Quy định bắt buộc dán nhãn khí thải carbon và có "hộ chiếu kỹ thuật số dành cho pin" bao gồm thông tin về kiểu loại và cách sử dụng, tỷ lệ tái chế vật liệu pin…

Về bản chất, Quy định bao gồm ba khía cạnh chính, trong đó yêu cầu về lượng khí thải carbon sẽ được thực hiện sớm nhất. Bắt đầu từ ngày 18/2/2025, các sản phẩm pin điện cần cung cấp báo cáo về lượng khí thải carbon.

Đến tháng 2/2028, EU sẽ thiết lập ngưỡng tối đa cho lượng khí thải carbon của pin xe điện, lưu ý rằng lượng khí thải carbon trong suốt vòng đời của các sản phẩm pin điện bán tại thị trường EU không được vượt quá quy định.

Carbon footprint đề cập đến lượng khí thải CO2 trực tiếp hoặc gián tiếp được tạo ra trong suốt vòng đời của pin, bao gồm lượng khí thải từ quá trình khai thác và xử lý nguyên liệu thô ở thượng nguồn, sản xuất, vận chuyển và tiêu thụ ở hạ nguồn.

Các nhà nghiên cứu tại tổ chức tư vấn ANBOUND chỉ ra rằng các yêu cầu của EU đối với lượng khí thải carbon trong sản xuất pin điện sẽ phù hợp với chính sách Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) đã được Nghị viện châu Âu thông qua vào ngày 18/4, tạo thành một hạn chế tổng hợp đối với các sản phẩm pin điện.

Hộ chiếu pin sẽ được triển khai từ tháng 8/2026. Theo đó, các sản phẩm pin điện phải dán nhãn chứa thông tin chung và đến tháng 2/2027 phải cung cấp hộ chiếu kỹ thuật số cho pin. Hộ chiếu pin là một hệ thống quản lý dữ liệu ghi lại toàn bộ dữ liệu vòng đời của pin.

Ngoài ra, Quy định nhấn mạnh việc tăng cường tính tuần hoàn của chuỗi giá trị pin là vấn đề cốt lõi. Quy định cũng đưa ra một loạt yêu cầu nhằm thúc đẩy việc sử dụng pin thứ cấp quy mô lớn và theo định hướng thị trường, bao gồm cả việc nâng cao hiệu quả tái chế vật liệu từ rác thải pin.

Đến cuối năm 2027, các kim loại chính trong pin như coban, đồng và niken phải đạt tỷ lệ tái chế là 90% và tỷ lệ tái chế đối với kim loại lithium phải là 50%. Bắt đầu từ tháng 8/2031, các sản phẩm pin điện phải có 16% coban tái chế, 6% lithium và niken tái chế và 85% chì tái chế.

Trung Quốc là nước sản xuất và xuất khẩu pin điện lớn nhất thế giới. Theo công ty nghiên cứu thị trường SNE Research, sáu trong số 10 công ty sản xuất pin điện hàng đầu thế giới trong nửa đầu năm nay là các doanh nghiệp Trung Quốc. Các công ty này là CATL, BYD, CALB, EVE Energy, Gotion High-Tech và Sunwoda, chiếm tổng cộng 60% tổng lượng pin lắp đặt trong các phương tiện trên toàn cầu.

Châu Âu là một trong những thị trường xuất khẩu chính của các công ty Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, sáu tháng đầu năm 2023, nước này đã xuất khẩu pin lithium sang Đức và Hà Lan với tổng giá trị 56,44 tỷ NDT (7,74 tỷ USD), chiếm 22% xuất khẩu pin lithium trong thời gian đó.

Sự tăng trưởng mạnh mẽ trong lĩnh vực xuất khẩu pin điện của Trung Quốc đã nâng ngành này lên vị thế một trong “ba mặt hàng mới” xuất khẩu lớn nhất của nước này, cùng với xe chở khách chạy bằng điện và pin năng lượng Mặt trời.

Bản tóm tắt nghiên cứu của ANBOUND nhấn mạnh rằng Quy định mang lại cả cơ hội và thách thức cho các ngành và doanh nghiệp liên quan của Trung Quốc, với tác động đáng chú ý đánh vào lĩnh vực pin điện.

Vào ngày 24/8, người phát ngôn của Bộ Thương mại Trung Quốc đã nhấn mạnh vai trò quan trọng của nước này với tư cách là nhà sản xuất và xuất khẩu pin, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của EU với tư cách là thị trường trọng điểm cho các sản phẩm thân thiện với môi trường như pin lithium.

Trung Quốc bày tỏ mong muốn rằng việc thực thi Quy định bắt nguồn từ các nguyên tắc công bằng, chính đáng và minh bạch, đồng thời mục đích là ngăn chặn việc thiết lập các rào cản thương mại giả tạo. Tuyên bố của các quan chức Bộ Thương mại Trung Quốc đã cho thấy phần nào về sự phức tạp của việc ban hành Quy định và những tác động của Quy định đối với ngành pin điện của nước này.

Châu Âu nổi bật với tư cách là khu vực hàng đầu thế giới về bảo vệ môi trường và giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu. Khu vực này đã thể hiện cam kết cao nhất trong việc đầu tư vào việc bảo vệ Trái đất.

Quy định của EU có khả năng định hình lại ngành công nghiệp pin toàn cầu. Xem xét pin từ góc độ vòng đời hoàn chỉnh, EU đã áp đặt các yêu cầu khắt khe hơn đối với các công ty pin toàn cầu về tính bền vững, hiệu suất của pin và ghi nhãn. Đối với nhiều nhà sản xuất pin Trung Quốc, yêu cầu này có thể là yếu tố thay đổi cuộc chơi tiềm năng.

Giờ đây, EU đánh giá ngành công nghiệp pin thông qua lăng kính vòng đời toàn diện—từ khai thác nguyên liệu thô đến sản xuất, sử dụng và tái chế. Đối với các doanh nghiệp chỉ tập trung vào sản xuất pin, điều này chắc chắn sẽ tạo ra những hạn chế, thậm chí có thể trở thành trở ngại đáng kể. Các công ty pin Trung Quốc muốn xuất khẩu sang châu Âu phải sở hữu “hộ chiếu pin” tuân thủ các tiêu chuẩn châu Âu. Các công ty này không chỉ cần nâng cao năng lực công nghệ của mình mà còn phải sàng lọc toàn bộ chuỗi ngành để tạo ra mô hình hoạt động bền vững.

Cuối cùng, các doanh nghiệp pin và xe điện Trung Quốc vào thị trường châu Âu sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng. Quy định đưa ra các yêu cầu mới đối với các công ty sản xuất pin trong các lĩnh vực như CBAM (Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon), lượng khí thải carbon và hộ chiếu pin. Mặc dù ngành pin điện của Trung Quốc vượt trội về sản xuất, nhưng lại có những điểm yếu trong việc xây dựng chuỗi ngành hoàn chỉnh, đặc biệt là tái chế pin.

Việc thiết lập “hộ chiếu pin” cũng làm tăng thêm chi phí, đòi hỏi phải tích hợp nhiều điểm thông tin dữ liệu vào sản phẩm và quản lý, bao gồm các thông số dữ liệu khác nhau từ nguồn chuỗi cung ứng đến tất cả các giai đoạn của vòng đời sản phẩm./.

Duy Tùng (P/v TTXVN tại Brussels)