Nhân lực công tác xã hội của các bệnh viện còn nhiều hạn chế

Ngày 21/11, tại TPHCM, Bộ Y tế tổ chức Hội thảo "Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác xã hội trong bệnh viện và xin ý kiến sửa đổi về Thông tư 43/2015/TT-BYT quy định về nhiệm vụ và hình thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác xã hội của bệnh viện" khu vực phía Nam.

Quang cảnh diễn ra Hội thảo "Nâng cao hiệu quả hoạt động công tác xã hội trong bệnh viện và xin ý kiến sửa đổi về Thông tư 43/2015/TT-BYT quy định về nhiệm vụ và hình thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ công tác xã hội của bệnh viện".

PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng - Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế) cho biết, hệ thống công tác xã hội (CTXH) trong bệnh viện tại Việt Nam dần được hình thành và ngày càng phát triển. Hiện nay, 100% các bệnh viện tuyến trung ương, 97% bệnh viện tuyến tỉnh và gần 90% bệnh viện tuyến, quận huyện đã thành lập Phòng/tổ CTXH.

Qua hơn 10 năm hình thành và phát triển, hoạt động công tác xã hội trong các cơ sở y tế đang từng bước phát triển theo hướng chuyên nghiệp hóa ở các khía cạnh về hệ thống văn bản pháp luật, nguồn nhân lực, đào tạo, tập huấn, nghiên cứu khoa học và các hoạt động về công tác xã hội trong y tế.

PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng - Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Y tế) phát biểu tại Hội thảo.

Tuy nhiên, theo PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng, sau một thời gian thực hiện, Thông tư 43/2015/TT-BYT đã bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập. Hoạt động CTXH của các bệnh viện còn gặp nhiều khó khăn về nhân lực, tài chính, cung cấp dịch vụ CTXH theo Thông tư 43 của Bộ Y tế để giúp người bệnh giảm bớt gánh nặng bệnh tật.

Trong Thông tư 43, nhiều nhiệm vụ chung chung, chồng chéo, vượt quyền hạn của nhân viên khiến việc triển khai các hoạt động trong thực tế gặp nhiều khó khăn. Nhiều lãnh đạo Sở Y tế, cơ sở y tế chưa thực sự quan tâm đến công tác xã hội, nhất là các cơ sở y tế thuộc lĩnh vực y học dự phòng, dân số…

Nguồn nhân lực CTXH của các bệnh viện còn hạn chế về số lượng và chất lượng, nhất là về trình độ chuyên môn CTXH. Nguồn nhân lực làm CTXH chủ yếu là các nhân viên y tế hoặc từ các chuyên ngành khác. Đặc biệt số lượng nhân lực có trình độ chuyên môn CTXH còn hạn chế so với chuẩn quốc tế. Sự phối hợp và sự tham gia của nhân lực CTXH vào hoạt động CTXH trong một số bệnh viện chưa chặt chẽ.

Về mô hình tổ chức Phòng/Tổ công tác xã hội rất đa dạng ở các bệnh viện trên cả nước; trong đó phổ biến nhất là tổ công tác xã hội trực thuộc các phòng/khoa (trực thuộc Phòng Điều dưỡng là 36,8%, trực thuộc Phòng Kế hoạch tổng hợp là 10%...). Hiện mới chỉ có 18% đơn vị có Phòng Công tác xã hội; 7,4% đơn vị có Tổ Công tác xã hội độc lập.

Chia sẻ thêm về những khó khăn, trở ngại khiến công tác xã hội tại các sơ sở y tế chưa thực sự phát triển, PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho rằng, hiện nay, về cơ cấu nhân lực trong lĩnh vực công tác xã hội chủ yếu là kiêm nhiệm (chiếm hơn 60%), trong khi đó tỷ lệ cán bộ/nhân viên của Phòng/Tổ công tác xã hội được đào tạo chuyên ngành công tác xã hội còn thấp. Hiện vẫn chưa có chương trình đào tạo nhân viên công tác xã hội làm việc trong bệnh viện/cơ sở khám chữa bệnh; chưa có chuẩn năng lực nhân viên công tác xã hội trong cơ sở y tế.

PGS.TS Lương Ngọc Khuê - Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh cho rằng, hiện nay, về cơ cấu nhân lực trong lĩnh vực công tác xã hội chủ yếu là kiêm nhiệm.

Bên cạnh đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho việc triển khai các nhiệm vụ công tác xã hội trong bệnh viện chưa được đầu tư đúng mức. Rất ít bệnh viện có nguồn kinh phí từ nguồn ngân sách bệnh viện để thực hiện các nhiệm vụ công tác xã hội, hầu hết nguồn kinh phí chủ yếu từ các nhà tài trợ, nhà hảo tâm. Một vấn đề quan trọng là chế độ đãi ngộ đối với nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện chưa phù hợp.

Từ thực tiễn trên, PGS.TS Nguyễn Tuấn Hưng cho biết, Bộ Y tế đề ra một số giải pháp về hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về CTXH trong y tế. Cụ thể là, sớm ban hành chuẩn năng lực nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện (hiện nay Bộ Y tế đang xây dựng dự thảo và tổ chức xin ý kiến đối với dự thảo chuẩn năng lực nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện). Đồng thời hoàn thiện Thông tư sửa đổi thông tư số 43/2015/TT-BYT quy định về hình thức, nhiệm vụ của nhân viên CTXH trong bệnh viện; xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng CTXH trong bệnh viện.

Bên cạnh đó, đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn, nghiên cứu khoa học. Theo đó, thành lập thêm bộ môn CTXH tại một số cơ sở đào tạo nhân lực y tế (Đại học Y Dược TPHCM, Đại học Y Hà Nội, Đại học Y, Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội….); tăng cường các lớp đào tạo, tập huấn về CTXH trong y tế, đặc biệt cho bệnh viện tuyến tỉnh, quận/huyện; tổ chức các khóa đào tạo để trang bị các phương pháp, kỹ năng chuyên sâu cho nhân viên CTXH; hỗ trợ cho nhóm đối tượng cụ thể... Tổ chức tham quan mô hình CTXH trong và ngoài nước để nâng cao trình độ chuyên môn, tạo hứng thú công tác và cống hiến cho các nhân viên CTXH.

Ngoài ra, có chế độ tuyển dụng, đãi ngộ phù hợp để thu hút được đội ngũ nhân viên CTXH được đào tạo chính quy, chuyên trách chất lượng cao; Quan tâm phát triển CTXH ở y tế tuyến cơ sở (trạm y tế, tuyến quận/huyện), đặc biệt phát triển CTXH ở các cơ sở y tế dự phòng.

Hội thảo thu hút nhiều đại biểu tham dự.

Cũng tại hội thảo, các đại biểu cũng kiến nghị, việc thành lập Phòng công tác xã hội trong bệnh viện là vô cùng cần thiết. Tuy nhiên, đối với các cơ sở không thành lập được Phòng CTXH thì có thể lập các Tổ CTXH và các tổ này không nhất thiết phải quy định là trực thuộc phòng, ban nào mà để các bệnh viện có quyền tự quyết định dựa theo đặc thù nhiệm vụ, quy mô hoạt động và sự sắp xếp của đơn vị.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh hoạt động hỗ trợ nhân viên y tế trong các hoạt động CTXH của bệnh viện. Hiện nay, nhân viên y tế đang phải đối mặt với nhiều áp lực và khó khăn khi tiền lương và chế độ đãi ngộ chưa phù hợp. Do đó, đội ngũ CTXH cần hỗ trợ tâm lý cho nhân viên y tế; kết nối và điều phối nguồn lực để trợ giúp về tài chính và vật chất cho nhân viên y tế có hoàn cảnh khó khăn; đồng thời đóng vai trò cải thiện mối quan hệ giữa nhân viên y tế với người bệnh, người nhà người bệnh…

Vân Nhi