Nghịch lý: Doanh nghiệp 'chết yểu' tăng liên tục, ngân hàng vẫn 'sống khỏe'

Số lượng doanh nghiệp “chết yểu” tăng

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê (GSO), trong 4 tháng đầu năm 2024, số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường là 86.400 doanh nghiệp, tăng 12,2% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân một tháng có 21.600 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường.

Số lượng doanh nghiệp “chết yểu” tăng. (Ảnh: LĐ)

Ở chiều ngược lại, cả nước có 81.300 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới và quay trở lại hoạt động, tăng 3% so với cùng kỳ năm trước. Bình quân một tháng có 20.300 nghìn doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động.

Trong buổi Tọa đàm đối thoại chính sách, diễn ra vào sáng 17/5, TS Nguyễn Quốc Việt, nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) cho biết: Số lượng doanh nghiệp “chết yểu” đang có xu hướng gia tăng.

Theo TS Nguyễn Quốc Việt, các khó khăn đè nặng doanh nghiệp suốt thời gian qua đã khiến bức tranh phát triển doanh nghiệp trở nên ảm đạm trong quý I/2024, khi số lượng doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường cao hơn nhiều lần so với doanh nghiệp đăng ký thành lập mới.

Trong khi đó, tín dụng có dấu hiệu đông cứng khi tăng trưởng tín dụng quý I/2024 thấp nhất trong 10 năm qua dù lãi suất cho vay đã hạ rất thấp.

“Nhu cầu tín dụng của các doanh nghiệp chưa tăng mạnh do hiệu suất kinh doanh giảm, doanh nghiệp cắt giảm các khoản vay”, nhóm nghiên cứu của VEPR nêu.

Không chỉ những khó khăn từ môi trường bên ngoài, nội lực của doanh nghiệp Việt Nam cũng chưa được cải thiện khi quy mô và tuổi thọ cũng doanh nghiệp cũng giảm dần.

“Năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước yếu kém, họ cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn và thị trường. Đây là những vấn đề đáng báo động và sẽ tác động tiêu cực đến nền kinh tế trong trung và dài hạn và nó phản ánh sự thiếu hụt các động lực tăng trưởng mạnh mẽ trở lại, nếu để kéo dài sẽ nguy cơ suy thoái”, ông Việt lưu ý.

TS Nguyễn Quốc Việt cho rằng, tình trạng doanh nghiệp "chết yểu" gia tăng và tín dụng ảm đạm là những vấn đề đáng báo động, đòi hỏi sự chung tay giải quyết của Chính phủ, doanh nghiệp và người dân.

“Việt Nam cần có những biện pháp mạnh mẽ để kích thích đầu tư, tiêu dùng trong nước, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, hướng đến phát triển kinh tế bền vững trong tương lai”, nhóm nghiên cứu của VEPR nhấn mạnh.

Nghịch lý: Doanh nghiệp khó khăn, ngân hàng vẫn sống khỏe

Theo báo cáo của VEPR, có một nghịch lý là trong khi cần để san sẻ khó khăn cho doanh nghiệp và người dân, thì các ngân hàng vẫn duy trì mức sinh lời cao từ hoạt động cho vay.

Toàn cảnh tọa đàm. (Ảnh: Việt Vũ)

Khi đại dịch Covid ập đến vào đầu năm 2020, gần như ngay lập tức chinh sách tiền tệ được nới lỏng bằng định hướng hạ lãi suất nhằm hỗ trợ kinh tế. Tuy nhiên các ngân hàng lại giảm lãi suất huy động nhanh hơn so với lãi suất cho vay khiến cho NIM tăng.

Nhìn lại những năm đại dịch Covid-19 tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế, tuy nhiên, biên lãi thuần (NIM – thước đo mức sinh lời của hoạt động cho vay) của các ngân hàng cổ phần tư nhân lại cho thấy một bức tranh khác biệt.

Thay vì giảm, NIM của các ngân hàng này lại tăng. Thậm chí 2 năm sau Covid, NIM của các ngân hàng này vẫn còn cao hơn so với trước Covid-19.

Một lý do mà các ngân hàng đưa ra để giải thích là các hợp đồng cho vay thường có kỳ hạn dài hơn hợp đồng tiền gửi tiết kiệm nên biến động lãi suất sẽ có ảnh hưởng chậm hơn tới lãi suất cho vay.

“Xét về bản chất kỳ hạn thì điều này đúng. Tuy nhiên đến giờ thì đã là 4 năm kể từ khi lãi suất được định hướng giảm, thì có lý do gì mà lãi suất cho vay chưa giảm tương xứng với mức giảm lãi suất huy động, rất cần có sự mổ xẻ sâu hơn”, TS Nguyễn Quốc Việt nói.