Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam 21/6: Nhà báo phải liên tục đổi mới để không bị tụt hậu, đào thải

TS. Phạm Chiến Thắng cho rằng, nhà báo cần phải liên tục học hỏi, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới và không ngại thay đổi. (Ảnh: NVCC)

Khách hàng ở đâu, báo chí tiếp cận ở đó

Chuyển đổi số là hướng đến khách hàng - độc giả. Khách hàng ở đâu thì báo chí phải tìm cách tiếp cận họ ở đó. Dưới góc nhìn của ông, thực tế chuyển đổi số báo chí hiện nay ở nước ta như thế nào?

Chuyển đổi số không chỉ là xu hướng toàn cầu mà còn là một yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển trong thế giới ngày càng kỹ thuật số. Việt Nam không nằm ngoài quy luật này.

Trong bối cảnh công nghệ số và Internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hằng ngày, báo chí truyền thống tại Việt Nam đã và đang phải thích ứng với thực tế này.

Cụ thể, các tờ báo, kênh truyền hình, đài phát thanh… đều đã xây dựng trang web, ứng dụng di động và các kênh truyền thông số khác để mở rộng phạm vi phục vụ độc giả, đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng và phức tạp của người tiêu dùng.

Chuyển đổi số trong báo chí Việt Nam không chỉ dừng lại ở việc "đưa tin" mà còn trong việc "sản xuất tin". Các phương pháp sản xuất nội dung mới, như thông qua phân tích dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo (AI), đã giúp các tờ báo tạo ra nội dung chất lượng cao, hấp dẫn hơn, hợp với thị hiếu độc giả.

Tuy nhiên, chuyển đổi số cũng đặt ra nhiều thách thức. Các tờ báo cần phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng từ các nền tảng truyền thông số mới như Facebook, YouTube, TikTok...

Hơn nữa, việc quảng cáo trực tuyến ngày càng phổ biến đã làm giảm thu nhập từ quảng cáo truyền thống, gây ra những khó khăn về mặt tài chính cho các tờ báo.

Dưới góc nhìn của tôi, chuyển đổi số báo chí hiện nay ở Việt Nam đang diễn ra với nhiều bước tiến tích cực nhưng cũng còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Để chuyển đổi số thành công, báo chí cần nắm bắt cơ hội từ công nghệ số, đồng thời tìm cách giải quyết những khó khăn, rào cản mà quá trình này mang lại.

Trong bối cảnh chuyển đổi số đang phát triển mạnh mẽ, đòi hỏi nhà báo cần phải trang bị những kỹ năng gì? Họ phải “chuyển mình” ra sao để không bị lệch pha, bị đào thải?

Chuyển đổi số đang mang lại nhiều cơ hội nhưng đồng thời đặt ra những yêu cầu mới cho nhà báo. Để thích ứng, thích nghi với xu hướng này, theo tôi nhà báo cần trang bị một số kỹ năng.

Thứ nhất, người làm báo cần biết cách sử dụng các công cụ số mới như nền tảng xã hội, ứng dụng di động, công cụ phân tích dữ liệu và công nghệ AI.

Thứ hai, viết cho nền tảng số đòi hỏi một ngôn ngữ khác. Các bài viết cần phải ngắn gọn, súc tích và hấp dẫn để thu hút sự chú ý của độc giả.

Thứ ba, trong thế giới số, nội dung không chỉ bao gồm văn bản, mà còn là hình ảnh, video, đôi khi là các yếu tố tương tác. Nhà báo cần có kỹ năng tạo ra nội dung đa phương tiện để thu hút và giữ chân độc giả.

Thứ tư, ngày nay, dữ liệu đóng vai trò quan trọng trong việc hiểu thị hiếu độc giả và tạo ra nội dung phù hợp. Nhà báo cần phải biết cách phân tích dữ liệu để đưa ra quyết định về nội dung.

Thứ năm, với sự phát triển của công nghệ số, việc bảo vệ thông tin và quyền riêng tư của người xem, người nghe ngày càng quan trọng. Nhà báo cần hiểu rõ về các nguyên tắc và quy định liên quan quyền riêng tư và an ninh mạng.

Như vậy, để không bị đào thải, nhà báo cần phải liên tục học hỏi, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới và không ngại thay đổi. Họ cũng cần phải mở lòng đón nhận công nghệ và sử dụng nó như một công cụ để cải thiện chất lượng công việc của mình. Quá trình "chuyển mình" này không chỉ yêu cầu sự nỗ lực của từng nhà báo mà còn cần sự hỗ trợ từ các cơ quan báo chí, qua các chương trình đào tạo, phát triển kỹ năng.

Thay đổi về tư duy và con người

Muốn chuyển đổi số trước hết phải thay đổi sang tư duy số và phải bắt đầu từ con người. Vậy người làm báo phải thay đổi theo hướng nào, theo ông?

Đúng vậy, quá trình chuyển đổi số không chỉ đòi hỏi việc áp dụng công nghệ mà còn đòi hỏi sự thay đổi về tư duy và con người. Dưới đây là một số hướng mà người làm báo cần thay đổi.

Trước hết, người làm báo cần nắm bắt tư duy số, bao gồm việc hiểu và chấp nhận sự thay đổi mà công nghệ số mang lại và cách mà nó biến đổi ngành báo chí. Điều này có thể bao gồm việc tìm hiểu về cách mà người tiêu dùng sử dụng nội dung số, cách sử dụng dữ liệu để hiểu người dùng hơn, việc tiếp nhận và áp dụng công nghệ mới trong công việc của họ.

Các nhà báo cần nâng cao kỹ năng công nghệ của mình để thích ứng với xu hướng chuyển đổi số. Điều này có thể bao gồm việc học cách sử dụng các công cụ số mới, từ các nền tảng xã hội cho đến các công cụ phân tích dữ liệu và hiểu cách áp dụng công nghệ trong việc tạo ra và phân phối nội dung.

Nhà báo cần sẵn lòng thay đổi và học hỏi. Sự thay đổi nhanh chóng trong thế giới số đòi hỏi sự linh hoạt và sẵn lòng thay đổi. Người làm báo cần phải mở lòng với những thay đổi và không ngừng học hỏi, cập nhật kiến thức, kỹ năng mới để không bị tụt hậu.

Khi tương tác với nền tảng số, nhà báo cũng phải nhận thức rõ về quyền riêng tư của người dùng và tuân thủ các quy định về bảo vệ dữ liệu.

Tư duy hướng người dùng. Trong thế giới số, trải nghiệm người dùng trở nên vô cùng quan trọng. Người làm báo cần tập trung vào việc tạo ra nội dung và dịch vụ mang lại giá trị cho người dùng, dựa trên hiểu biết về nhu cầu và mong muốn của họ.

Những thay đổi này là một quá trình dài, đòi hỏi sự kiên trì và sự tham gia của toàn bộ cơ quan báo chí.

Kỷ nguyên số mang lại nhiều cơ hội cũng như tạo ra nhiều thách thức cho những người làm báo. (Ảnh minh họa: Internet)

Ông có nghĩ rằng, những người làm báo của kỷ nguyên thông tin sẽ có nhiều “đất” để “diễn” hơn nhưng cũng gặp nhiều thách thức hơn?

Tôi đồng ý với nhận định này. Kỷ nguyên thông tin mang lại nhiều cơ hội mới nhưng cũng tạo ra nhiều thách thức cho những người làm báo.

Về mặt cơ hội, công nghệ số đã mở rộng "sân chơi" cho những người làm báo. Không chỉ giới hạn trong việc viết bài trên tờ giấy, nhà báo giờ đây có thể tạo nội dung dưới nhiều hình thức khác nhau như video, podcast, infographics, thậm chí là nội dung tương tác.

Họ cũng có thể sử dụng công nghệ để chuyển tải nội dung của mình đến một lượng lớn khán giả trên toàn thế giới thông qua mạng lưới Internet rộng lớn. Ngoài ra, công nghệ còn giúp nhà báo nắm bắt ý kiến, suy nghĩ của độc giả thông qua các công cụ phân tích dữ liệu, giúp họ tạo ra nội dung phù hợp và thú vị hơn.

Tuy nhiên, kỷ nguyên thông tin cũng tạo ra nhiều thách thức. Một trong những thách thức lớn nhất là cạnh tranh từ nhiều nguồn thông tin khác nhau.

Người dùng hiện nay có quá nhiều lựa chọn để tiếp nhận thông tin, do đó, những người làm báo phải cố gắng hơn để thu hút sự chú ý của họ. Hơn nữa, việc tạo ra nội dung chất lượng trong bối cảnh thông tin quá tải cũng là một thách thức.

Một thách thức khác là việc đảm bảo tính chính xác và công bằng trong báo chí. Trong kỷ nguyên thông tin, thông tin sai lệch và tin tức giả mạo có thể lan truyền nhanh chóng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng. Do đó, những người làm báo phải đặt việc kiểm tra thông tin và đảm bảo tính chính xác lên hàng đầu.

Cuối cùng, việc bảo vệ dữ liệu và quyền riêng tư của người dùng cũng là một thách thức. Những người làm báo cần phải hiểu rõ về các quy định bảo vệ dữ liệu và tuân thủ chúng.

Nói chung, những người làm báo của kỷ nguyên thông tin cần phải thích nghi và phát triển kỹ năng mới để đương đầu với cả cơ hội và thách thức mà thời đại mới mang lại.

Nhà báo phải thích ứng và phát triển các chiến lược mới

Sự phát triển của công nghệ, Internet đã và đang tạo ra một thế hệ làm báo khác như thế nào?

Sự phát triển của công nghệ và Internet không chỉ đã thay đổi cách mà chúng ta tiếp nhận thông tin mà còn đã hình thành nên một thế hệ làm báo hoàn toàn mới. Theo tôi, công nghệ đã ảnh hưởng đến thế hệ này.

Nhà báo đa phương tiện: Trước đây, nhà báo thường chuyên về một loại hình truyền thông cụ thể, viết bài cho tờ báo, làm việc trong phòng thu, hoặc sản xuất video. Ngày nay, nhờ công nghệ, nhà báo có thể làm việc trên nhiều phương tiện khác nhau. Họ có thể viết bài, tạo video, sản xuất podcast và sử dụng mạng xã hội để phát hành nội dung.

Nhà báo chuyên phân tích dữ liệu: Công nghệ đã tạo ra một lượng lớn dữ liệu và nhà báo giờ đây phải biết cách sử dụng dữ liệu này để phục vụ công việc. Họ sử dụng dữ liệu để phân tích xu hướng, hiểu biết độc giả, và tạo ra nội dung có sự đầu tư nghiên cứu.

Nhà báo “chăm sóc khách hàng”: Internet đã cho phép nhà báo tương tác trực tiếp với độc giả của mình. Do đó, họ phải tập trung vào việc tạo ra nội dung phù hợp với nhu cầu và mong muốn của người dùng và phải sẵn lòng nhận phản hồi từ cộng đồng.

Nhà báo công nghệ: Nhà báo hiện đại sử dụng nhiều công cụ công nghệ để cải thiện công việc của mình, từ các công cụ phân tích dữ liệu cho đến các ứng dụng giúp họ tổ chức công việc và giao tiếp với đồng nghiệp.

Nhà báo trực tuyến: Thay vì làm việc cho các tờ báo hoặc đài phát thanh, truyền hình truyền thống, nhiều nhà báo giờ đây làm việc cho các trang web tin tức, blog hoặc các nền tảng truyền thông xã hội.

Tóm lại, thế hệ làm báo mới không chỉ phải thích ứng mà còn phải biết cách sử dụng công nghệ để cải thiện công việc của và phục vụ "khách hàng" tốt hơn.

Những người làm báo chân chính sẽ phải cạnh tranh với những “nhà báo mạng xã hội”, “nhà báo công dân” ra sao?

Trong thế giới số ngày nay, những người làm báo chuyên nghiệp đang phải cạnh tranh với một lượng lớn nguồn thông tin khác nhau, bao gồm "nhà báo mạng xã hội" và "nhà báo công dân". Điều này đòi hỏi họ phải thích ứng và phát triển các chiến lược mới.

Một điều mà những người làm báo chuyên nghiệp có thể nắm bắt là chất lượng và độ tin cậy của nội dung mà họ tạo ra. Họ được đào tạo về các nguyên tắc báo chí như tính chính xác, công bằng và không thiên vị, đồng thời có kỹ năng để kiểm tra sự thật và giữ cho thông tin không bị sai lệch.

Như tôi đã nói, nhà báo có thể tận dụng công nghệ và dữ liệu để cải thiện nội dung. Điều này có thể giúp họ đạt được một lượng lớn khán giả và tạo ra nội dung phù hợp hơn với "khách hàng" của mình.

Trên mạng xã hội, độc giả không chỉ là người tiêu dùng nội dung mà còn có thể tương tác trực tiếp. Những người làm báo có thể tận dụng điều này bằng cách tạo dựng mối quan hệ với độc giả, nhận phản hồi từ họ, thậm chí tạo ra nội dung cùng với họ.

Cuối cùng, những người làm báo cần phải không ngừng học hỏi và đổi mới để không bị tụt hậu so với các xu hướng mới.

Nói đúng hơn, những người làm báo chuyên nghiệp nên tận dụng công nghệ, tạo dựng mối quan hệ với khán giả, liên tục học hỏi, đổi mới. Qua đó, họ có thể cạnh tranh sòng phẳng với "nhà báo mạng xã hội" và "nhà báo công dân" bằng cách khẳng định chất lượng tác phẩm, uy tín cá nhân và sự chuyên nghiệp của mình.

Xin cảm ơn ông!

Nguyệt Anh