Ngành lúa gạo sẽ khởi sắc trong năm 2024

Nguồn: Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đồ họa:Văn Chung

Đặt mục tiêu xuất khẩu 8 triệu tấn gạo

Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho thấy, khép lại năm 2023, Việt Nam đã xuất khẩu (XK) khoảng 8,29 triệu tấn gạo, đem về giá trị 4,78 tỷ USD, tăng 16,7% về khối lượng và tăng 38,4% về giá trị so với năm 2022. Đây là con số cao kỷ lục trong hơn 30 năm tham gia XK gạo.

Năm 2024, “thừa thắng xông lên”. Bộ N&PTNT đặt mục tiêu XK khoảng 8 triệu tấn gạo. Mặc dù dự báo thị trường khó đoán định nhưng theo đánh giá, ngành lúa gạo trong năm 2024 sẽ tiếp tục khả quan.

Ông Nguyễn Như Cường - Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết, giá gạo năm 2024 sẽ tăng hoặc giảm phụ thuộc vào 2 yếu tố chính. Đó là chính sách XK gạo của Ấn Độ bởi bất cứ động thái nào của Ấn Độ về chính sách XK lúa gạo sẽ tác động ngay tới thị trường thế giới và biến đổi khí hậu El Nino. Lãnh đạo Cục Trồng trọt kỳ vọng kỳ vọng lượng gạo XK sẽ tương đương năm 2023 nhưng giá cả còn phụ thuộc năng lực của chính các doanh nghiệp trong đàm phán, nắm bắt cơ hội thị trường. Tuy nhiên, đơn vị này cũng khẳng định nếu giá gạo có giảm như năm 2021 - 2022 thì vẫn bảo đảm nông dân có lợi.

Bên cạnh đó, một số tổ chức tài chính thế giới dự báo giá lúa gạo 2024 vẫn ở mức độ cao nhưng khó được như năm 2023.

Theo đó, Bộ NN&PTNT đặt mục tiêu năm 2024 gieo trồng khoảng 7,1 triệu ha lúa, đảm bảo sản lượng trên 43 triệu tấn thóc, đảm bảo đủ an ninh lương thực trong mọi tình huống, hoàn cảnh; đồng thời XK khoảng 8 triệu tấn gạo.

Đến hiện tại, GS. Võ Tòng Xuân - Hiệu trưởng danh dự Trường Đại học Nam Cần Thơ khẳng định, gạo của Việt Nam có thể bán được giá 600 - 700 USD/tấn, thậm chí hơn giá của Thái Lan vì giống lúa mới. “Gạo ngắn ngày của Thái Lan không thơm như gạo của mình. Đây không hẳn là do Ấn Độ, Thái Lan bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, mà là do gạo Việt Nam khởi sắc lên nhờ giống mới - còn Thái Lan, Ấn Độ không có. Do đó, giá sẽ tiếp tục cao. Đặc biệt, trong khi các đối thủ sản xuất gạo của Việt Nam bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu thì Việt Nam vẫn bố trí vùng lúa cao sản 3-4 vụ nhờ biết sống chung với biến đổi khí hậu” - GS Võ Tòng Xuân dự báo.

Thúc đẩy sản xuất và phát triển thị trường

Mặc dù cơ hội XK “rất sáng”, nhưng các chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cũng dự báo thị trường năm 2024 sẽ không lường trước và ở góc độ sản xuất phải đặt vấn đề an toàn lên hàng đầu. Điều quan trọng hơn là trong chuỗi sản xuất lúa gạo không chỉ nông dân có lời mà doanh nghiệp cũng phải có lãi.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Thái Bình - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Nông nghiệp Công nghệ cao Trung An lạc quan cho rằng năm 2024, XK gạo có thể tốt hơn khi chúng ta tận dụng được cơ hội thị trường, nhu cầu tiêu thụ vẫn lớn. Ông Phạm Thái Bình cũng đề xuất phải liên kết doanh nghiệp và nông dân để đôi bên cùng có lợi. “Chính phủ có giải pháp, chính là đề án 1 triệu ha lúa gạo chất lượng cao, phát thải thấp. Nếu triển khai thành công nông dân có lãi, doanh nghiệp có lãi” - ông Bình nói.

Liên quan vấn đề này, GS Võ Tòng Xuân cho hay, để tham gia 1 triệu ha gạo, các tỉnh có thể khuyến khích doanh nghiệp ký hợp đồng trước để triển khai sản xuất với nông dân. Hơn nữa, ngành lúa gạo cũng không nhất thiết tất cả đều chạy theo sản xuất gạo ngon, vì vẫn có những thị trường cần gạo bột. Thay vào đó, cần đa dạng sản xuất các giống gạo, loại gạo khác nhau để bán cho những nhu cầu khác nhau… Bên cạnh đó, cần sắp xếp trên thị trường, chia thị phần gạo của mình ra để XK hoặc bán trong nước. Nếu làm vậy các doanh nghiệp sẽ không còn tranh mua, tranh bán, mà mỗi doanh nghiệp có vùng nguyên liệu của mình.

Nhận định, năm 2024 Việt Nam hoàn toàn có thể đáp ứng được nguồn cung để XK gạo bằng năm 2023 nhưng vẫn đảm bảo an ninh lương thực, bà Đỗ Thị Thu Hà - Phó Vụ trưởng Vụ Thống kê nông, lâm nghiệp, thủy sản (Tổng cục Thống kê) cho biết, để đạt được mục tiêu đó, ngành lúa gạo cần phải thực hiện đồng bộ các nhóm giải pháp thúc đẩy sản xuất và phát triển thị trường XK.

Cụ thể, Bộ NN&PTNT chủ trì, phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương liên quan thực hiện các giải pháp để phát triển sản xuất, đảm bảo mục tiêu sản xuất trên 43 triệu tấn lúa/năm trong các năm tiếp theo. Đồng thời, triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án "Phát triển bền vững một triệu héc ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030"…

Bộ Công thương thực hiện các giải pháp phát triển, mở rộng thị trường XK như: Đa dạng hóa thị trường XK gạo; triển khai các hoạt động xúc tiến thương mại, kết hợp giữa hình thức truyền thống và trực tuyến nhằm duy trì, củng cố các thị trường XK gạo truyền thống như Philippines, Trung Quốc, Indonesia, khu vực Châu Phi và phát triển các thị trường mới, tiềm năng. Song song đó, đẩy mạnh công tác nghiên cứu thị trường, đánh giá, dự báo nhu cầu nhập khẩu và khả năng tiến hành xúc tiến thương mại gạo vào các thị trường nhập khẩu; xây dựng thương hiệu cho sản phẩm gạo Việt Nam.

Năm 2024 thế giới thiếu khoảng 7 triệu tấn gạo

Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ, sản lượng gạo toàn cầu niên vụ 2023 - 2024 sẽ đạt gần 518 triệu tấn, trong khi tổng mức tiêu thụ là 525 triệu tấn. Như vậy, dự báo thế giới sẽ thiếu hụt khoảng 7 triệu tấn gạo trong năm 2024. Điều này tạo ra cơ hội cho các nước xuất khẩu gạo, trong đó có Việt Nam.

Khánh Linh