Nga và phương Tây tranh cãi về các tuyến xuất khẩu ngũ cốc Ukraine

Hơn 2 tháng qua, Nga, Ukraine, Liên Hợp Quốc, Liên minh châu Âu (EU) và các bên trung gian khác vẫn đang tranh cãi vấn đề xuất khẩu khối lượng lớn ngũ cốc bị mắc kẹt ở Ukraine do ảnh hưởng của xung đột.

Các bên đã nêu ra 7 hướng để có thể xuất khẩu ngũ cốc Ukraine ra thế giới: bằng đường biển qua các cảng của Berdyansk, Mariupol và Odessa; bằng đường sắt qua Romania, Hungary và Ba Lan; tới Litva qua Belarus hoặc Ba Lan. Tuy nhiên, tới nay vẫn chưa có quyết định cuối cùng về cách thức đưa hơn 20 triệu tấn ngũ cốc ra khỏi Ukraine, do cách đánh giá khác nhau.

Ảnh: EPA

Bằng đường biển qua Odessa

Việc xuất khẩu ngũ cốc Ukraine bằng đường biển qua Odessa sẽ chỉ khả thi nếu Kiev thực hiện việc rà phá thủy lôi và trục vớt các tàu thuyền bị đánh chìm ở Biển Đen.

Các cuộc đàm phán giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ cũng hướng đến giải pháp xuất khẩu ngũ cốc qua Odessa. Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch thiết lập một trung tâm điều phối đặc biệt ở Istanbul, đồng thời đảm bảo an toàn cho việc xuất khẩu ngũ cốc qua Odessa. Vấn đề sẽ được thảo luận trong cuộc gặp giữa các đại diện Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Ukraine và Liên Hợp Quốc ở Istanbul.

Nga cũng đã sẵn sàng đảm bảo an toàn cho tàu thuyền đi lại từ Odessa, khu vực hiện vẫn nằm trong sự kiểm soát của Ukraine. Tổng thống Valdimir Putin khẳng định Nga sẽ không tận dụng tình hình để tiến hành một cuộc tấn công vào thành phố từ ngoài biển.

Trong khi đó, Bloomberg cho rằng Nga muốn kiểm tra tàu thuyền tới Odessa do ngại các tàu này có thể vận chuyển vũ khí tới Ukraine.

Bằng đường biển qua Berdyansk và Mariupol

Nga sẵn sàng tạo điều kiện xuất khẩu ngũ cốc từ các cảng Berdyansk và Mariupol hiện do Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng và các lực lượng Nga kiểm soát.

Moscow cũng sẽ đảm bảo lối tiếp cận an toàn cho tàu thuyền tới Berdyansk và Mariupol. Ngoài ra, Nga cam kết hỗ trợ giao thông tàu thuyền ở Biển Azov và Biển Đen. Việc rà phá thủy lôi ở các vùng biển xung quanh các cảng này đã gần như hoàn tất.

Tuy nhiên, cả Nga và Liên minh châu Âu đều không đồng tình với phương án này.

Vận chuyển bằng đường sắt về phía Tây

Ngũ cốc có thể xuất khẩu từ Ukraine bằng đường sắt tới các nước phương Tây qua Hungary, Romania, Slovakia và Ba Lan. Tuy nhiên, việc thực hiện khá phức tạp vì cần phải đổi tàu ở biên giới do khổ đường sắt ở Ukraine khác với các nước EU. Việc bốc dỡ hàng hóa có thể mất nhiều thời gian.

Hiện cả Nga và Ukraine đều chấp nhận các phương án này, nhưng chưa rõ quan điểm của các nước EU.

Bằng đường sắt qua Belarus

Một trong các phương án xuất khẩu ngũ cốc Ukraine là vận chuyển bằng đường sắt qua Belarus tới cảng Klaipeda của Litva. Tuy nhiên, cả Ukraine và phương Tây đều không chấp nhận vì lựa chọn này còn liên quan tới việc dỡ bỏ trừng phạt đối với Belarus.

Quan điểm của các nước ra sao?

Việc đưa hơn 20 triệu tấn ngũ cốc ra khỏi Ukraine là một thách thức lớn. Các nước phương Tây thừa nhận, con đường khả thi duy nhất là thông qua các cảng trên Biển Đen, vì không còn cách nào khác có thể vận chuyển khối lượng khổng lồ như vậy.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng thừa nhận những hạn chế của các phương án thay thế đang được xem xét. Các tuyến đường mới chỉ có thể vận chuyển một lượng rất nhỏ lương thực mắc kẹt ở nước này và chúng cũng khiến giá ngũ cốc tăng lên rất nhiều.

Cao ủy Liên minh châu Âu phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại, ông Josep Borrell bày tỏ hy vọng Nga, Thổ Nhĩ Kỳ và Ukraine sẽ đạt được thỏa thuận về việc xuất khẩu ngũ cốc bằng đường biển, với sự dàn xếp của Liên Hợp Quốc.

Liên Hợp Quốc đang thảo luận tích cực vấn đề xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine, tuy nhiên vẫn còn quá sớm để nói về một thỏa thuận tiềm năng.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói rằng quá trình đàm phán hiện nay chưa có tiến triển.

Báo Milliyet của Thổ Nhĩ Kỳ, dẫn lời các nguồn tin chính phủ nước này cho biết, các cuộc đàm phán giữa Nga, Ukraine, Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc nhằm thiết lập một hành lang xuất khẩu ngũ cốc sẽ được tổ chức tại Istanbul vào tuần tới. Tổng thống Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ và Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres có thể sẽ tham gia.

Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov cho biết, các cuộc tiếp xúc giữa Moscow và Ankara về việc thiết lập hành lang an toàn cho xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine sẽ được thực hiện qua kênh của Bộ Quốc phòng. Tổng thống Nga Putin không có ý định tham gia vào các cuộc họp như vậy./.

Hoàng Phạm/VOV.VN Tổng hợp