Mỹ thúc đẩy cách tiếp cận mới về hòa bình Trung Đông
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang thúc đẩy một cách tiếp cận mới về hòa bình Trung Đông. Theo đó, Washington muốn gắn kết tương lai của Saudi Arabia, Israel và Dải Gaza với nhau, coi đây là nền tảng cho một nền hòa bình lâu dài tại Trung Đông, đồng thời mang lại những lợi ích to lớn cho Mỹ.
Mỹ và Saudi Arabia đang hoàn thiện các chi tiết của một thỏa thuận song phương mang tính bước ngoặt về thương mại và quốc phòng, nhưng trên cơ sở mối quan hệ được cải thiện giữa Saudi Arabia và Israel, cũng như giải pháp 2 nhà nước giữa Israel và Palestine.
Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu. Ảnh: Getty
Chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden tin rằng, một hiệp ước phòng thủ sẽ củng cố liên minh an ninh kéo dài 7 thập kỷ giữa Saudi Arabia và Mỹ, đồng thời tăng cường hơn nữa sự gắn kết giữa hai nước trong bối cảnh các nước đối thủ như Iran, Nga và Trung Quốc đang tìm cách mở rộng ảnh hưởng ở Trung Đông.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken từng dự kiến thăm Saudi Arabia vào ngày 10/10/2023 để thảo luận về các chi tiết của thỏa thuận, song đã bị hoãn lại do cuộc xung đột giữa Israel và Hamas. Theo các nhà phân tích, cuộc xung đột có thể làm thay đổi các thông số trong thỏa thuận. Giờ đây, giải pháp 2 nhà nước giữa Israel và Palestine đã trở thành chìa khóa cho thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa Israel và Saudi Arabia hay rộng lớn hơn là với thế giới Arab.
Phát biểu hồi đầu tuần này khi tham dự một sự kiện ở Saudi Arabia, Ngoại trưởng Mỹ Blinken đã tuyên bố, để tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel có thể diễn ra, cần phải có con đường cho một nhà nước Palestine và hòa bình ở Gaza. Lập trường được Nhà ngoại giao hàng đầu Mỹ nhiều lần nhấn mạnh.
"Chúng tôi sẽ tiếp tục thảo luận về cách xây dựng hòa bình và an ninh lâu dài tại khu vực. Như tôi đã nói với Nhà lãnh đạo Israel, mọi đối tác mà tôi gặp trong chuyến đi này đều nói rằng họ sẵn sàng hỗ trợ một giải pháp lâu dài nhằm chấm dứt vòng xoáy bạo lực đang diễn ra và đảm bảo an ninh của Israel. Nhưng họ cũng nhấn mạnh rằng điều này chỉ có thể đạt được thông qua cách tiếp cận khu vực bao gồm con đường dẫn tới một nhà nước Palestine. Chúng tôi tin rằng ngoại giao là cách tốt nhất để đạt được an ninh và đó chính xác là những gì mà chúng tôi theo đuổi”, ông Blinken nói.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Saudi Arabia Faisal bin Farhan cho rằng, con đường dẫn tới một nhà nước Palextin đáng tin cậy là không thể đảo ngược.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu đã nhiều lần bác bỏ viễn cảnh thành lập một nhà nước Palestine độc lập bên cạnh một nhà nước Israel với đường biên giới trước năm 1967, cho rằng điều đó sẽ gây tổn hại đến an ninh của nước này và kiên quyết tiếp tục cuộc chiến ở Gaza cho đến khi Hamas bị loại bỏ hoàn toàn. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Israel từ lâu cũng muốn cải thiện mối quan hệ với Saudi Arabia. Một triển vọng có thể tạo ra tác động lan tỏa trên khắp thế giới Hồi giáo rộng lớn hơn.
Một số nhà phân tích đã đề cập đến kịch bản Saudi Arabia sẽ tìm cách thúc đẩy hỏa thuận song phương với Mỹ mà không có thành phần bình thường hóa quan hệ với Israel. Tuy nhiên theo Thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa Lindsey Graham, cách tiếp cận như vậy khó có thể vượt qua được ải Quốc hội Mỹ.
