'Mỹ rút đi không có nghĩa TPP dừng lại'

Giáo sư David Shambaugh.

Ưu tiên của chính quyền Mỹ

Tại buổi nói chuyện với chủ đề “Hoa Kỳ và Trung Quốc tại Đông Nam Á” hôm 23.2, tại Hà Nội (ảnh), Giáo sư Shambaugh cho biết, mối quan hệ giữa Mỹ và Đông Nam Á là mối quan hệ mang tính toàn cầu và là ưu tiên của chính quyền Mỹ. Các thời tổng thống Mỹ trước đây đều tập trung xây dựng mối quan hệ với Đông Nam Á, đặc biệt từ thời Tổng thống Clinton, quá trình tái thiết lập quan hệ với khu vực này liên tục diễn ra nhưng đến thời Tổng thống Barack Obama thì quan hệ này trở nên toàn diện hơn và là thời kỳ tốt đẹp nhất.

Ông Shambaugh lấy ví dụ về đầu tư trong lĩnh vực thương mại để minh chứng cho sự coi trọng của Mỹ với khu vực Đông Nam Á. “Mỹ coi ASEAN là một trong những đối tác chiến lược và là đối tác lớn thứ 3 của họ. Mỹ đẩy mạnh đầu tư vào khu vực này với số tiền rất lớn, thậm chí lớn hơn của cả một số quốc gia gộp lại. Dấu ấn của Mỹ ở khu vực ngày càng rõ ràng. Mối quan hệ về thương mại đã tồn tại hàng thập kỷ và Mỹ sẽ còn tiếp tục đầu tư vào Đông Nam Á”, học giả người Mỹ nói.

Trong lĩnh vực thương mại, một trong những điều khiến vị giáo sư quan tâm là việc Mỹ tuyên bố rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), trong đó có một số quốc gia Đông Nam Á tham gia như: Việt Nam, Malaysia, Singapore. Ông Shambaugh nhận định: “Mỹ rút khỏi TPP là điều kinh khủng và có ảnh hưởng lớn đến uy tín của chính quyền Mỹ. Mỹ rút khỏi hiệp định này không có nghĩa TPP sẽ dừng lại, bởi Nhật Bản cũng đang rất nỗ lực vực dậy hiệp định. Các nước thành viên còn lại có thể cùng với Nhật Bản để hiệp định được duy trì”.

Học giả này bày tỏ hy vọng Mỹ sẽ quay trở lại hiệp định TPP có thể với những điều khoản thay đổi. “Thông điệp của TPP là tạo ra một môi trường thuận lợi cho các quốc gia tham gia. Không gì có thể thay thế TPP, nhưng không may là Mỹ đã rút khỏi hiệp định. Tôi nghĩ Mỹ nên xem xét lại việc tham gia hiệp định này và cả Trung Quốc cũng nên xem xét tham gia hiệp định”, Giáo sư Shambaugh cho hay.

Đồng tình với quan điểm của quốc tế trong vấn đề Biển Đông

Dành nhiều thời gian để tìm hiểu về Mỹ và Trung Quốc cũng như mối quan hệ giữa hai quốc gia này, Giáo sư Shambaugh cho rằng, mối quan hệ giữa hai “người khổng lồ” ảnh hưởng lớn đến an ninh khu vực, trong đó vai trò của Trung Quốc ở Đông Nam Á chưa bao giờ tốt như hiện nay. Cũng theo vị học giả, chính quyền Tổng thống Donald Trump được thừa hưởng nền tảng hợp tác mạnh mẽ giữa Mỹ và Trung Quốc. Dù hiện nay quan hệ Mỹ-Trung không mấy suôn sẻ do những công kích của ông Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống và khi mới nhậm chức, song Giáo sư Shambaugh nhận định, với nhiều cuộc điện đàm giữa nhà lãnh đạo hai nước thời gian vừa qua và những tuyên bố tích cực gần đây của ông Trump, hy vọng rằng ông Trump sẽ cùng giới lãnh đạo Trung Quốc giải quyết những vấn đề của khu vực và thế giới, đồng thời hai quốc gia sẽ tăng cường hợp tác và thu hẹp cạnh tranh.

Khi được hỏi về quan điểm cá nhân đối với những diễn biến của tình hình Biển Đông, ông Shambaugh nói rằng ông đồng tình với quan điểm của quốc tế trong vấn đề Biển Đông và để giải quyết vấn đề, các bên liên quan cần phối hợp chặt chẽ với nhau. “Các nước dù có tranh chấp cũng cần tuân theo luật pháp quốc tế và Mỹ rất hỗ trợ việc thực thi luật quốc tế”, vị giáo sư cho biết.

Mỹ và Trung Quốc - mỗi quốc gia có điểm mạnh và điểm yếu - giáo sư nói, song hai bên đều cố gắng bao phủ quyền lực của họ ở khu vực và trên khắp thế giới. Thế mạnh của Mỹ là sử dụng cả quyền lực cứng và quyền lực mềm để hỗ trợ các nước ở Đông Nam Á, trong khi Trung Quốc lại có lợi thế khi ở gần các quốc gia này. Mối quan hệ của hai cường quốc với Đông Nam Á đang dịch chuyển theo hướng tích cực và mỗi chính quyền đều hiểu, việc xây dựng mối quan hệ này là lâu dài chứ không phải một sớm một chiều.

Phương Thúy