Một ngày ở Trung tâm giám sát tàu cá Cà Mau

Trung tâm giám sát tàu cá tại Bộ Chỉ huy BĐBP Cà Mau. Ảnh: Văn Chương

Trực 24/24 giờ

Trong căn phòng có gắn tấm bảng "Giám sát tàu cá" nằm tại Bộ Chỉ huy BĐBP Cà Mau, Thiếu úy Nguyễn Duy Khanh rê con chuột máy tính trên chiếc bàn có đặt tấm bảng đỏ “Trực ban trưởng giám sát tàu cá”. Đây là một nhiệm vụ chỉ có ở BĐBP Cà Mau. Công việc cả ngày lẫn đêm của các nhân viên tại căn phòng này là không rời mắt khỏi hành trình của những chiếc tàu đánh bắt cá xa bờ. Khi vừa nghe điện thoại thông báo, Thiếu úy Khanh lập tức kích chuột tìm vệt hành trình và tín hiệu của tàu cá CM92303TS.

Điểm C-K nóng bỏng

Trung tá Trương Bảo Xuyên, Phó Tham mưu trưởng BĐBP Cà Mau cho biết, điểm C-K nằm trên đường phân định biển giữa Việt Nam - Malaysia, là điểm nhạy cảm nhất. Vì đường ranh giới này có một điểm gấp khúc hình chữ Z, tàu cá của ngư dân khi hành trình sát ranh giới và không thể đi ôm theo hình chữ Z vì khá xa, mà đi cắt ngang, hải trình tự nhiên, liên tục. Tàu tuần tra của Malaysia có thể bắt giữ tàu cá của bà con khi đi cắt ngang, vì vậy, BĐBP tuyên truyền cho ngư dân khi đi qua điểm chữ Z nên có khoảng cách để hạn chế đi cắt ngang vào thời điểm phía bên Malaysia có tàu tuần tra.

Thiếu úy Khanh giải thích về việc anh em đang tập trung dõi theo chiếc tàu này, vì vệt hành trình của chiếc tàu kể từ ngày xuất bến đã 4 lần ra gần chạm điểm ranh giới giữa Việt Nam và Malaysia. Trong 4 lần ra gần vùng ranh giới, con tàu này có 1 lần tới "lằn ranh đỏ" gấp khúc hình chữ Z.

Theo báo cáo của Chi cục Thủy sản tỉnh Cà Mau, toàn tỉnh có 4.296 tàu cá, trong đó, 1.572 tàu có chiều dài thân vỏ 15m trở lên, theo quy định phải gắn thiết bị giám sát hành trình. Vì vậy, trong căn phòng nhỏ ở Bộ Chỉ huy BĐBP Cà Mau, nhân viên trực ban giám sát tàu cá phải làm việc quần quật để theo sát tình hình ngư dân đánh bắt trên biển.

Cứ khoảng 30 phút, Thiếu úy Khanh lại kích vào danh mục “các tàu ở gần khu vực ranh giới”. Một danh sách khá dài hiện ra những chiếc tàu của ngư dân đang đánh bắt, đó là tàu CM92499TS, do ngư dân Trần Hoài Linh làm thuyền trưởng; tàu CM99350TS, do ngư dân Huỳnh Văn Thắng làm thuyền trưởng và tàu CM94567TS, là tàu vận tải hậu cần nghề cá, do ngư dân Phan Văn Hiệp làm thuyền trưởng.

Thiếu úy Khanh cho biết, toàn bộ mấy chiếc tàu này đang lắp thiết bị giám sát hành trình có hiệu Zunibal, còn một số tàu cá khác lắp máy giám sát hành trình có hiệu Khánh Hội, Viettel, Bình Anh, Vishipel, VNPT... Thống kê tàu ra gần vùng ranh giới, nhưng phải nắm chắc các thiết bị giám sát hành trình mà các tàu đánh cá này lắp đặt. Vì trong thời gian qua, có một số tàu cá khi tới gần vùng ranh giới rồi mất tín hiệu. Ngư dân trình bày, do thiết bị trục trặc, mất kết nối. Nguyên nhân mất kết nối do tự nhiên hay con người tác động? Cán bộ làm công tác giám sát phải nắm chắc để điện trao đổi với các trung tâm cung cấp thiết bị.

"Nghị quyết số 03/2021/NQ-HĐND ngày 15/7/2021 của HĐND tỉnh Cà Mau hỗ trợ cước thuê bao dịch vụ giám sát hành trình tàu cá trên địa bàn tỉnh đã thể hiện quyết tâm của địa phương trong việc đẩy mạnh thực hiện hiệu quả chống khai thác IUU. 100% tàu cá đánh bắt xa bờ đã lắp thiết bị giám sát hành trình và duy trì kết nối"- Thiếu úy Khanh phấn khởi thông báo.

Cảnh báo từ sớm, từ xa

Một trong những vụ việc gây nhiều chú ý gần đây, đó là ngày 15/3/2023, Đội Thanh tra thủy sản Sông Đốc phát hiện tàu câu mực CM91772TS, do ngư dân Trần Phước Nghiêm, sinh năm 1990, địa chỉ thường trú ở khóm 2, thị trấn Sông Đốc, huyện Trần Văn Thời, tỉnh Cà Mau làm thuyền trưởng, đã mang theo 10 chiếc máy giám sát hành trình. Điều đó đặt ra thách thức cho công tác giám sát hành trình từ xa đối với tàu cá, đòi hỏi cơ quan chức năng phải tăng cường rà soát, tránh bị các ngư dân sử dụng nhiều thủ thuật để qua mắt.

Ngay trong ca trực, cán bộ giám sát hành trình tàu cá luôn dõi theo tàu cá có vệt hành trình gần tương đồng, hoặc tàu cá ra tới gần khu vực ranh giới và tín hiệu vệ tinh chập chờn để thực hiện phương châm “nhắc nhở, cảnh báo sớm, hạn chế vi phạm”.

Thiếu úy Khanh nhấp vào nút “tàu ra gần ranh giới”, lập tức menu xuất hiện hàng loạt tàu cá, đáng chú ý là tàu CM99856TS, do ngư dân Bùi Hoàng Đệ làm thuyền trưởng. Con tàu này ra tới tọa độ 9 độ 2 phút vĩ Bắc - 102 độ 41 phút kinh Đông. Nút đo khoảng cách hiển thị từ vị trí con tàu này ra tới vùng ranh giới là 13km. Ngư dân Nguyễn Vũ cho biết, trên biển, 13km là khoảng cách rất gần. Vì có giàn lưới hiện nay đã dài tới 13km, nên nếu đánh lưới gặp lúc nước chảy thì tàu có lúc sẽ bị đẩy trôi tự do hàng chục km, hoặc có khi tàu ở phía bên này, lưới phía bên kia, dẫn đến những vụ việc phức tạp.

Khi phát hiện tàu cá tới gần khu vực ranh giới và có xu hướng trôi dần về những vùng biển nhạy cảm, cán bộ trực ban giám sát tàu cá phải theo dõi sát sao, ấn vào nút cảnh báo để thuyền trưởng nâng mức cảnh giác, chú ý tàu tuần tra của Malaysia có thể xuất hiện và đi lấn qua vùng ranh giới để bắt giữ tàu cá của ngư dân Việt Nam.

Chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) ở Cà Mau được BĐBP phối hợp chặt chẽ với các lực lượng, tạo thế liên hoàn, trong bờ, ngoài biển. Điểm giáp ranh là nơi lực lượng Cảnh sát Biển và Kiểm ngư thường xuyên tổ chức tuần tra, bắt giữ các tàu cá cố tình đi lấn sang vùng ranh giới Malaysia để đánh bắt hải sản.

2 năm về trước, tàu Cảnh sát Biển CSB 4035 đã phát hiện 2 tàu cá của ngư dân Việt Nam sử dụng giấy che biển số trong lúc hành trình từ phía bên kia vùng giáp ranh về Việt Nam. 2 tàu cá này bỏ chạy, Cảnh sát Biển đã huy động cả tàu Kiểm ngư KN 270 đuổi theo, chiếc tàu cá mang biển số Kiên Giang vẫn cố tình bỏ chạy, nhưng cuối cùng đã bị bắt giữ.

Trong lúc các lực lượng truy đuổi tàu cá vi phạm trên biển để xử lý, thì Trung tâm giám sát tàu cá ở Bộ Chỉ huy BĐBP Cà Mau cũng liên tục rà soát, tìm các tàu đánh cá ở gần tọa độ để kết nối giữa biển - bờ nhằm nắm tình hình.

Lê Văn Chương