'Memento Mori: Đất' và thông điệp 'Hãy nhớ, chúng ta đang sống'

Đây cũng là dự án phim độc lập duy nhất của Việt Nam được lựa chọn tham dự Liên hoan phim Busan 2022 tại Hàn Quốc ở hạng mục New Currents.

"Memento Mori: Đất" kể về Vân (Red) - một người mẹ theo đạo Thiên Chúa đang nằm liệt giường trong một ngôi nhà nhỏ ở vùng cao. Căn bệnh của Vân càng ngày càng trở nặng, cô chỉ còn một vài ngày để sống. Mỗi ngày trôi qua, Vân luôn phải chống chọi với những cơn đau và day dứt với nỗi nhớ con. Một bộ phim buồn với tiết tấu chậm rãi, đôi khi rời rạc khi con người đứng giữa lằn ranh sinh tử nhưng không khiến người ta bi lụy.

Giữa những khoảng lặng phim vẫn toát lên vẻ đẹp của con người khi họ nhận ra những điều quý giá nhất trong quỹ thời gian còn lại ít ỏi. Vì thế, phim kiệm lời và những khung hình duy mỹ thay vì diễn tả những đau đớn hay tuyệt vọng. Vân có hai con gái tên là Nguyệt và Nga, nhưng do tình hình sức khỏe không ổn, cô đành gửi những đứa trẻ ở nhà bố ruột của mình. Chồng Vân - Hoàng vẫn luôn tận tình chăm sóc, và tìm cách chạy chữa cho cô mỗi ngày với hy vọng giúp vợ nguôi cơn đau. Gia đình nghèo khó, Vân lại mắc bệnh nan y nên cuộc sống túng bấn. Hoàng định hiến thận cho bố của Kiên - chủ nợ của gia đình, với hy vọng Kiên sẽ xóa nợ.

Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ.

Phim không có những mâu thuẫn kịch tính hay những tuyến nhân vật đối lập nhau. Câu chuyện xoay quanh ngôi nhà nhỏ và những ngày tháng cuối đời của Vân, những giằng xé nội tâm và nỗi đau đớn Vân cố giấu trong lòng khi đối diện cận kề cái chết. Nhưng có lẽ, trên tất cả là tình cảm ấm áp của hai người đàn ông dành cho Vân, bố Vân - gà trống nuôi con từ khi Vân còn nhỏ và chồng Vân - Hoàng.

"Hiếm có một người đàn ông có thể yêu thương, chăm sóc vợ tận tình như Hoàng". Đạo diễn Marcus khẳng định. Còn gì buồn hơn khi con người đang đếm từng khoảng khắc đến cửa tử. Nhưng phim không bi lụy mà đẹp một cách lặng lẽ. Đạo diễn chủ ý đưa vào phim những khung hình đẹp, như cánh đồng hoa bất tử ở cao nguyên, những rẫy cà phê và hình ảnh Vân, dù nằm liệt giường vẫn cố nhích từng ngón tay như nhảy múa cùng điệu nhạc, trong ánh nắng buổi sáng. Khi đó ta hiểu được khát khao sống của Vân mãnh liệt hơn bao giờ hết. Vân biết cách tìm kiếm niềm vui từ những vụn vỡ, chi tiết Vân cầm chiếc gương bị vỡ nhưng vẫn cố dùng để soi bóng Hoàng khi nấu ăn và mỉm cười khiến chúng ta xúc động và nhận ra, hóa ra, đôi khi niềm hạnh phúc của con người lại đơn giản đến thế.

Được biết, "Memento Mori: Đất" là tác phẩm phim truyện dài đầu tiên của đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ sau quá trình 5 năm ấp ủ từ dự án sân khấu qua điện ảnh. Bộ phim đã trở thành đại diện duy nhất của Việt Nam tranh giải tại hạng mục New Currents (Dòng chảy mới) - giải thưởng quan trọng nhất tại Liên hoan phim Busan 2022. Đạo diễn Marcus cho biết lần đầu anh bắt đầu đọc quyển "Điểm đến của cuộc đời" đúng vào quãng thời gian dịch COVID-19, anh vô cùng ấn tượng với thông điệp của quyển sách và quyết định phải quảng bá ngay quyển sách ý nghĩa này bằng nghệ thuật hay cụ thể hơn là điện ảnh.

Theo đạo diễn Marcus, "Memento Mori" là một từ Latin. Memento là hãy nhớ. Mori là người sẽ chết. Đó là một thành ngữ nhắc nhở người khác: "Hãy nhớ rằng, bạn, người, mi, ngươi… sẽ phải chết!". Memento Mori được coi như một biểu tượng nghệ thuật nhắc nhở về sự chóng tàn của đời sống con người, ai rồi cũng sẽ chết. Và anh quyết định sử dụng Memento Mori như một chìa khóa quan trọng, một thông điệp chính của phim: Hãy nhớ, ta đang sống! Nghĩa là trong cái chết có sự sống.

Thực ra ý tưởng của "Memento Mori" có 3 câu chuyện và được đặt lên lần lượt là "Đất", "Nước" và "Lửa". Nếu chỉ kể 3 câu chuyện trong một bộ phim thì sẽ có cấu trúc riêng. Nhưng cuối cùng anh quyết định làm 3 bộ phim độc lập. Đây là một dự án cộng đồng và dựa vào nguồn lực cộng đồng nên rất khó triển khai, nhất là về kinh phí. Và "Đất" được quay trước vì câu chuyện tập trung, ít nhân vật và bối cảnh không khó để thực hiện.

Trong hội thảo về từ tác phẩm văn học đến phim, đạo diễn Marcus chia sẻ: "Năm tôi 7 tuổi, mẹ tôi bị đột quỵ ngay trên bục giảng. Lúc đó, ba tôi lại đang công tác ở tận Hà Tiên trong khi hai anh thì ở Hà Nội. Hay tin mẹ tôi đột quỵ và bị liệt nửa người, ba tôi phải chuyển công tác về gần nhà và một thời gian sau nghỉ hưu hẳn để ở nhà chăm mẹ. Từ đó, một đứa bé 7 tuổi như tôi cảm nhận được chân thật nhất sự khó khăn khi phải chăm sóc cho một bệnh nhân nằm liệt giường…".

Vậy nên, Marcus Mạnh Cường Vũ không chỉ muốn truyền tải thông điệp ý nghĩa "Điểm đến của cuộc đời" mà câu chuyện của "Memento Mori: Đất" còn chính là những rung cảm của bản thân từ những gì mà anh đã trải qua. Và anh muốn chia sẻ bất cứ trong hoàn cảnh nào khi nghĩ về cái chết, hãy nhớ rằng chúng ta vẫn còn đang sống và hãy luôn trân trọng điều đó.

Cảnh trong phim “Memento Mori: Đất”.

Những ngày này, đạo diễn Mucus Mạnh Cường Vũ và các diễn viên chính đang tham dự Liên hoan phim Busan. Điều đặc biệt là những bộ phim nhắm đến các liên hoan phim quốc tế thường có một hành trình cụ thể. Khán giả trong nước thường ít có cơ hội tiếp cận hơn với các bộ phim này hoặc mãi đến sau rất lâu mới được tiếp cận. Vì thế, có thể nói, "Memento Mori: Đất" là bộ phim đầu tiên mà khán giả trong nước và khán giả thế giới cùng lúc được đón xem. Những suất chiếu ở Việt Nam cũng đang thu hút khán giả với lượng khách khiêm tốn. Phim độc lập ra rạp vẫn là một bài toán khó ở Việt Nam, nhưng nỗ lực kết nối của đạo diễn và ê kíp "Memento Mori" cho thấy sự bền bỉ và niềm tin của họ vào thị trường điện ảnh Việt. Điều đáng nói, như đạo diễn chia sẻ, đây là một bộ phim có thông điệp về một giá trị sống, vì thế, nó được kết nối với các quỹ cộng đồng để mang lại những giá trị thiết thực cho cộng đồng, đặc biệt là những bệnh nhân ung thư.

Đạo diễn Marcus khẳng định: "Đây là dự án lớn của tôi, chúng tôi làm phim trong tâm thế dự án cộng đồng, là bộ phim có thông điệp chứ không phải bộ phim thể hiện tuyên ngôn nghệ thuật của tác giả. Liên hoan phim Busan thường lựa chọn những bộ phim mang tính tuyên ngôn nghệ thuật. Có lẽ, chúng tôi gặp may mắn hay chăng, phim ra mắt đúng thời điểm chúng ta vượt qua đại dịch COVID - 19, chúng ta nhận ra những giá trị tinh thần, sự quan tâm, chia sẻ rất cần thiết trong đời sống. "Memento Mori", tổng thể dự án và "Đất" nói riêng là bộ phim của gia đình, kể về những khía cạnh khác nhau của gia đình. Đó là những tình cảm yêu thương, chăm sóc, gần gụi có lẽ đang thưa vắng dần trong đời sống hôm nay".

Lựa chọn làm một bộ phim có thông điệp xã hội thay vì một tác phẩm mang đậm tính cá nhân/ hấp dẫn về doanh thu, đạo diễn Marcus mong muốn, bằng cách nào đó, bộ phim sẽ đến được với nhiều khán giả nhất. Hiện tại "Memento Mori" đang tạo ra chiến dịch 100.000 thông điệp sống và muốn mang đến các bệnh nhân ung thư và người nhà bệnh nhân ung thư, vì thế sau khi phim chiếu ở rạp, bộ phim sẽ trực tiếp đến với các bệnh nhân ung thư và người thân tại các bệnh viện, với thông điệp : "Hãy nhớ, chúng ta đang sống".

Đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ vừa là biên kịch, vừa là đạo diễn kiêm nhà sản xuất "Memento Mori: Đất". Anh bắt đầu sự nghiệp điện ảnh với vai trò là Giám đốc Liên hoan phim Yxine Fest (YxineFF), giám tuyển phim độc lập tại Việt Nam. Năm 2016, Marcus tham gia 2 dự án phim truyện dài gồm "Đảo của dân ngụ cư" (Đạo diễn Hồng Ánh) và "Thị Mai" của đạo diễn nữ Tây Ban Nha Patricia Ferreira.

Sau "Memento Mori: Đất", anh sẽ làm tiếp 2 phần trong bộ ba phim, với tên gọi "Memento Mori: Nước" và "Memento Mori: Lửa". Ngoài tranh giải New Currents (Giải thưởng quan trọng nhất) tại Liên hoan phim Busan 2022, "Memento Mori: Đất" còn được đề cử phim hay nhất, Việt Film Fest 2022 và tranh giải phim truyện Đông Nam Á, Liên hoan phim BaliMakarya 2022. Bộ phim do BHD phát hành đang chiếu trên toàn quốc từ ngày 7/10. Đây không chỉ là một bộ phim mà còn là một dự án cộng đồng nhân văn. Mỗi tấm vé bán ra tại Việt Nam đều sẽ được ghi nhận vào chiến dịch "100.000 thông điệp Sống" của quỹ Memento Mori nhằm hỗ trợ bệnh nhân ung thư và người thân xem phim tại rạp chiếu hoặc xem trực tiếp ở một số bệnh viện ung bướu trên toàn quốc.