Linh hoạt tổ chức, sử dụng lực lượng tác chiến giành thắng lợi
Thắng lợi oanh liệt của chiến dịch phản công Việt Bắc Thu-Đông 1947, do nhiều nguyên nhân, trong đó, nguyên nhân quan trọng hàng đầu là sự linh hoạt trong tổ chức, sử dụng lực lượng (gồm bộ đội chủ lực, bộ đội địa phương và dân quân du kích) tác chiến để đánh bại quân Pháp, một đội quân xâm lược nhà nghề, trang bị vũ khí hiện đại.
Trong tuần đầu (từ ngày 7 đến 14-10-1947), do chưa phán đoán đúng hướng, khả năng và thủ đoạn tiến công mạo hiểm của địch nên công tác chuẩn bị của ta chưa chu đáo; tổ chức, sử dụng lực lượng quy mô trung đoàn, tiểu đoàn vận động từ xa đến nên nhiều trận đánh tập trung đạt hiệu quả không cao. Trước tình hình đó, Bộ Tổng chỉ huy đã kịp thời điều chỉnh một bộ phận lực lượng của bộ đội chủ lực bộ và các Khu 1, 10, 12 phân tán thành 30 đại đội về hoạt động độc lập ở các huyện trọng điểm thuộc các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng, Lạng Sơn, Tuyên Quang và khoảng 20 tiểu đoàn bộ binh và pháo binh tập trung triển khai thế trận phản công trên 3 mặt trận (sông Lô-Đường số 2, Đường số 3 và Đường số 4).
Lực lượng của các đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung chính là yếu tố quan trọng làm nòng cốt để đẩy mạnh tác chiến trên chiến trường Việt Bắc. Đối với đại đội độc lập được bố trí ở từng huyện có nhiệm vụ quấy rối, tiêu diệt từng bộ phận địch, đôn đốc phá hoại, giúp đỡ vũ trang tuyên truyền và phối hợp tác chiến với dân quân địa phương khi địch đến. Lực lượng tiểu đoàn tập trung là đơn vị chủ lực, bố trí ở những nơi cơ động, hoạt động tập trung trong từng khu vực, từng mặt trận, có nhiệm vụ phối hợp với các đại đội độc lập và du kích địa phương tiêu diệt địch ở những vị trí lẻ, hay đang vận chuyển trên đường giao thông.
Bộ đội pháo binh Sông Lô trong Chiến dịch Việt Bắc Thu-Đông 1947. Ảnh tư liệu
Kịp thời điều chỉnh lực lượng các trung đoàn chủ lực thành hai bộ phận: Đại đội độc lập và tiểu đoàn tập trung để hoạt động không phải là “bước lùi” về quy mô tổ chức, mà là chủ trương đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, thể hiện sự linh hoạt, sáng tạo về hình thức tổ chức lực lượng phù hợp với khả năng và trình độ tác chiến của bộ đội ta trên chiến trường Việt Bắc. Nhờ vậy, chúng ta đã phát huy tối đa sức mạnh chiến đấu của các đại đội độc lập và tiểu đoàn tập trung trên chiến trường Việt Bắc.
Về sử dụng đại đội độc lập, trên mặt trận Đường số 3, các đại đội độc lập phối hợp với dân quân phục kích địch ở Km số 3 và 22-23 (Bắc Kạn-Chợ Mới), các tuyến đường Bắc Kạn đi Cao Bằng, Phủ Thông, Chợ Đồn, Chợ Rã; đồng thời tiến công các vị trí địch ở Chợ Mới, Chợ Đồn, Chợ Chu... Đến ngày 20-11, các đại đội độc lập đánh hơn 17 trận, gây cho địch thiệt hại nặng. Đáng chú ý là trận Đại đội 395 thuộc Tiểu đoàn 160 (Trung đoàn 72) tập kích đồn Phủ Thông (ngày 30-11), đánh dấu bước phát triển mới về hình thức chiến thuật tập kích và sử dụng lực lượng tác chiến quy mô tổ chức cấp đại đội của Quân đội ta.
Trên mặt trận Đường số 4, các đại đội độc lập phối hợp với lực lượng du kích bám địa bàn, tích cực, chủ động đánh phá giao thông, tập kích vị trí quân địch ở các khu vực Đông Khê, Thất Khê, Quảng Uyên, Văn Mịch, Áng Mò, gây cho chúng thiệt hại nặng và luôn phải lo đối phó.
Trong khi đó, các tiểu đoàn tập trung phối hợp chặt chẽ với các đại đội độc lập và dân quân du kích đánh địch. Trên mặt trận sông Lô-Đường số 2, ta sử dụng một tiểu đoàn của bộ và các đơn vị thuộc Trung đoàn 112 của Khu 10 đánh tàu địch trên sông Lô, từ Việt Trì lên Tuyên Quang. Hai tiểu đoàn của bộ cùng các đơn vị thuộc Trung đoàn 147 bố trí lực lượng hoạt động ở phía nam đường liên tỉnh Tuyên Quang-Thái Nguyên, giành thắng lợi trong trận Khoan Bộ (ngày 23-10). Điển hình là trận đánh tàu địch trên dòng sông Lô ở Đoan Hùng (ngày 24-10), mở ra phương pháp mới “đặt gần, bắn thẳng” của lực lượng pháo binh ta.
Tại mặt trận Đường số 3, Tiểu đoàn 55 (Trung đoàn 72) phối hợp với các đại đội độc lập và dân quân du kích địa phương đánh một số trận ở Khuội Hón, Khuội Tao, Kheo Phay và thị xã Bắc Kạn; đồng thời, tiểu đoàn còn sử dụng lực lượng phục kích địch trên Đường số 3, đoạn Bắc Kạn-Chợ Mới và Bắc Kạn-Phủ Thông, khiến địch lo đối phó và chịu một số thiệt hại. Đặc biệt, trên mặt trận Đường số 4, ta sử dụng Tiểu đoàn 249 (Trung đoàn 28) phối hợp với du kích Đông Khê phục kích địch ở đèo Bông Lau-Lũng Phầy (ngày 30-10) giành thắng lợi lớn. Ta bắn cháy và phá hủy 27 xe, diệt 94 lính Âu-Phi, 55 lính ngụy, bắt 101 tên, thu 600 chiếc dù và toàn bộ vũ khí. Đây là trận ta sử dụng lực lượng cấp tiểu đoàn phục kích đánh giao thông đạt hiệu suất chiến đấu cao.
Trải qua hơn hai tháng liên tục chiến đấu, các đơn vị chủ lực được điều chỉnh thành hai bộ phận: Đại đội độc lập và tiểu đoàn tập trung đã phát huy sức mạnh chiến đấu, góp phần vào thắng lợi oanh liệt của quân và dân ta trên chiến trường Việt Bắc Thu-Đông 1947.
