Kỳ 1: Thuốc lá điện tử xâm nhập giới trẻ

Thuốc lá điện tử được thiết kế nhỏ gọn, dễ mang theo.

Thuốc lá điện tử là loại thuốc lá mới phổ biến trên thị trường, có hình dáng và kích thước nhỏ gọn, dễ mang theo bên người. Cấu tạo của thuốc lá điện tử thường gồm bộ phận pin (có thể sạc được), hệ thống cảm biến, đầu đốt điện tử và bình chứa dung dịch. Dung dịch sử dụng trong thuốc lá điện tử được quảng cáo là tinh dầu, sau khi được làm nóng sẽ tạo ra khói có mùi hương khiến giới trẻ thích thú.

Một trào lưu mới

Việc mua sản phẩm trên mạng khá dễ dàng với nhiều chủng loại, hình dáng khác nhau, chỉ cần đặt mua, người bán sẽ giao đến tận nơi. Theo nhiều bạn trẻ, giá mua thuốc lá điện tử có thể dao động từ 300.000 - 2 triệu đồng tùy loại và kích thước. Sau một thời gian, người dùng chỉ cần mua thêm lọ tinh dầu đổ vào bình chứa dung dịch để tiếp tục sử dụng, giá một lọ tinh dầu khoảng 200.000 - 350.000 đồng. Ngoài ra, thuốc lá điện tử đang được bày bán công khai trên thị trường với giá thành khá rẻ, ngụy trang dưới các vỏ bọc khác nhau, khó nhận diện.

Giới trẻ ngày càng thích sử dụng thuốc lá điện tử, trong đó có học sinh cấp THCS, THPT. Trên thực tế, không khó bắt gặp cảnh thanh thiếu niên hút thuốc lá điện tử trên đường phố. Trong các quán bar, quán cà phê hay ngay cổng trường, hình ảnh thanh niên, học sinh hút thuốc lá điện tử, nhả khói diễn ra khắp nơi. Việc hút thuốc lá điện tử được xem như một cách thể hiện bản thân, trở thành “hình mẫu” để các bạn trẻ khác học đòi, bắt chước, từ đó làm tăng số lượng người sử dụng thuốc lá điện tử. Nhiều học sinh lựa chọn hút thuốc lá điện tử như cách để hòa đồng với bạn bè, sợ bị xa lánh, cô lập... mà không biết cách từ chối.

Thuốc lá điện tử là loại thuốc lá mới phổ biến trên thị trường.

Bạn P.V.D (25 tuổi), ngụ phường Long Thành Trung, thị xã Hòa Thành sử dụng thuốc lá điện tử hơn 1 năm cho biết: “Nhóm bạn chơi chung rủ em dùng thử thuốc lá điện tử, lâu dần trở thành thói quen. Giờ một ngày không hút thấy nhạt miệng lắm. Mùi thơm từ tinh dầu tỏa ra cùng làn khói bắt mắt hấp dẫn hơn nhiều so với hút thuốc lá điếu thông thường”.

Một số ý kiến cho rằng, có nhiều nguyên nhân tạo sự ưa thích của giới trẻ đối với thuốc lá điện tử. Đầu tiên là mùi vị, hóa chất được trộn lẫn từ nhiều thành phần phức tạp, có khả năng tạo nhiều hương thơm như: mùi hoa nhài, hoa hồng, vị dưa... che giấu sự độc hại của Nicotine bằng cách đánh lừa khứu giác người dùng.

Anh T.M.H, ngụ phường Ninh Sơn, TP. Tây Ninh nói: “Nhìn bên ngoài, thuốc lá điện tử có thiết kế ấn tượng, kiểu dáng mới, phong cách hướng đến giới trẻ, trong khi đó trên hộp thuốc lá điếu lại ghi dòng chữ cảnh báo về tác hại của thuốc lá”- một trong những lý do khiến giới trẻ lựa chọn thuốc lá điện tử.

Thuốc lá điện tử có an toàn hơn thuốc lá điếu?

Lãnh đạo Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh cho biết, nhiều người cho rằng thuốc lá điện tử không gây hại hoặc ít có hại hơn thuốc lá điếu thông thường, đây hoàn toàn là quan niệm sai lầm. Bởi theo Tổ chức Y tế thế giới, không có sản phẩm thuốc lá nào an toàn cho sức khỏe. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chứa Nicotine vẫn là sản phẩm gây nghiện. Theo bảng phân loại quốc tế bệnh tật, lệ thuộc Nicotine được phân loại mã bệnh 6C4A.2 là một bệnh thuộc loại rối loạn do sử dụng chất kích thích hoặc các hành vi gây nghiện.

Có ít nhất 60 hợp chất hóa học đã được tìm thấy trong dung dịch thuốc lá điện tử (còn gọi là tinh dầu) và nhiều hợp chất khác có trong khói tạo ra từ thuốc lá điện tử. Nicotine là một chất gây nghiện cao, làm tăng nhịp tim, co thắt mạch máu ở tim, tăng huyết áp; ảnh hưởng đến sự phát triển và di căn của khối u, có khả năng thúc đẩy và hình thành các khối u. Thành phần của dung dịch thuốc lá điện tử còn có Glycerin, Propylene glycol. Trong đó, Propylene glycol có thể tạo thành Propylene oxide- một chất gây ung thư khi được đun nóng và hóa hơi. Còn Glycerin khi đun nóng và hóa hơi tạo thành Acrolein, gây kích ứng đường hô hấp trên.

Điểm đốt của thuốc lá điện tử.

Để tạo mùi vị hấp dẫn, thu hút người sử dụng, đặc biệt là giới trẻ, nhà sản xuất còn sử dụng rất nhiều loại hương liệu có mùi vị như: bạc hà, táo, cam, chanh... trong thuốc lá điện tử. Những hương vị này có thể che giấu độ gắt của Nicotine làm cho sản phẩm dễ chịu, dễ hít vào hơn. Một số hương liệu sử dụng trong thuốc lá điện tử được chứng minh làm tăng độc tính của sản phẩm.

Theo Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh, thuốc lá điện tử là sản phẩm mới xuất hiện trong khoảng 10 năm trở lại, bằng chứng khoa học về độc tính và ảnh hưởng sức khỏe lâu dài của các sản phẩm này vẫn đang được tiếp tục nghiên cứu. Tuy nhiên, rất nhiều nghiên cứu bước đầu đã chỉ ra hậu quả đối với sức khỏe của việc sử dụng và tiếp xúc thụ động khói của thuốc lá điện tử. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy việc sử dụng thuốc lá điện tử gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp, tim mạch và tăng nguy cơ ung thư, mắc bệnh răng miệng và vấn đề sức khỏe khác bao gồm các triệu chứng về tiêu hóa, phổ biến nhất là đau vùng thượng vị, buồn nôn, tiêu chảy và xuất huyết tiêu hóa. Một trong những hậu quả của thuốc lá điện tử là hội chứng tổn thương phổi cấp do thuốc lá điện tử (gọi tắt là Evali). Tại Mỹ, đến tháng 2.2020, có ít nhất 2.807 trường hợp nhập viện và 68 trường hợp tử vong đã được xác nhận do Evali.

Khói từ thuốc lá điện tử gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh. Các triệu chứng thường gặp ở người tiếp xúc thụ động với thuốc lá điện tử gồm: khó thở, kích ứng mắt, nhức đầu, buồn nôn, đau họng hoặc kích thích họng. Phơi nhiễm Nicotine tác động bất lợi cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kỳ thai nghén khiến đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, gây hậu quả nghiêm trọng kéo dài đối với sự phát triển não bộ bào thai, trẻ em và vị thành niên. Thuốc lá điện tử không có mùi thuốc lá đặc trưng có thể làm người tiếp xúc thụ động chủ quan, giảm nhận thức về tác hại, tăng khả năng chịu đựng với loại khói này.

Lõi đốt của thuốc lá điện tử.

Thời gian qua, một số trường hợp ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử đã được ghi nhận ở các tỉnh, thành phố. Đáng chú ý, hầu hết các trường hợp xảy ra ở lứa tuổi học sinh, trong đó có cả nữ giới. Tháng 7.2022, một nữ bệnh nhân 20 tuổi ở Hà Nội được đưa vào viện trong tình trạng hôn mê sâu, tụt huyết áp, tổn thương não lan tỏa các vị trí, tổn thương gan... Nguyên nhân được xác định là do bệnh nhân bị ngộ độc với một loại ma túy thế hệ mới được tìm thấy trong thuốc lá điện tử.

Thượng úy Nguyễn Khắc Trọng- cán bộ Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy, Công an tỉnh cho biết, hiện nay, tình trạng giới trẻ sử dụng thuốc lá điện tử, bóng cười ngày càng gia tăng. Lợi dụng việc này, các đối tượng phạm tội đã pha trộn một số chất ma túy thế hệ mới vào trong tinh dầu của thuốc lá điện tử nhằm tăng khả năng gây nghiện, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người sử dụng.

Để hạn chế những tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe, mọi người cần nâng cao nhận thức, chung tay phòng, chống thuốc lá nói chung và thuốc lá điện tử nói riêng ra khỏi đời sống, tạo môi trường lành mạnh cho thanh thiếu niên phát triển toàn diện về thể chất và trí tuệ, hướng tới xây dựng thế hệ chủ nhân tương lai của đất nước.

Phương Thảo - Hà Thủy

(Còn tiếp)