Kinh tế thế giới 2024 đối mặt rủi ro địa chính trị gia tăng từ 2 cuộc chiến và 50 cuộc bầu cử

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Duesseldorf, Đức. AFP/TTXVN

Theo deccanherald.com, ngoài xung đột Nga - Ukraine, các cuộc tấn công vào tuyến giao thông vận tải quan trọng ở Biển Đỏ mà lực lượng Houthi ở Yemen thực hiện, cùng với tác động lan tỏa từ cuộc chiến Israel - Hamas ở Dải Gaza đang tạo ra bất ổn mới cho nền kinh tế thế giới đang trải quả tình hình địa chính trị ngày càng căng thẳng.

Nguy cơ xung đột leo thang ở Trung Đông là vấn đề mới nhất trong chuỗi các cuộc khủng hoảng khó lường đã gây tác động mạnh tới nền kinh tế toàn cầu, khiến nền kinh tế đi chệch hướng và để lại các vết sẹo.

Trong năm 2024, còn nhiều biến động hơn nữa đang chờ đợi khi có một loạt cuộc bầu cử ở nhiều nước mà kết quả có thể gây ra tác động sâu sắc và lâu dài. Hơn 2 tỷ người ở khoảng 50 quốc gia, như Ấn Độ, Indonesia, Mexico, Nam Phi, Mỹ, Nga và 27 quốc gia thuộc Nghị viện châu Âu, sẽ tham gia bỏ phiếu. Nhìn chung, những nước diễn ra bầu cử năm 2024 chiếm 60% tổng lượng kinh tế thế giới.

Tại một số nước, các cuộc bầu cử sẽ diễn ra trong bối cảnh cử tri bị chia rẽ gay gắt và có mối lo lắng sâu sắc và thường trực về triển vọng kinh tế.

Những người chiến thắng sẽ đưa ra các quyết định chính sách quan trọng ảnh hưởng đến trợ cấp dành cho các nhà máy, giảm thuế, chuyển giao công nghệ, phát triển trí tuệ nhân tạo, kiểm soát, rào cản thương mại, đầu tư, giảm nợ và chuyển đổi năng lượng.

Nếu một loạt nhân vật theo chủ nghĩa dân túy lên nắm quyền năm 2024, thì họ có thể thúc đẩy các chính phủ tiến tới kiểm soát chặt chẽ hơn thương mại, đầu tư nước ngoài và nhập cư.

Bà Diane Coyle, Giáo sư chính sách công tại Đại học Cambridge, cho rằng những chính sách như vậy có thể đưa nền kinh tế toàn cầu vào một thế giới rất khác so với thế giới mà mọi người từng quen.

Ở nhiều nơi, tâm lý hoài nghi về toàn cầu hóa ngày càng lớn khi thu nhập trì trệ, mức sống giảm sút và bất bình đẳng ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, bà Coyle nhận định rằng một thế giới thương mại bị thu hẹp là một thế giới mà thu nhập sẽ giảm sút.

Bà Coyle cảnh báo: Điều đó làm tăng khả năng xảy ra một vòng luẩn quẩn, bởi vì khi những người theo chủ nghĩa dân tộc cánh hữu thắng cử, chính sách của họ có thể sẽ làm suy yếu thêm tăng trưởng toàn cầu và làm tổn hại đến vận mệnh kinh tế.

Cuộc bầu cử lớn nhất vào năm tới là ở Ấn Độ. Hiện là nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, nước này đang chạy đua để cạnh tranh với Trung Quốc để trở thành trung tâm sản xuất của thế giới. Cuộc bầu cử ở Đài Loan (Trung Quốc) vào tháng 1 có khả năng làm gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Tại Mexico, cuộc bỏ phiếu sẽ ảnh hưởng đến cách tiếp cận của chính phủ đối với năng lượng và đầu tư nước ngoài. Tổng thống mới ở Indonesia có thể thay đổi chính sách đối với các khoáng sản quan trọng như niken.

Tất nhiên, cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ có ý nghĩa quan trọng nhất đối với nền kinh tế thế giới. Cuộc bầu cử Mỹ năm 2024 sẽ ảnh hưởng đến những quyết định quan trọng. Tuần trước, Mỹ và Liên minh châu Âu đã đồng ý tạm dừng áp thuế cao đối với thép và nhôm của châu Âu cũng như đối với rượu whisky và xe máy của Mỹ cho đến sau cuộc bầu cử.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu tại cuộc vận động tranh cử ở Waterloo, bang Iowa ngày 19/12/2023. Ảnh: AFP/TTXVN

Thỏa thuận này cho phép Tổng thống Joe Biden thể hiện lập trường cứng rắn đối với các thỏa thuận thương mại khi ông cạnh tranh phiếu bầu. Cựu Tổng thống Donald Trump, người có tiềm năng là ứng cử viên đảng Cộng hòa, đã ủng hộ các chính sách thương mại bảo hộ và đề xuất áp thuế 10% đối với tất cả hàng hóa vào Mỹ. Đây là một động thái chắc chắn sẽ khiến các nước khác trả đũa.

Ông Trump cũng đã chỉ ra rằng ông sẽ rút lui khỏi quan hệ đối tác của Mỹ với châu Âu, ngừng ủng hộ Ukraine và theo đuổi lập trường đối đầu hơn đối với Trung Quốc.

Công ty tư vấn EY-Parthenon kết luận trong một báo cáo gần đây: “Kết quả của cuộc bầu cử có thể dẫn đến những thay đổi sâu rộng trong các vấn đề chính sách đối nội và đối ngoại, gồm cả vấn đề biến đổi khí hậu, các quy định và liên minh toàn cầu”.

Đến nay, triển vọng kinh tế toàn cầu năm 2024 vẫn chưa rõ ràng. Tăng trưởng ở hầu hết các nước trên thế giới vẫn còn chậm chạp và hàng chục nước đang phát triển có nguy cơ vỡ nợ. Về mặt tích cực, lạm phát giảm nhanh đang khuyến khích các ngân hàng trung ương giảm lãi suất hoặc ít nhất là ngừng tăng lãi suất. Chi phí đi vay giảm nói chung là động lực thúc đẩy đầu tư và mua nhà.

Khi thế giới tiếp tục chia rẽ thành các liên minh và khối đối đầu, mối lo ngại về an ninh càng lớn hơn.

Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ tăng cường mua dầu, khí đốt và than đá của Nga sau khi châu Âu giảm mạnh lượng mua từ xung đột ở Ukraine. Đồng thời, đáp lại những hỗ trợ mà Trung Quốc dành cho ngành công nghiệp của mình, Mỹ cũng dành ưu đãi lớn cho xe điện, chất bán dẫn và các mặt hàng khác được coi là thiết yếu cho an ninh quốc gia.

Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái và tên lửa ở Biển Đỏ của lực lượng Houthi là một dấu hiệu nữa cho thấy căng thẳng địa chính trị gia tăng.

Bà Courtney Rickert McCaffrey, nhà phân tích địa chính trị tại EY-Parthenon, cho biết trong vài tháng qua, ngày càng có nhiều nhân tố nhỏ như Yemen, Hamas, Azerbaijan và Venezuela đang tìm cách thay đổi hiện trạng. Bà nói: “Ngay cả khi những xung đột này nhỏ, chúng vẫn có thể ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng toàn cầu theo những cách không ngờ tới. Quyền lực địa chính trị ngày càng bị phân tán và điều đó làm tăng tính tính bất ổn”.

Các tay súng Houthi trên tàu Galaxy Leader. Ảnh: Houthi

Cuộc tấn công của Houthi vào các tàu thuyền liên quan Israel ở Biển Đỏ đã đẩy giá cước vận chuyển, bảo hiểm và giá dầu tăng cao đồng thời chuyển hướng giao thông đường biển lên nhiều. tuyến đường dài hơn và tốn kém hơn. Tuần trước, Mỹ cho biết sẽ mở rộng liên minh quân sự để đảm bảo an toàn cho các tàu thuyền đi qua tuyến đường thương mại này, nơi 12% thương mại toàn cầu đi qua. Đây là đợt chuyển hướng thương mại toàn cầu lớn nhất kể từ khi Nga xung đột với Ukraine vào tháng 2/2022.

Ông Claus Vistesen, nhà kinh tế trưởng khu vực đồng euro tại công ty Pantheon Macro Economics, cho biết tác động của các cuộc tấn công cho đến nay vẫn còn hạn chế. Ông Vitesen nói: “Từ góc độ kinh tế, chúng tôi không thấy giá dầu và khí đốt tăng mạnh”. Dù vậy, ông cho rằng các cuộc tấn công ở Biển Đỏ là điểm nóng rõ ràng nhất trong ngắn hạn. Tuy nhiên, tình trạng bấp bênh có tác động làm suy yếu nền kinh tế. Các doanh nghiệp có xu hướng chờ đợi trước khi quyết định đầu tư, mở rộng và tuyển dụng.

Một cuộc khảo sát giữa năm của Diễn đàn Kinh tế Thế giới cho thấy: “Biến động liên tục trong quan hệ địa chính trị và địa kinh tế giữa các nền kinh tế lớn là mối quan tâm lớn nhất ở cả khu vực công và tư nhân”.

Với những xung đột quân sự dai dẳng, thời tiết khắc nghiệt ngày càng gia tăng và hàng loạt cuộc bầu cử lớn sắp diễn ra, có khả năng năm 2024 sẽ còn nhiều biến động.

Thùy Dương/Báo Tin tức