Khống chế năng lượng nạp vào cơ thể để tránh cao huyết áp

Người cao tuổi cần khống chế năng lượng nạp vào cơ thể, tránh thừa năng lượng. Ảnh: Medlatec.

Có lần ra nước ngoài du lịch, lúc ăn buffet, tôi phát hiện một bác gái người Đài Loan khoảng 60-70 tuổi nghiêm túc gắp mộc nhĩ trộn lạnh cho vào đĩa của mình, vừa gắp vừa nói với tôi: “Mộc nhĩ tốt, có thể hạ huyết áp, có thể giảm béo, còn có thể hạ đường huyết, nên phải ăn nhiều một chút.”

Tôi hỏi: “Ở nhà bác có thường xuyên ăn mộc nhĩ không?”

Bác gái đáp: “Ừ, cơ bản ngày nào cũng ăn.”

Tôi lại hỏi: “Bác bị huyết áp cao ạ?”

Bác gái bưng đĩa đứng thẳng người, nghiêm túc trả lời: “Tôi bị huyết áp cao đã mấy năm nay rồi, hiện tại vẫn đang dùng thuốc hạ huyết áp, cho nên phải ăn nhiều những thực phẩm như mộc nhĩ.”

Nhìn ánh mắt kiên định của bác gái, tôi lễ phép gật đầu, không nói gì nữa.

Hiện nay đâu đâu trên mạng cũng tuyên truyền là ăn nhiều loại thực phẩm nào đó là có thể hạ huyết áp, hạ đường huyết, đây là một loại khoa học thường thức nhưng lại đánh mất tinh thần khoa học.

Chúng ta muốn biết một loại phương pháp nào có hiệu quả hay không, nhất định phải dựa vào số liệu lâm sàng do nghiên cứu khoa học cung cấp để phán đoán. Đối với bệnh nhân huyết áp cao, chỉ số hiệu quả rất đơn giản, chính là xem có thể thông qua phương pháp can thiệp khiến huyết áp bình ổn, hạ xuống hay không. Nếu huyết áp giảm rồi, lại xem xem hạ được bao nhiêu, trong thời gian bao lâu.

Năm 1997, Viện nghiên cứu Tim, Phổi và Mạch máu Quốc gia Mỹ (NHLBI) đã tổ chức một thí nghiệm đa trung tâm với quy mô lớn kéo dài trong 8 tuần, chủ đề là lên kế hoạch phòng và chữa huyết áp cao, còn gọi là Phương pháp ăn kiêng phòng chữa huyết áp cao (Diertary Approaches to Stop Hypertension, viết tắt là DASH).

Kết quả thí nghiệm phát hiện, trong khẩu phần ăn, nếu như có đủ rau, trái cây, sữa tách béo, và nạp đủ kali, magie, canxi… đồng thời giảm tối đa lượng chất béo trong ăn uống (đặc biệt là chất béo từ động vật giàu axit béo bão hòa) thì có thể khiến huyết áp giảm được 11,5/5,5 mmHg, bệnh nhân huyết áp cao sử dụng chế độ ăn uống này có hiệu quả rất tốt.

Chế độ ăn uống DASH đã liên tục được đánh giá là chế độ ăn uống tổng hợp tốt nhất nước Mỹ trong 5 năm liên tiếp. Tháng 1/2015, trong cuộc đánh giá chế độ ăn uống hàng năm của Tin tức Mỹ và báo cáo thế giới, chế độ ăn uống DASH nhận được sự đánh giá cao của 22 chuyên gia dinh dưỡng y tế trên toàn nước Mỹ. Hiện tại, rất nhiều quốc gia đều đang quảng bá phương pháp này để ngăn ngừa và khống chế huyết áp cao. Có không ít bệnh nhân và đồng nghiệp hỏi tôi: “Bác sĩ Hạ, chúng ta có nên áp dụng chế độ ăn kiêng DASH không?” Nên nhớ, một là số liệu, hai là nguyên tắc.

Trước tiên, chúng ta hãy xem chế độ ăn kiêng DASH phòng chữa huyết áp cao chủ yếu đề xướng những gì?

Ăn nhiều thực phẩm giàu kali, magie, canxi, chất xơ, ăn thực phẩm giàu axit béo không no và hạn chế ăn thực phẩm có axit béo no, để đảm bảo đầy đủ dinh dưỡng, cân bằng thực phẩm. Về cơ bản, điều này cũng gần giống với bảy nguyên tắc vàng về ăn uống mà tôi đã nhắc tới ở phần trước.

Vậy thì chế độ ăn uống DASH có yêu cầu cụ thể gì?

Bước thứ nhất, tính toán xem tổng năng lượng nạp vào mỗi ngày của một người. Lấy một người lao động chân tay làm ví dụ, dùng trọng lượng tiêu chuẩn của Mỹ x 30 kcal. Ví dụ người cao 1m80, cân nặng tiêu chuẩn là 75 kg, một ngày tổng năng lượng nên nạp vào là: 75 × 30 = 2.250 kcal.

Phần lớn người Mỹ mỗi ngày nạp vào trên 3.000 kcal, theo chỉ số tính toán hiện nay, cho thấy bước đầu tiên của liệu pháp DASH chính là khống chế tổng năng lượng.

[...]

Hạ Manh/ Huy Hoàng Books và NXB Thanh niên