Khám phá đền Quan Giám Sát xứ Lạng

Đường vào đền Quan Giám Sát.

Cổng đền đền Quan Giám Sát.

Tương truyền rằng, đền Quan Giám Sát ở huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn là nơi Quan trấn giữ miền sơn lâm. Đền Quan Giám Sát Lạng Sơn được xây dựng vào khoảng cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX. Kiến trúc đền lúc đầu có kiểu kiến trúc chữ Nhất, làm bằng gỗ, mái lợp bằng cỏ gianh, sau này đền phát triển dần và có kiến trúc kiểu chữ Nhị với diện tích nhỏ, gồm hai gian: Tiền Tế và Hậu Cung, tường xây gạch chỉ, mái lợp ngói âm dương. Trải qua nhiều năm do thiên nhiên, chiến tranh và môi trường tác động, đền bị đổ nát và không thờ phụng nữa. Đến năm 1991, do sự phát triển của đất nước nên việc bảo tồn và gìn giữ phát huy những di sản văn hóa có giá trị tích cực, bảo tồn truyền thống tổ tiên và tôn vinh những vị thánh có công với đất nước, đồng thời đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân địa phương và trong vùng.

Sau nhiều lần trùng tu, tôn tạo, hiện nay đền có kiến trúc chữ Tam, gồm ba gian: Tiền Tế, Đại Bái, Hậu Cung, thờ vị tướng Quan Giám Sát (Thiên Thần). Tại đền Quan Giám Sát còn lưu giữ được 4 bản sắc phong do các triều vua trước đây phong tặng, bản sớm nhất được phong tặng vào thời nhà Lê (thế kỷ XVIII), bản muộn nhất được phong tặng vào thời nhà Nguyễn (đầu thế kỷ XX), cùng nhiều đồ thờ tự, đồ trang trí khác có giá trị như hoành phi, câu đối, chuông đồng cổ (6 chiếc), khánh đồng...

Hiện tại, ngôi đền này đang thờ vị Quan Giám Sát tại chính cung của ngôi đền và nhiều vị quan khác.

Hiện tại, ngôi đền này đang thờ vị Quan Giám Sát tại chính cung của ngôi đền và nhiều vị quan khác. Quan Giám Sát là một vị tôn quan đứng bậc thứ hai sau Quan Lớn Đệ Nhất trong hàng Ngũ Vị Tôn Quan Tứ Phủ, là con trai thứ hai của vua Bát Hải Động Đình. Ngài còn được gọi với cái tên Quan Lớn Đệ Nhị Thượng Ngàn, Quan Lớn Đệ Nhị Giám Sát hay Quan Thanh Tra Giám Sát. Ngài là người văn võ song toàn, thông minh chính trực, được mọi người khắp nơi ngưỡng mộ. Ngài vốn xuất thân là Đức Thánh Thượng - con của Chí Tôn Thiên Đế, được hạ giáng xuống thoải cung thành Thần Rắn. Tuy nhiên, vào thời gian này ông thấy nhân dân lâm vào cảnh nghèo đói, khổ cực nên người đã hạ phàm và đầu thai vào Hoàng Cung để ban phúc cho nhân dân và giúp dân thoát khỏi cảnh cơ cực, và cầu cho mưa thuận gió hòa, người dân làm ăn thuận lợi, nhưng vào triều nào thì không có tài liệu nào ghi chép chính xác thông tin này. Ở một sự tích khác lại cho rằng, Ngài được hạ sinh ở Nam Định vào ngày 11 tháng 11 năm Ất Dậu và có tên tự là Nguyễn Chiêu Minh.

Ngôi đền đã trở thành vùng đất thiêng không chỉ riêng với người dân xứ Lạng mà còn với người dân trên khắp các tỉnh thành cả nước.

Đây là ngôi đền nổi tiếng trong hệ thống điện đền tại xứ Lạng Sơn non cao. Nơi đây mang đậm giá trị tâm linh tín ngưỡng lâu đời của người dân quanh vùng. Ngôi đền đã trở thành vùng đất thiêng không chỉ riêng với người dân xứ Lạng mà còn với người dân trên khắp các tỉnh thành cả nước, là nơi được tín thờ và gửi gắm lời khấn nguyện cầu bình an, sức khỏe tới vị quan thánh trong đền vào mỗi dịp lễ tiết lớn trong năm.

Các ngày lễ và hội của đền được tổ chức vào: ngày 6 tháng Giêng Âm lịch (Lễ đập đất), ngày 15 tháng 2 Âm lịch, ngày 10 tháng 5 Âm lịch (Lễ nhập hạ), ngày 20 tháng 7 Âm lịch (Lễ tán hạ), ngày 20 tháng 8 Âm lịch, ngày 10 tháng 10 Âm lịch (Tiệc ngài Quan Giám Sát).

T.T