Kết nối dữ liệu hải quan để tối ưu hiệu quả quản lý doanh nghiệp chế xuất

Nguồn: Tổng cục Hải quan. Đồ họa: Hồng Vân

Trao đổi dữ liệu camera 24/24

Thời gian qua, công tác quản lý hải quan đối với loại hình gia công, nhập nguyên liệu để sản xuất xuất khẩu, chế xuất tiếp tục được cơ quan hải quan chú trọng, vừa đảm bảo công tác quản lý, vừa nghiên cứu triển khai quy định mới thống nhất, tạo thuận lợi, tháo gỡ vướng mắc cho DN.

Một trong những điểm nổi bật chính là việc đưa vào triển khai Quyết định 247/QĐ-TCHQ quy định về cách thức kết nối, trao đổi dữ liệu hệ thống camera giám sát của DN chế xuất với cơ quan hải quan. Theo đó, các DN chế xuất phải lắp đặt hệ thống camera giám sát tại các cửa ra, vào và các vị trí lưu giữ hàng hóa. DN cũng phải lập sơ đồ vị trí lưu giữ hàng hóa, vị trí lắp đặt camera giám sát có đánh số thứ tự, ghi chú để theo dõi, quản lý và gửi chi cục hải quan quản lý 1 bản khi thực hiện kiểm tra điều kiện kiểm tra giám sát hải quan. Dữ liệu hình ảnh camera kết nối trực tuyến với cơ quan hải quan.

Chi cục Hải quan quản lý DN chế xuất lập kế hoạch giám sát, kiểm tra hình ảnh đột xuất trên cơ sở nguyên tắc đánh giá, quản lý rủi ro và xây dựng kế hoạch giám sát định kỳ hàng tháng, đảm bảo trong tháng xoay vòng giám sát tất cả DN chế xuất để kiểm tra vào một thời điểm cụ thể. Tại mỗi chi cục hải quan có quản lý DN chế xuất, phân công công chức chịu trách nhiệm giám sát quản lý đối với DN chế xuất thông qua hệ thống camera giám sát.

Góp tỷ trọng lớn trong kim ngạch xuất nhập khẩu

Các doanh nghiệp (DN) gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất chiếm hơn 10% trên tổng số DN xuất nhập khẩu, đóng góp tỷ trọng lớn trong tổng kim ngạch xuất nhập khẩu. Số lượng DN mở tờ khai theo loại hình gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất trong năm 2021 là 10.109 DN; năm 2022 số DN mở tờ khai theo loại hình này tăng gần 2% lên 10.295 DN.

Công chức hải quan được phân công có trách nhiệm bảo mật thông tin kết nối, tài khoản, mật khẩu kết nối và dữ liệu hình ảnh trao đổi qua hệ thống camera giám sát của DN chế xuất. Bên cạnh hệ thống camera nói trên, để triển khai đề án tái thiết kế hệ thống công nghệ thông tin, Tổng cục Hải quan đã hoàn thiện việc rà soát, xác định bài toán nghiệp vụ liên quan đến hàng hóa gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất và hoàn thiện xây dựng các yêu cầu quản lý, chỉ tiêu thông tin đáp ứng theo mô hình hải quan số. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào giám sát loại hình hàng hóa đặc thù này đã giúp cơ quan hải quan quản lý hiệu quả hơn.

Ông Trần Mạnh Hùng - Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hải Phòng cho hay, ví dụ trong quá trình giám sát, phát hiện số liệu nhập khẩu và thời gian xuất khẩu không phù hợp thì chi cục hải quan quản lý sẽ có quyết định kiểm tra giám sát cũng như kiểm tra trực tiếp tại cơ sở sản xuất để giúp cho DN chấp hành đúng quy định pháp luật, cũng cho DN có cơ hội giải trình hoặc hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho DN nếu gặp khó khăn.

Chưa được tập trung, đồng bộ

Tuy nhiên, theo Cục Giám sát quản lý về hải quan, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu là công nghệ mới, các DN phải chuẩn bị về cơ sở hạ tầng cũng như điều kiện kỹ thuật cần thiết để triển khai kết nối thử nghiệm với cơ quan hải quan.

Cùng với đó, số lượng DN thực hiện hoạt động gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất lớn được phân bổ ở hầu hết các cục hải quan tỉnh, thành phố. Thời gian thực hiện kiểm tra, giám sát kéo dài từ khi nhập khẩu, trong quá trình sản xuất ra sản phẩm cho đến khi sản phẩm được xuất khẩu hoặc thay đổi mục đích sử dụng dẫn đến khó khăn cho công tác quản lý, giám sát của cơ quan hải quan, đặc biệt là trong khâu quản lý định mức, báo cáo quyết toán tình hình sử dụng nguyên vật liệu đang thực hiện theo nguyên tắc DN tự khai tự chịu trách nhiệm...

Ngoài ra, việc yêu cầu các DN phải được giám sát lần lượt hết trong tháng, dễ xảy ra tình trạng không tập trung, kém hiệu quả; lượng camera của các DN nhiều, việc giám sát chủ yếu bằng màn hình máy tính nhỏ nên sẽ khó theo dõi, quản lý. Hơn nữa, cơ sở dữ liệu về DN hiện chưa được tập trung, đồng bộ.

Mới đây, Cục Hải quan Bình Dương cũng đã đề xuất xây dựng phần mềm quản lý DN gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất trên cơ sở kết nối cung cấp thông tin giữa cơ quan hải quan và tổ chức cá nhân có liên quan. Hệ thống này có chức năng thông tin, cảnh báo người sử dụng đưa ra quyết định tại các bước nghiệp vụ có liên quan.

Về cơ bản, tất cả các thông tin do DN cung cấp sẽ được hệ thống tiếp nhận, xử lý, phân tích, đánh giá thông qua ứng dụng các nền tảng công nghệ 4.0 để đưa ra các thông tin cảnh báo, hỗ trợ người sử dụng ra quyết định tại các bước nghiệp vụ có liên quan. Trong khi đó, Cục Hải quan Bình Phước cho rằng, để tháo gỡ những vướng mắc bất cập trong quản lý giám sát hàng hóa gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất cần xây dựng hệ thống thông tin phục vụ việc quản lý hải quan đối với loại hình này đảm bảo chức năng kiểm tra, giám sát và quản lý từ khi nhập khẩu, trong quá trình sản xuất, đến khi xuất khẩu sản phẩm.

Theo ông Phùng Thái Hà - Phó Trưởng phòng Giám quản 2, Cục Giám sát quản lý về hải quan, hiện nay, hệ thống vẫn đang trong quá trình xây dựng, thực tế việc kết nối giữa các hệ thống cũng chưa được hoàn thiện nên việc đánh giá, thu thập số liệu, công chức hải quan phải truy cập rất nhiều vào các hệ thống riêng lẻ để có thể tổng hợp, đánh giá. Như vậy, việc chuẩn hóa và kết nối dữ liệu đủ lớn sẽ giúp cơ quan hải quan giảm được nhân lực làm việc thủ công đồng thời có thể nhận dạng kịp thời các hành vi gian lận trong lĩnh vực này.

Ông Âu Anh Tuấn - Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan:

Xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý doanh nghiệp

Ông Âu Anh Tuấn

Thời gian tới, hải quan trong toàn ngành sẽ tổ chức các cuộc họp chuyên sâu, các dự án tiếp theo của hải quan số, hải quan thông minh. Trong đó, việc xây dựng cơ sở dữ liệu quản lý doanh nghiệp (DN), Cục Giám sát quản lý về hải quan, Cục Công nghệ thông tin và thống kê hải quan, Cục Quản lý rủi ro sẽ có trao đổi cụ thể để có công cụ nhằm thu thập thông tin từ các cơ quan liên quan cũng như cho phép các đơn vị cập nhật thông tin bổ sung để xây dựng cơ sở dữ liệu hoàn thiện về DN hoạt động trong lĩnh vực hàng gia công, sản xuất xuất khẩu, chế xuất và các DN lĩnh vực khác.

Ông Masashi Kawasaki - Tổng Giám đốc Công ty TNHH Nichias Hải Phòng:

Tuân thủ nghiêm quy định về giám sát

Ông Masashi Kawasaki

Để giúp cơ quan hải quan quản lý và giám sát hiệu quả, Công ty TNHH Nichias Hải Phòng đã đáp ứng đủ các điều kiện kiểm tra của cơ quan hải quan thông qua hệ thống camera giám sát. 24 camera đã được DN lắp đặt tại cổng, cửa ra vào của các kho nguyên liệu, thành phẩm, phế phẩm, đảm bảo truyền nhận thông tin 24/24 với Chi cục Hải quan khu chế xuất, khu công nghiệp Hải Phòng.

Việc tuân thủ quy định về giám sát của Hải quan Hải Phòng, các hệ thống tường rào phần mềm và camera nói trên cũng giúp ích cho việc quản lý sản xuất của công ty chúng tôi. Chúng tôi chỉ kiến nghị việc quản lý, kiểm soát dữ liệu camera về sản xuất kinh doanh của công ty cần được bảo mật tuyệt đối.

Hồng Vân