IAEA báo động diễn biến mới về hạt nhân ở Iran, Mỹ rất quan ngại, Nga nói gì?
Ngày 26/12, Reuters dẫn thông tin từ Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho hay, Iran đang tăng cường làm giàu uranium lên tới độ tinh khiết 60%, gần với cấp độ vũ khí, đảo ngược quá trình 'giảm tốc' trước đây.
Máy ly tâm trong cơ sở làm giàu uranium Natanz ở miền Trung Iran. (Nguồn: AP/IAEA)
Nhiều nhà ngoại giao vốn tin rằng, kể từ tháng 6/2023, Iran đã thực hiện chế độ làm chậm tốc độ làm giàu uranium lên tới độ tinh khiết 60%, sau khi Tehran và Washington có cuộc đàm phán bí mật dẫn đến việc phóng thích các công dân Mỹ bị giữ ở nước Cộng hòa Hồi giáo trước đó trong năm.
Tuy nhiên, trong tuyên bố tóm tắt báo cáo bí mật gửi cho các quốc gia thành viên mà hãng Reuters biết được, IAEA nêu rõ rằng, Iran đã "tăng cường sản xuất uranium có độ làm giàu cao, đảo ngược mức giảm sản lượng từ giữa năm 2023".
Tehran đang làm giàu uranium lên tới 60%, gần với mức khoảng 90% ở cấp độ vũ khí, tại nhà máy làm giàu nhiên liệu thí điểm (PFEP) trong khu phức hợp Natanz rộng lớn và tại nhà máy làm giàu nhiên liệu Fordow (FFEP).
Theo IAEA, kể từ khi thực hiện chế độ chậm lại, những nhà máy này đã làm giàu uranium lên tới 60% với tốc độ khoảng 3 kg mỗi tháng, nhưng đến nay, IAEA "xác nhận rằng kể từ cuối tháng 11/2023, tốc độ sản xuất uranium được làm giàu lên tới 60% U-235 tại hai cơ sở này cộng lại đã tăng lên khoảng 9 kg mỗi tháng”.
Việc làm giàu uranium lên mức 60% cao hơn rất nhiều so với mức giới hạn 3,67% mà Iran cam kết trong thỏa thuận mà Tehran và Nhóm P5+1 (gồm 5 nước Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc là Anh, Pháp, Mỹ, Nga và Trung Quốc cùng với Đức) ký kết năm 2015, hay còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA).
Về diễn biến mới này, một người phát ngôn của Hội đồng An ninh quốc gia Nhà Trắng cho biết, Mỹ "rất quan ngại".
Người phát ngôn này nhấn mạnh: "Sự leo thang hạt nhân của Iran càng đáng lo ngại hơn vào thời điểm các lực lượng ủy nhiệm được Tehran hậu thuẫn tiếp tục các hoạt động nguy hiểm và gây bất ổn trong khu vực, bao gồm cuộc tấn công bằng máy bay không người lái gây chết người gần đây và các cuộc tấn công khác ở Iraq, Syria cũng như các cuộc tấn công của Houthi nhằm vào các tàu vận tải thương mại ở Biển Đỏ".
Trong khi đó, Đại diện thường trực của Nga tại các tổ chức quốc tế ở Vienna (Áo) cho rằng, nếu Mỹ và nhóm các quốc gia E3 (Anh, Pháp và Đức) không ngăn chặn việc khôi phục JCPOA hồi năm 2022, mức độ làm giàu uranium ở Iran hiện nay sẽ không vượt quá 3,67%.
