Hiện tượng ánh sáng kỳ lạ trước trận động đất Maroc là bí ẩn khoa học

Theo nhà địa vật lý John Derr, cựu cán bộ của Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ, những chùm ánh sáng rực rỡ nhiều màu nhảy múa trước thời điểm động đất xảy ra từ lâu vẫn là bí ẩn đối với các nhà khoa học. John Derr là đồng tác giả của một số bài báo khoa học về ánh sáng động đất "Earthquake Light" (EQL).

Việc nhìn thấy ánh sáng động đất phụ thuộc vào bóng tối và các yếu tố địa lý thiên văn học khác, ông John Derr cho biết.

Đoạn video gần đây ở Maroc được chia sẻ trên mạng giống như ánh sáng động đất được camera ghi lại trong trận động đất năm 2007 ở Pisco, Peru.

Ánh sáng động đất quan sát được ở Mexico.

GS. Juan Antonio Lira Cacho, Đại học Nacional Mayor de San Marcos ở Peru - người đã nghiên cứu về hiện tượng này- cho biết, các video trên đã giúp cho việc nghiên cứu về ánh sáng động đất trở nên dễ dàng hơn.

"40 năm trước, kể cả bạn có chứng kiến hiện tượng ánh sáng kỳ lạ này trước khi động đất xảy ra, cũng không ai tin bạn", ông nói. Nhưng giờ bằng chứng ghi lại được qua video sẽ trở nên thuyết phục.

Ánh sáng động đất có nhiều dạng khác nhau

Trong Bách khoa toàn thư về Địa vật lý Trái đất (Encyclopedia of Solid Earth Geophysics, ấn bản năm 2019), có một chương đề cập tới hiện tượng ánh sáng động đất. Theo đó, ánh sáng động đất có thể có nhiều dạng khác nhau.

Nhà địa vật lý John Derr là đồng tác giả của chương này trong cuốn bách khoa toàn thư.

Hiện tượng ánh sáng động đất quan sát được ở Guayaquil, Ecuador.

Mô tả trong chương này, ánh sáng động đất có thể trông giống như tia sét thông thường hoặc giống như một dải sáng trong bầu khí quyển giống như hiện tượng cực quang. Có lúc, ánh sáng động đất trông giống như những quả cầu phát sáng lơ lửng giữa không trung. Cũng có lúc trông giống như những ngọn lửa nhỏ bập bùng hoặc ngọn lửa lớn hơn nổi lên từ mặt đất.

Đoạn video quay được ở Trung Quốc trước trận động đất Tứ Xuyên năm 2008 cho thấy những đám mây sáng lơ lửng trên bầu trời.

Để hiểu rõ hơn về ánh sáng động đất, nhà khoa học Derr cùng các đồng nghiệp đã thu thập thông tin về 65 trận động đất ở Mỹ và châu Âu từ những năm 1.600. Các nhà khoa học đã chia sẻ công trình của mình trong một bài báo đăng tải trên tạp chí địa chấn journal Seismological Research Letters vào năm 2014.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, khoảng 80% những lần ánh sáng động đất xuất hiện với trận động đất có cường độ lớn hơn 5.0 độ richter. Trong hầu hết các trường hợp, hiện tượng ánh sáng được quan sát thấy ngay trước hoặc trong khi xảy ra địa chấn, có thể nhìn thấy cách tâm chấn 600 km.

Các trận động đất, đặc biệt là những trận động đất có cường độ mạnh, thường xảy ra dọc theo hoặc ở gần nơi các mảng kiến tạo gặp nhau. Tuy nhiên, nghiên cứu năm 2014 cho thấy phần lớn các trận động đất liên quan đến hiện tượng phát sáng xảy ra bên trong các mảng kiến tạo chứ không phải ở phần ranh giới.

Nguyên nhân có thể dẫn đến hiện tượng ánh sáng động đất

Nhà khoa học Friedemann Freund, người hợp tác cùng học giả Derr, trợ giảng tại Đại học San Jose và từng là nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Ames của NASA, đã đưa ra một lý thuyết về ánh sáng động đất.

Theo Friedemann Freund, một số tạp chất nhất định trong tinh thể đá chịu áp lực cơ học – chẳng hạn như trong quá trình hình thành áp suất kiến tạo trước hoặc trong một trận động đất khiến cho các tảng đá ngay lập tức vỡ ra và tạo ra điện.

Đá là chất cách điện, nhưng khi bị tác dụng về mặt cơ học sẽ trở thành chất bán dẫn.

Có nhiều lý thuyết khác nhau về nguyên nhân gây ra hiện tượng ánh sáng động đất. Chẳng hạn như tĩnh điện tạo ra do sự nứt vỡ của đá hoặc do radon phát ra.

Hiện tại vẫn chưa có sự đồng thuận giữa các nhà địa chấn học về cơ chế gây ra ánh sáng động đất. Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng giải mã bí ẩn về những hiện tượng ánh sáng này.

Freund hy vọng một ngày nào đó có thể sử dụng ánh sáng động đất cùng nhiều yếu tố khác để dự báo trước khi một trận động đất lớn sắp xảy ra.

Nguyễn Vân