'Hành trình' trôi nổi trên Internet của tài liệu mật từ Lầu Năm Góc

Jack Teixeira - thành viên Lực lượng Vệ binh Quốc gia Không quân Massachusetts - đã bị buộc tội tại tòa án liên bang Mỹ về tội lưu giữ và lan truyền thông tin quốc phòng, cùng với tội cố ý lưu trữ các tài liệu mật.

Các điều tra viên cho biết trong nhiều tháng, thanh niên 21 tuổi này đã sao chép và đăng hàng trăm tài liệu mật trong một phòng chat kín trên Discord - nền tảng trực tuyến phổ biến với game thủ.

Số tài liệu này hiện đã lan khắp mọi nơi. Các bản đánh giá chiến trường, phân tích địa chính trị và hình ảnh vệ tinh từ một nhóm chat riêng tư đã lan truyền sang các nhóm lớn khác, sau đó bùng phát trên mạng xã hội, thổi bùng cơn ác mộng ngoại giao và tình báo cho các nhà lãnh đạo trên khắp thế giới.

Dựa trên lời kể của các thành viên trong phòng chat và đánh giá hoạt động trên những nhóm mà số tài liệu này từng xuất hiện, Washington Post đã vẽ lại “đường đi” của chúng trên Internet.

2020: Khởi đầu phòng chat

Discord là ứng dụng nhắn tin phổ biến với các game thủ. Ứng dụng cho phép người dùng thiết lập các phòng trò chuyện, nhóm chat hay “máy chủ” (server) ở chế độ công khai hoặc riêng tư.

Một YouTuber tên Oxide đã thu hút khán giả bằng các video về súng, áo giáp và khí tài quân sự. Một số fan của Oxide đã tạo máy chủ để thảo luận về các video và chủ đề liên quan.

Nhóm Oxide trên Discord với 5.000 thành viên.

Trong thời gian đại dịch Covid-19, Oxide loại một số fan đăng nội dung phân biệt chủng tộc hoặc thô tục, nhưng cũng có người tự rời đi. Một số trong nhóm này đã tạo máy chủ của riêng mình và đặt tên là Thug Shaker Central.

Điểm chung của khoảng 20 thành viên Thug Shaker Central là tình yêu với súng, quân trang và chúa. Trong số này có một người Mỹ khoảng 20 tuổi, lớn hơn hầu hết thành viên trong nhóm và được gọi là OG ("Chính gốc").

OG nói mình làm trong một căn cứ quân sự cấm dùng điện thoại di động và biết rõ bí mật của chính phủ. Các thành viên nhanh chóng tôn OG làm “thủ lĩnh”.

Một thành viên trẻ tuổi ấn tượng bởi khả năng dự báo trước các sự kiện lớn của OG, trước khi chúng bùng nổ trên truyền thông. Bản thân cậu say mê OG.

“Anh ấy khỏe mạnh, có vũ trang, được đào tạo. Anh ấy có gần như mọi thứ bạn có thể chứng kiến trong một bộ phim”, người này nói.

Một số người từ nhóm Oxide lập thành Thug Shaker Central với khoảng 25 thành viên.

Hè 2022: Bắt đầu phát tán

Khoảng 8 tháng trước, OG bắt đầu đánh máy bản sao các tài liệu mật mang từ nơi làm việc về nhà lên nhóm chat. Anh chú thích và giải thích một số chỗ cùng các từ viết tắt để cả nhóm hiểu rõ hơn.

Chỉ những người có quyền tiếp cận an ninh ở mức cao nhất và trải qua quá trình kiểm tra lý lịch nghiêm ngặt mới có thể xem những tài liệu này. Tuy nhiên, OG tiếp tục đăng hàng trăm thông tin trong những tháng tiếp theo.

Cuối năm 2022: Tiếp tục phát tán

OG tức giận khi các thành viên trong nhóm hầu như phớt lờ các bài đăng của mình. Một thành viên cho biết OG “rất khó chịu và nhấn mạnh nhiều lần: ‘Nếu không tương tác, tôi sẽ ngừng gửi tài liệu’”.

"Tôi là một trong số rất ít người trong server hiểu rằng những tài liệu này là hàng thật", người thành viên trẻ tuổi này nói, cho biết điều này khiến bản thân cậu khác biệt với những thành viên không chú ý tới bài đăng của OG. “Tôi cảm giác mình đang ở trên đỉnh Everest. Tôi cảm thấy mình ở trên mọi người, biết những thứ họ không biết”.

Để thu hút sự quan tâm của các thành viên, OG bắt đầu đăng hẳn ảnh chụp các tài liệu. Chiến thuật này đã thành công.

Số tài liệu này cũng cung cấp cho các thành viên biết về thế giới quan của OG. Người thành viên trẻ tuổi cho biết OG không có thái độ thù địch với chính phủ Mỹ và khẳng định anh không làm vậy vì lợi ích của quốc gia nào.

Tuy nhiên, OG cũng không có cái nhìn tích cực với chính phủ. Anh nói giới chức luôn che giấu những sự thật “khủng khiếp” với công chúng và kể về một số câu chuyện vô căn cứ cho các thành viên.

Ngày 28/2: Lan truyền bên ngoài Thug Shaker Central

Trong suốt nhiều tuần, thành viên Thug Shaker Central không quan tâm đến việc chia sẻ tài liệu bên ngoài nhóm. Một điều các thành viên không được phép làm là nói về những bí mật OG chia sẻ với họ.

“Hầu hết đều đủ thông minh để nhận ra không nên đăng tải tài liệu ở nơi nào khác”, thành viên trẻ tuổi nói. Thug Shaker Central gồm cả các công dân nước ngoài từ châu Á, Nam Mỹ và châu Âu, trong đó có Nga và Ukraine.

Tuy nhiên, vào cuối tháng 2, một thiếu niên đã đăng tải những thông tin này vào một máy chủ Discord khác liên quan tới YouTuber nổi tiếng wow_mao. Những tài liệu ấy nêu chi tiết hệ thống phòng thủ của Ukraine và mức độ thâm nhập của tình báo Mỹ vào giới lãnh đạo quân sự Nga.

Theo Bellingcat, một fan của wow_mao đã đăng thêm hàng chục hình ảnh, với nhiều ảnh chụp tài liệu dán nhãn tuyệt mật, lên nhóm chat này vào ngày 1-2/3.

Tại đây, một nhóm đông hơn đã tiếp cận được số tài liệu này.

Ngày 4/3: Tiếp tục lan truyền

Từ đó, thêm nhiều máy chủ Discord - nơi có hàng nghìn người - đọc được số tài liệu này. Ngày 4/3, 10 tài liệu được phát tán trên Minecraft Earth Map - một máy chủ dành cho những người đam mê game Minecraft. Hàng nghìn người khác đã tiếp cận số thông tin mật này.

Đến giữa tháng 3, OG ngừng chia sẻ hình ảnh.

Từ Thug Shaker Central, tài liệu lọt vào nhóm Wow Mao Zone có 4.000 thành viên, sau đó phát tán tới Minecraft Earth Map có 8.000 người.

Ngày 5/4: Xuất hiện trên mạng xã hội

Số tài liệu rò rỉ xuất hiện trên mạng xã hội vào tuần đầu tiên của tháng 4. Các kênh Telegram đăng tải những đánh giá phân loại về chiến sự Ukraine vào hôm 5/4. Chúng cũng xuất hiện trên 4chan.

Ngay sau đó, các tài liệu này trôi nổi trên Twitter.

Ngày 6/4: OG đóng server

Vài tuần sau khi số tài liệu bị phát tán trên mạng, Lầu Năm Góc mới biết thông tin quân sự bí mật đang được tiếp cận rộng rãi trên Internet.

Ngày 6/4, OG đóng Thug Shaker Central, sau đó thiết lập một máy chủ khác để liên lạc với nhóm. Cùng ngày, New York Times đưa tin Lầu Năm Góc đang điều tra vụ rò rỉ.

Một thành viên cho biết OG “có vẻ rất bối rối và không biết phải làm gì”. “Anh ấy hoàn toàn nhận thức được những gì đang xảy ra và hậu quả. Anh ấy chỉ không chắc làm thế nào để giải quyết tình huống này”, người này cho hay.

Trong lời nhắn cuối gửi những bạn trong nhóm, OG khuyên họ “hãy giữ bình tĩnh và xóa mọi thông tin liên quan tới anh ấy”. Khi họ nhận ra OG đang gặp nguy hiểm và có ý định bỏ trốn, các thành viên của Thug Shaker Central “khóc nức nở”. “Như mất đi một người thân trong gia đình vậy”, thành viên trẻ tuổi nói.

13/4: Nghi phạm bị bắt

Giữa lúc truyền thông thế giới vẫn đang mổ xẻ những thông tin bị rò rỉ, chính quyền liên bang tuyên bố bắt giữ Teixeira. Ngày hôm sau, Teixeira bị buộc tội. Anh đối mặt với án tù lên tới 15 năm.

Cho đến nay, chưa có quan chức nào liên lạc với thành viên trẻ tuổi kia. Khi được hỏi tại sao lại sẵn sàng giúp đỡ OG ngay cả khi phải đánh đổi tự do của bản thân, người này nói không chút do dự: “Anh ấy là bạn thân nhất của tôi”.

Phương Linh

Ảnh: Washington Post