Hai Riêng ngày ấy - bây giờ

Một gia đình ở buôn Lê Diêm, thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh. Ảnh: MINH NGUYỆT

Hội VHNT tỉnh Phú Yên phối hợp Hội VHNT huyện Sông Hinh vừa tổ chức giao lưu Trại sáng tác tại thị trấn Hai Riêng, huyện Sông Hinh trong hai ngày 6-7/5. Khi đến Sông Hinh, trước mắt tôi là màu xanh bạt ngàn của núi rừng, được anh chị em văn nghệ sĩ huyện đón tiếp chân tình, niềm vui ngập tràn làm tôi nhớ lại nơi đây vào những ngày đầu thành lập.

Ngược dòng thời gian

Trong các đô thị miền núi ở Phú Yên, thị trấn Hai Riêng phát triển khá nhanh so với các đô thị khác. Được thành lập năm 1985, cách TP Tuy Hòa 70km về phía Tây, Hai Riêng có khí hậu nhiệt đới gió mùa, ảnh hưởng khí hậu Tây Nguyên nên khá mát mẻ.

Trước năm 1985, buôn Hai Riêng thuộc xã Ea Bia, là núi rừng hoang vu, chỉ lác đác vài nhà ở ven đồi của đồng bào dân tộc. Khi thành lập huyện Sông Hinh thì thị trấn Hai Riêng được quy hoạch (lần đầu): thị trấn huyện lỵ gồm toàn bộ buôn Hai Riêng, có diện tích tự nhiên 1.400ha, khu trung tâm 92,5ha.

Sau ngày tái lập tỉnh 1989, giao thông vẫn là đường đất đá; các công trình công cộng, nhà ở xây dựng tạm, mái lợp tole; thị trấn có trạm phát điện 100kVA và dùng nước ngầm giếng đào. Đến năm 1993, thị trấn được quy hoạch (lần 2), nội dung đồ án: Tôn trọng địa hình, không san ủi vì đây là đô thị miền núi, giao thông bám theo các đường đồng mức; các đường phố chính rộng từ 20-25m, chỉ giới xây dựng lùi vào so với đường đỏ. Hồ Trung Tâm được xây dựng năm 1986, qua nhiều lần nâng cấp, hiện tại hồ có dung tích lớn hơn 1,5 triệu m3 nước; hồ nằm về phía Tây - Nam thị trấn như lá phổi xanh, là phong thủy đem lại điều tốt lành cho đô thị này.

Các công trình công cộng không tập trung thành khu, mà phân đều trên các đường phố, xen lẫn với nhà ở tạo cho không gian đô thị sinh động, nhất là về đêm. Chỉ tiêu cấp đất xây dựng nhà ở có vườn từ 300-500m2/căn hộ, nhà ở mặt phố từ 250-300m2/căn hộ, khu vực chợ từ 150-200m2/căn hộ, cá biệt có nơi rộng 1.000m2 cho một căn hộ với ý tưởng nhà trong vườn, vườn trong phố, đề cao kinh tế vườn nhà.

Đến tháng 6/1996, thị trấn Hai Riêng lại được điều chỉnh mở rộng, nhập thêm buôn Bách, xã Ea Bia và buôn Suối Mây, xã Ea Bá vào thị trấn, diện tích tăng lên 3.117ha, dân số là 4.300 người.

Đô thị đẹp giàu

Hôm nay, thị trấn Hai Riêng có 11 khu phố và 5 buôn, dân số hơn 15.000 người. Các công trình phúc lợi y tế, trường học, công viên, nhà hàng được đầu tư xây dựng. Nội ngoại thị đều có điện lưới quốc gia; Nhà máy nước Hai Riêng lấy nước từ hồ Sông Hinh, có công suất 5.000m3/ngày đêm, 95% dân cư dùng nước sạch đô thị. Các tuyến đường được khai thông, nhựa hóa, nhiều tuyến phố có không gian đẹp và sầm uất. Đô thị Hai Riêng bừng sáng, là động lực thúc đẩy vùng núi phía Tây phát triển.

Đô thị Hai Riêng phát triển nhanh là nhờ nâng cấp mở rộng quốc lộ 29 đi Đắk Lắk; xây dựng cầu Sông Ba đi thị trấn Củng Sơn, Đồng Xuân, đi Gia Lai… Các tuyến đường từ thị trấn đến các xã trong huyện được đầu tư xây dựng. Tại thị trấn Hai Riêng có taxi 24/24 giờ, có điểm bán vé xe đi ra Bắc vào Nam như đi: Quảng Bình, Nghệ An, Lào Cai và các tỉnh miền Tây Nam Bộ.

Các hồ thủy điện Sông Hinh, Sông Ba, Krông Năng và rất nhiều các hồ đập khác làm cho vùng đất đỏ bazan (dạng da beo) có khí hậu mát hơn, cây trái xanh tươi, vật nuôi chóng lớn; các hồ đập ngoài cung cấp nguồn điện năng cho quốc gia, còn là địa chỉ du lịch hấp dẫn, và là nơi có nguồn cá nước ngọt dồi dào.

Hai Riêng, Sông Hinh đất lành chim đậu; khoảng năm 1995 nơi đây phát triển rất mạnh cây cao su, cây cà phê, cây hồ tiêu, chăn nuôi heo, bò đàn…, các dân tộc ở mọi miền đất nước về đây, chuyển cả gia đình vào lập nghiệp và coi nơi đây như là quê hương.

Đứng trên tầng 4 trụ sở UBND huyện hôm nay, vị trí cao nhất khu vực nội thị, thả tầm mắt không gian đô thị êm đềm, hàng ngàn căn nhà mái ngói đủ màu, cao thấp khác nhau bên sườn đồi, toàn cảnh như tấm thảm đa sắc màu. Phía trước là đường Trần Hưng Đạo, nhà cửa khang trang, cây lá xanh tươi, đưa ta đến hồ Trung Tâm; hồ rộng hàng chục hecta, uốn lượn theo sườn đồi, nước trong xanh, chỉ gợn xao khi làn gió núi thổi qua. Công viên 25 Tháng 2 (ngày thành lập huyện Sông Hinh) với những nhà hàng đẹp thoáng đãng, đồi thông thơ mộng; những cây cầu cong cong bắc qua suối, qua hồ sang buôn Lê Diêm, rồi trung tâm văn hóa, Trường THPT Nguyễn Du, nhà trẻ Sao Mai, sân tổ chức lễ hội... tạo không gian đẹp như là Đà Lạt ở Phú Yên.

Đi trên đường Trần Phú, Nguyễn Huệ, Nguyễn Du, vòng qua bệnh viện là đến ngã tư chợ Sông Hinh, cửa ngõ của đô thị; một trung tâm thương mại sầm uất. Có vào chợ mới thấy được nét đẹp văn hóa của các đồng bào dân tộc và nền kinh tế sôi động của vùng đất này. Dọc con phố Lê Lợi đi Bản Hoang, nhiều biệt thự có kiến trúc đẹp, bảng hiệu cửa hàng san sát; ai cũng có việc làm; trời che - đất chở - con người ở giữa làm nên của cải; khí hậu ưu ái, trẻ thơ thì chóng lớn, phụ nữ khỏe mạnh, xinh đẹp, có nước da trắng ngần.

Có dịp dự ngày hội Văn hóa các dân tộc, hay Đêm thơ xuân huyện Sông Hinh, bạn mới được uống rượu cần bên ánh lửa trại bập bùng, âm vang cồng chiêng lay động bảy cánh rừng; những làn điệu dân ca của các dân tộc anh em hòa quyện vào nhau: Ê Đê, Mường, Mán, Tày, Nùng/ Tiếng reo khèn lá hòa cùng cồng chiêng/ Quê mình phố núi Hai Riêng/ Một miền đất đỏ, ba miền nên thơ…

Đi trên con đường nhỏ lát gạch, men theo bờ hồ Trung Tâm hôm nay, khi trời chiều buông xuống, những tia nắng còn sót lại xuyên qua đồi thông, đổ bóng vẽ những nét dài trên mặt hồ, lòng tôi nao nao nhớ lại 37 năm về trước (1985), Hai Riêng còn là đồi núi hoang vu, từ những bản vẽ trên giấy mà thầy trò chúng tôi đo đi vẽ lại nhiều lần, phác thảo cho một đô thị hiện đại, hôm nay đã trở thành sự thật.

Hai Riêng, bạn có đi thì cũng phải 2-3 ngày để tìm cảm giác trời se se lạnh, trăng treo trên cành lá, hương rừng lan tỏa về khuya. Có thời gian bạn mới đi đến được khu căn cứ cách mạng thời kháng chiến, những thác nước mát rượi, những khu du lịch sinh thái bên suối nước trong veo; thưởng ngoạn cảnh “tắm tiên”, chụp được những tấm hình đẹp; bình minh trên đồi thông, ngồi uống cà phê ngắm cánh lan rừng, giao lưu văn nghệ với các cô gái xinh đẹp dệt thổ cẩm ở buôn Lê Diêm..

Tạm biệt Sông Hinh, tạm biệt thị trấn Hai Riêng hào hoa và thân thiện, một đô thị bừng sáng của núi rừng Phú Yên, một địa chỉ du lịch hấp dẫn mà mọi người đang hướng tới.

KTS HOÀNG XUÂN THƯỞNG