Giữ ổn định mặt bằng lãi suất

Giữ ổn định mặt bằng lãi suất

ĐẶNG HÀ MY

Thứ Ba, 23-03-2021, 15:42

+ | Print

Trong bối cảnh sức hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu thì không thể tăng lãi suất cho vay. Ảnh: NGUYỆT ANH

Gói cứu trợ 1.900 tỷ USD của Mỹ đang đẩy kỳ vọng tăng trưởng, lạm phát và lãi suất trên toàn thế giới gia tăng, đồng thời sẽ làm xoay chuyển dòng vốn đổ vào nhiều kênh đầu tư. Thị trường tài chính toàn cầu đã có những phản ứng tức thì ngay sau khi Thượng viện Mỹ thông qua gói cứu trợ này. Tại Việt Nam, huy động vốn của ngân hàng (NH) có dấu hiệu chậm lại, trong khi lãi suất huy động (LSHĐ) tại một số NH bắt đầu động thái tăng.

Cụ thể, trong tháng 3, tại Việt Nam, một số NH như: Techcombank, VPBank, ACB… đã điều chỉnh tăng LSHĐ. Theo đó, mức điều chỉnh phổ biến là 0,1 - 0,2%, có kỳ hạn tăng tới 0,8% so cách đây một tháng. Làn sóng tăng LSHĐ chưa lan rộng, bởi thanh khoản thị trường còn khá dồi dào trong bối cảnh cầu tín dụng chưa tăng cao. Tuy nhiên, việc các NH TMCP tư nhân hàng đầu tăng lãi suất đang đặt áp lực không nhỏ lên các NH còn lại, đồng thời cũng đưa ra cảnh báo về xu hướng tăng lãi suất đang đến dần.

Trên thực tế, dù tín dụng tăng chậm và thanh khoản hệ thống đang rất tốt (lãi suất liên NH qua đêm vẫn chỉ xoay quanh 0,3%/năm), song huy động vốn của NH đang chậm lại. Tính đến ngày 23-2-2021, trong khi tín dụng với nền kinh tế tăng 0,26%, khởi sắc khá mạnh so cùng kỳ năm ngoái (chỉ 0,17%), thì huy động vốn lại giảm tới 0,48%. Mặc dù trong tháng 2-2021 có tới 11 NH thực hiện giảm lãi suất, song dự kiến, lãi suất sẽ bắt đầu tăng trong tháng 3 dưới tác động nhiều chiều như: lạm phát, cầu tín dụng, tác động của thị trường thế giới… Lạm phát ở Việt Nam chưa có dấu hiệu tăng mạnh, song chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 2-2021 tăng 1,52%, mức tăng cao nhất của tháng 2 trong tám năm, cũng là con số cần phải dè chừng.

Nhiều NH TMCP cho biết, tiền gửi vào NH đang tăng chậm hơn khá nhiều so cùng kỳ năm 2020. Trước mắt, tình trạng này chưa đáng lo ngại vì nhu cầu tín dụng đang thấp, song quý II, khi hoạt động sản xuất, kinh doanh (SXKD) tăng dần, việc tăng LSHĐ là khó tránh.

Theo chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành, những tác động của thị trường thế giới cùng sự phục hồi của nền kinh tế sẽ khiến cầu tín dụng tăng nhanh, gây áp lực lên lãi suất. Nếu tiếp tục “ghìm” mặt bằng lãi suất xuống, rủi ro tài chính sẽ hiện hữu, đặc biệt là nguy cơ dòng tiền tháo chạy khỏi NH, đổ sang các kênh đầu tư khác.

Cùng quan điểm này, Giám đốc Tư vấn đầu tư Công ty Chứng khoán Maybank KimEng Phan Dũng Khánh cho rằng, lãi suất hiện đang “chạm đáy”. Nếu lãi suất tiếp tục giảm thì sẽ khó thu hút được tiền gửi dân cư để phục vụ nhu cầu SXKD của doanh nghiệp (DN) khi nền kinh tế phục hồi. Kinh tế phục hồi sẽ kéo theo cầu tín dụng tăng, khiến lãi suất có khả năng tăng. Chính vì vậy, điều hành chính sách tiền tệ (CSTT) năm nay phải hết sức khéo léo. CSTT quá chặt sẽ cản trở sự phục hồi của nền kinh tế, nhưng nếu quá lỏng sẽ đẩy lạm phát, lãi suất lên cao và dẫn đến nhiều rủi ro tài chính. Thực tế, rủi ro tài chính đã hiển hiện khá rõ, khi thời gian qua, do mặt bằng lãi suất thấp, dòng tiền đã chuyển sang các kênh đầu tư khác như: chứng khoán, bất động sản (BĐS). Theo tôi, lãi suất khó có thể giảm hơn, nếu giữ được mặt bằng lãi suất như hiện nay đã là rất tốt. Mặt khác, lãi suất tăng không hoàn toàn xấu. Thực tế, điều hành lãi suất tiền gửi phải hài hòa lợi ích của người gửi, người vay và NH. Lãi suất quá thấp sẽ khiến dòng tiền chảy vào các kênh đầu cơ không có lợi cho nền kinh tế. LSHĐ có thể nhích dần lên trong thời gian tới, song mặt bằng lãi suất cho vay (LSCV) vẫn có thể tiếp tục tiết giảm nhờ NH tối ưu hóa nguồn vốn huy động, tiết giảm chi phí, đẩy mạnh số hóa…

Trong bối cảnh áp lực lạm phát tăng, có một số quan ngại cho rằng việc giữ ổn định mặt bằng lãi suất năm nay sẽ khó khăn hơn, nhất là khi có một số NH tăng LSHĐ ở các kỳ hạn trong những ngày gần đây. Tuy nhiên, theo TS Cấn Văn Lực, việc LSHĐ tăng vừa qua chỉ mang tính cục bộ ở một số NH và việc tăng lãi suất này chủ yếu để tăng tính hấp dẫn đối với tiền gửi trong bối cảnh các kênh khác như: chứng khoán, BĐS cũng đang trở nên hấp dẫn hơn. Hơn nữa, giữ mặt bằng lãi suất ổn định không có nghĩa là cố định. Điều này hàm ý rằng, lãi suất sẽ có tăng, có giảm và việc lãi suất biến động trong biên độ nhỏ, không đến mức hình thành mặt bằng lãi suất mới cao hơn, là điều hoàn toàn bình thường. Về cơ bản, việc hình thành mặt bằng lãi suất mới chỉ thật sự xuất hiện khi chịu các áp lực từ lạm phát tăng, cầu phục hồi mạnh, thanh khoản không còn dồi dào, lợi suất trái phiếu tăng vọt hay như các áp lực khác đến từ biến động tỷ giá, đặc biệt với các lĩnh vực như: BĐS, chứng khoán… trong khi các yếu tố mang tính cộng hưởng và cùng lúc như vậy rất khó xảy ra.

Nhiều chuyên gia kinh tế cũng nhận định, khi lạm phát bình quân chỉ quanh mức 3% sẽ tạo điều kiện cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Việt Nam tiếp tục duy trì CSTT như hiện tại trong suốt năm 2021. LSCV sẽ rất khó tăng vì các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, NHNN đã rõ ràng, yêu cầu các tổ chức tín dụng (TCTD) phải tiếp tục hỗ trợ cộng đồng DN. Hơn nữa, trong bối cảnh sức hấp thụ vốn của nền kinh tế còn yếu thì không thể tăng LSCV vì điều này vừa không đúng với chủ trương, vừa không đáp ứng mong mỏi của DN. Tuy nhiên, thời gian tới cần phối hợp tốt hơn nữa giữa chính sách tài khóa và CSTT. Đồng thời, tiếp tục điều hành lãi suất hợp lý, đẩy mạnh tiến độ cơ cấu lại các TCTD yếu kém để bảo đảm không phá vỡ mặt bằng lãi suất, cũng như sẵn sàng can thiệp kịp thời trên thị trường mở bảo đảm dung hòa cung - cầu tiền để giữ ổn định thanh khoản và mặt bằng lãi suất.