Giọt nước mắt muộn màng của cựu Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo

Liên minh thông thầu, thổi giá

Từ năm 2019 đến năm 2020, Sở GD&ĐT Thanh Hóa triển khai thực hiện 2 gói thầu mua sắm đồ dùng dạy học lớp 1. Gói thầu thứ nhất, mua đồ dùng dạy học lớp 1 thực hiện chương trình sách giáo khoa mới từ năm 2020-2021 cho 169 trường vùng đặc biệt khó khăn và vận chuyển lắp đặt thiết bị; tương tự, gói thầu thứ hai mua đồ dùng dạy học lớp 1 thực hiện chương trình sách giáo khoa mới từ năm 2020- 2021 và vận chuyển lắp đặt thiết bị cho 512 trường.

Bị cáo Phạm Thị Hằng ưu ái cho nhà thầu để nhận “lại quả” 3 tỷ đồng.

Sau khi biết Sở GD&ĐT Thanh Hóa có chủ trương tổ chức đấu thầu gói thầu số 1, khoảng đầu tháng 9/2019, Lê Thế Sơn, Giám đốc Công ty sách Thanh Hóa đến gặp Phạm Thị Hằng xin tạo điều kiện để trúng gói thầu. Ngay sau đó, Phạm Thị Hằng đã chỉ đạo Lê Văn Cương, Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính; Nguyễn Văn Phụng, chuyên viên Phòng Kế hoạch - Tài chính tạo điều kiện để Công ty sách Thanh Hóa trúng thầu.

Theo đó, Cương, Phụng và Sơn thống nhất lập danh mục thiết bị, giá từng loại thiết bị dạy học lớp 1. Tiếp đó, Sơn liên hệ với Bùi Việt Long, Phó trưởng Phòng Kinh doanh Công ty Hoàng Đạo lấy thông số kỹ thuật, cấu hình, giá máy chiếu... Đồng thời, Long chủ động làm file thông số kỹ thuật, cấu hình của máy chiếu dựa trên catalog máy chiếu Optoma JXA511 của hãng Op[1]toma, thêm các tiêu chuẩn khác, đánh dấu những thông số đặc trưng rồi hướng dẫn Sơn “cài thầu” với mục đích làm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu khác.

Sau đó Bùi Việt Long gửi qua email cho Sơn file cấu hình, thông số kỹ thuật của máy chiếu Optoma JXA 511 ghi giá 9,4 triệu đồng/chiếc và đánh dấu để Sơn biết về các yêu cầu về thông số kỹ thuật, cấu hình chi tiết đặc trưng của máy chiếu Optoma JXA 511. Long cũng cho Sơn biết giá bán thực tế cho Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa phải từ 26 triệu đến 28 triệu đồng. Lê Thế Sơn chỉ đạo Vũ Thị Ninh, Kế toán trưởng Công ty Sách Thanh Hóa làm danh mục thiết bị chi tiết, giả các loại thiết bị của 1 bộ đồ dùng dạy học lớp 1 liên quan đến gói thầu. Ngày 2/10/2019, Sơn đã chuyển danh mục, thông số kỹ thuật, cấu hình chi tiết, giá các loại thiết bị đồ dùng dạy học lớp 1 cho Phụng qua email. Sau nhiều lần trao đổi, Phụng, Sơn thống nhất về danh mục, giá 1 bộ thiết bị 149.560.000 đồng/bộ, tổng giá trị 222 bộ thiết bị là 33.202.320.000 đồng.

Các đối tượng Trịnh Hữu Nghĩa, Nguyễn Văn Phụng và Bùi Trí Thức.

Ngày 14/11/2019, Phạm Thị Hằng ký hợp đồng với Hồ Thị Sáu - Giám đốc Khối thẩm định III, Công ty Thẩm định giá BTC VALUE để thẩm định giá thiết bị gói thầu số 1. Công ty BTC VALUE đã sử dụng danh mục, giá thiết bị của Nguyễn Văn Phụng, Lê Thế Sơn đã thống nhất từ trước rồi sửa dự thảo chứng thư thẩm định giả theo yêu cầu của Sơn và Phụng. Sau đó Hồ Thị Sáu chuyển qua email cho Phụng và Sơn kiểm tra, điều chỉnh và gửi lại cho Nguyễn Thị Ngọc Yến - chuyên viên để làm thủ tục phát hành. Trước khi ký báo cáo kết quả thẩm định giá, chứng thư thẩm định giá, Yến đã trao đổi với Nguyễn Quốc Việt - thẩm định viên về việc điều chỉnh giả một số thiết bị theo yêu cầu của khách hàng và được Việt đồng ý. Sau đó Việt đã trực tiếp báo cáo Đặng Xuân Minh, Tổng Giám đốc về nội dung điều chỉnh trên và cũng được Minh đồng ý mà không kiểm tra đối chiếu, không đi khảo sát thị trường, không thu thập thông tin giá tài sản.

Ngày 19/11/2019, Nguyễn Quốc Việt và Đặng Xuân Minh ký ban hành Chứng thư thẩm định giá số 619701/CT-BTC[1]VALUE xác định giá 1 bộ thiết bị 149.230.000 đồng/bộ; giá 222 bộ thiết bị 33.129.060.000 đồng; chi phí vận chuyển, lắp đặt 202.500.000 đồng, tổng giá trị tài sản 33.331.860.000 đồng. Trên cơ sở kết quả thẩm định giá, Nguyễn Văn Phụng tham mưu đề xuất Phạm Thị Hằng ký Văn bản số 3161/SGDĐT-KHTC ngày 19/11/2019, đề nghị Sở Tài chính thẩm định danh mục và dự toán chi tiết mua đồ dùng dạy học gọi thầu số 1 với tổng dự toán kinh phí là 33.721.005.000 đồng kèm theo chứng thư thẩm định giá nêu trên.

Ngày 3/12/2019 UBND tỉnh Thanh Hóa ban hành Quyết định số 5117/QĐ[1]UBND phê duyệt danh mục, dự toán mua đồ dùng dạy học gói thầu số với tổng dự toán kinh phí 33.611.000.000 đồng. Ngày 9/1/2020, Phạm Thị Hằng ký Tờ trình số 58/TTr[1]SGDĐT gửi UBND tỉnh đề nghị phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, đồng thời gửi Sở Tài chính để thẩm định. Ngày 7/2/2020, UBND tỉnh có Quyết định số 485/QĐ-UBND phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, thực hiện gói thầu số 1 với giá gói thầu 33.331.860.000 đồng; hình thức điều thầu rộng rãi trong nước, phương thức 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ.

Cáo trạng của Viện kiểm sát còn chỉ rõ, việc thông thầu còn thể hiện, Phạm Thị Hằng ký quyết định chỉ định Công ty Nam Anh do Nguyễn Duy Linh làm giám đốc, là đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu và đánh giá hồ sơ dự thầu gói thầu số 1 mà không thẩm định hồ sơ năng lực của công ty này. Bản thân Nguyễn Duy Linh không có chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu theo quy định. Khi được Phạm Thị Hằng ưu ái, tạo điều kiện, Linh đã lấy bản photo chứng chỉ hành nghề hoạt động đấu thầu của bà Phạm Thị Thủy, ông Hoàng Anh Dũng và bá Đinh Thị Xuyến đưa vào hồ sơ năng lực của Công ty Nam Anh rồi chuyển cho Phụng làm thủ tục chỉ định thầu gói thầu trên.

Tiếp đó, Linh soạn thảo biên bản thương thảo hợp đồng, hợp đồng tư vấn, quyết định chỉ định thầu gửi cho Bùi Trí Thức, chuyên viên Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở GD&ĐT Thanh Hóa để Thức “hợp thức hóa” trình bị can Hằng ký phê duyệt để lập hồ sơ mời thầu.

Cơ quan điều tra làm rõ, thực tế toàn bộ công việc lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu gói thầu số 1 đều do Nguyễn Duy Linh thực hiện theo yêu cầu, thống nhất của Nguyễn Văn Phụng, Lê Văn Cương và Lê Thế Sơn. Ngoài ra, Công ty sách Thanh Hóa của Lê Thế Sơn còn nhờ công ty khác cùng tham gia dự thầu với vai trò “quân xanh”. Do đó, ngày 16/4/2020, Phạm Thị Hằng, ký Quyết định số 267/QĐ-SGDĐT phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu gói thầu số 1: Liên danh Thanh - Hà trúng thầu trị giá hơn 32,6 tỷ đồng.

Quá trình thực hiện gói thầu số 2 (gần 87 tỷ đồng), hành vi sai phạm của các bị can cũng tương tự như gói thầu số 1. Theo đó, Phạm Thị Hằng đã chỉ đạo Trịnh Hữu Nghĩa (lúc này là Phó Phòng Kế hoạch - Tài chính phụ trách thay cho Lê Văn Cương đã nghỉ hưu); Nguyễn Văn Phụng tiếp tục tạo điều kiện cho Lê Thế Sơn tham gia thầu và trúng thầu. Tuy nhiên, do gói thầu số 2 có giá trị lớn (gần 87 tỉ đồng), Công ty Sách Thanh Hóa không đủ năng lực để tham gia, do vậy Sơn đã chủ động liên hệ với Công ty Hoàng Đạo, Công ty Khang An, Công ty Nam Hoa và Công ty Long Thành đề nghị cùng tham gia liên danh đấu thầu với tên gọi Liên danh Thanh Hà - Thanh Hóa. Do đã thông đồng, sắp xếp từ trước nên Liên danh Thanh Hà (Công ty Sách Thanh Hóa, Công ty Hoàng Đạo) và Liên danh Thanh Hà - Thanh Hóa (tất cả đều do Sơn điều hành) đã đấu thầu và dễ dàng trúng 2 gói thầu trên có tổng giá trị 119,6 tỉ đồng (gói số 1 trị giá 32,6 tỉ đồng, gói số 2 gần 87 tỉ đồng).

Bị cáo Phạm Thị Hằng tại phiên tòa.

5 cán bộ chia nhau 6 tỷ đồng

Ngày 20/7/2023, Tòa án nhân dân tỉnh Thanh Hóa đưa vụ án nói trên ra xét xử, tuy nhiên phiên toàn này sau đó bị hoãn vì một số lý do khách quan. Tiếp đó, ngày 15/8/2023, Tòa án nhân dân tỉnh Thanh Hóa mở lại phiên xét xử sơ thẩm vụ án nói trên. Phạm Thị Hằng và 11 bị cáo liên quan có mặt đầy đủ, đảm bảo đủ điều kiện tham dự phiên tòa. Các bị cáo gồm: Phạm Thị Hằng (nguyên Giám đốc), Lê Văn Cương và Trịnh Hữu Nghĩa (đều nguyên Trưởng Phòng Kế hoạch - Tài chính), Nguyễn Văn Phụng (nguyên Phó Phòng Kế hoạch - Tài chính) và Bùi Trí Thức (nguyên chuyên viên Phòng Kế hoạch - Tài chính).

Các bị cáo liên quan còn lại gồm: Đặng Xuân Minh, nguyên Tổng Giám đốc Công ty CP Thẩm định giá BTC Value; Hồ Thị Sáu, nguyên Giám đốc Khối thẩm định thuộc Công ty CP Thẩm định giá BTC Value; Nguyễn Quốc Việt, thẩm định viên Công ty CP Thẩm định giá BTC Value; Lê Thế Sơn, Giám đốc Công ty CP Sách và Thiết bị trường học Thanh Hóa; Vũ Thị Ninh, Kế toán trưởng Công ty CP Sách và Thiết bị trường học Thanh Hóa; Nguyễn Duy Linh, nguyên Giám đốc Công ty Nam Anh; Bùi Việt Long, nguyên Phó trưởng Phòng Kinh doanh, Công ty Hoàng Đạo.

Tại phiên tòa, các bị cáo đều đồng thuận với cáo trạng của Viện kiểm sát nhân dân. Khi chủ tọa phiên tòa hỏi về việc bị cáo Phạm Thị Hằng đã tạo điều kiện như thế nào cho các nhà thầu tham gia các gói thầu? Bị cáo Hằng trả lời: "Công ty đến đặt vấn đề với bị cáo thì bị cáo có đồng ý về mặt chủ trương, nhưng bị cáo vẫn yêu cầu các cơ quan tham mưu, đơn vị cấp dưới phải chấp hành đúng pháp luật, cạnh tranh lành mạnh với nhau. Khi đó, bị cáo luôn luôn nhắc nhở anh em cấp dưới thực hiện đúng quy định. Tuy nhiên, do thiếu hiểu biết về đấu thầu và tin tưởng anh em cấp dưới nên không xem xét, kiểm tra kỹ, đã ký thông qua các hồ sơ, văn bản. Khi đó, bị cáo hỏi anh em thì anh em nói luôn làm đúng quy định của pháp luật, không có gì sai".

Sau khi thực hiện thành công 2 gói thầu trên với tổng giá trị 119 tỉ đồng, Lê Thế Sơn đã liên lạc với Nguyễn Văn Phụng để đưa tiền "cảm ơn". Tổng cộng số tiền Phụng nhận của Lê Thế Sơn là 6 tỉ đồng. Sau khi nhận tiền, Nguyễn Văn Phụng đã phân chia cho các cán bộ, lãnh đạo của Sở GD&ĐT Thanh Hóa. Cụ thể, Phụng đã đưa cho Phạm Thị Hằng 2,8 tỉ đồng (Lê Thế Sơn còn chúc tết riêng 200 triệu đồng), Trịnh Hữu Nghĩa 1,65 tỉ đồng, Lê Văn Cương 250 triệu đồng, Nguyễn Văn Phụng 700 triệu đồng, Bùi Trí Thức 300 triệu đồng. Số tiền còn lại 300 triệu đồng Phụng khai giữ lại cho Phòng Kế hoạch - Tài chính Sở GD&ĐT Thanh Hóa chi vào việc chung.

Cơ quan Cảnh sát điều tra xác định, quá trình tổ chức triển khai thực hiện 2 gói thầu mua đồ dùng dạy học lớp 1, các đối tượng đã có hành vi thông thầu, không đảm bảo công bằng minh bạch, tiết lộ tiếp nhận những tài liệu, thông tin về quá trình lựa chọn nhà thầu vi phạm quy định về đấu thầu theo Điều 89, Luật Đấu thầu 2013, gây thiệt hại ngân sách nhà nước 20,8 tỉ đồng. Cụ thể, tại gói thầu số 1 giá trị thực tế là 24,9 tỉ đồng nhưng đã được Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa nâng khống lên 32,6 tỉ đồng (chênh lệch 7,6 tỉ đồng). Tại gói thầu số 2, giá trị thẩm định thực tế là 73,7 tỉ đồng, trong khi gói thầu do Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa thực hiện gần 87 tỉ đồng (nâng khống 13,2 tỉ đồng). Tổng giá trị 2 gói thầu do Sở GD&ĐT tỉnh Thanh Hóa nâng khống, gây thất thoát ngân sách nhà nước là trên 20,8 tỉ đồng. Quá trình giải quyết vụ án, các bị can Phạm Thị Hằng đã nộp khắc phục hậu quả 5 tỷ đồng, Lê Thế Sơn 2 tỷ đồng, Nguyễn Văn Phụng 700 triệu đồng, Lê Văn Cương 550 triệu đồng...

Tại phiên tòa, cả 12 bị cáo đều thừa nhận các hành vi, tội danh bị truy tố theo cáo trạng là đúng sự thật, không có bị cáo nào kêu oan. Sau 3 ngày xét xử, ngày 18/8, Tòa án nhân dân tỉnh Thanh Hóa tuyên phạt bị cáo Phạm Thị Hằng 4 năm tù, Nguyễn Văn Phụng 3 năm 6 tháng tù, Lê Văn Cương 3 năm tù, Trịnh Hữu Nghĩa 3 năm tù, Bùi Trí Thức 3 năm tù, Lê Thế Sơn 4 năm tù, Đặng Xuân Minh 24 tháng tù, Nguyễn Quốc Việt 27 tháng tù, Hồ Thị Sáu 15 tháng tù, Nguyễn Duy Linh 24 tháng tù, Bùi Việt Long 24 tháng tù. Riêng bị cáo Nguyễn Thị Ninh bị tuyên phạt 24 tháng tù nhưng cho hưởng án treo. Hội đồng xét xử cũng buộc các bị cáo và các đơn vị có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bồi thường cho ngân sách nhà nước số tiền gây thiệt hại là hơn 20,8 tỉ đồng.

Trần Thắng