Giảm tỷ lệ sở hữu của cổ đông không đủ ngăn tái diễn vụ việc như SCB

Chiều nay (15/1), Quốc hội đã thảo luận về dự thảo Luật Tổ chức tín dụng (sửa đổi). Góp ý vào dự thảo Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi), đại biểu Đoàn Thị Lê An thuộc đoàn đại biểu Cao Bằng nhấn mạnh sự cần thiết phải sửa luật này để phù hợp với thực tế.

Về tỷ lệ sở hữu cổ phần (Điều 63), dự thảo Luật điều chỉnh tỷ lệ sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng theo hướng giảm so với quy định pháp luật hiện hành.

Cụ thể, tỷ lệ sở hữu cổ phần của cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng. Mục đích của việc giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần này nhằm loại bỏ tình trạng sở hữu chéo, sử dụng tỷ lệ sở hữu cổ phần để thao túng chi phối hoạt động của các tổ chức tín dụng từ một số cổ đông, nhóm cổ đông lớn.

Đại biểu Quốc hội Đoàn Thị Lê An phát biểu tại hội trường. Ảnh: Cổng Thông tin điện tử Quốc hội.

Tuy nhiên, đại biểu Lê An của đoàn đại biểu Cao Bằng cho rằng vấn đề điều chỉnh tỷ lệ sở hữu này không có nhiều ý nghĩa trong việc giảm sở hữu chéo. Điều này chỉ kiểm soát được về mặt hồ sơ, việc khống chế tỷ lệ không quan trọng bằng việc giám sát thực thi quy định, chưa nói đến việc có thể tạo ra rào cản ngăn cản dòng vốn ngoại chảy vào hệ thống ngân hàng nội.

"Trên thực tế, những trường hợp sai phạm vừa qua cho thấy tỷ lệ sở hữu thực sự của những chủ thể này cao hơn rất nhiều so với quy định thông qua các công ty con, công ty liên kết hoặc các cá nhân đứng tên đó", đại biểu An nói.

Theo đại biểu, việc sửa đổi pháp luật để phù hợp thực tiễn rất cần thiết. Tuy nhiên, khống chế tỷ lệ sở hữu tại ngân hàng không đủ ngăn tái diễn vụ việc tương tự như Ngân hàng SCB bởi sở hữu chéo hay thao túng ngân hàng có bản chất rất phức tạp. Nếu nhìn trên giấy tờ, nhiều cổ đông sở hữu thấp hơn tỷ lệ cho phép nhưng vẫn nắm quyền chi phối.

Do đó, bên cạnh việc siết tỷ lệ sở hữu của một cổ đông hoặc một nhóm cổ đông với hiệu quả còn khá mơ hồ, cần xem xét quy định thật chặt chẽ về điều kiện, thủ tục cấp tín dụng cho khách hàng liên quan cổ đông. Đồng thời có hệ thống giám sát chéo, thiết lập một khung pháp lý cụ thể trong lĩnh vực tài chính để làm rõ cơ cấu sở hữu, chủ sở hữu thực và trách nhiệm giải trình, xử lý nghiêm minh với những trường hợp cố ý làm trái.

Góp ý vào việc xử lý các tổ chức tín dụng yếu kém, đại biểu Hà Sỹ Đồng thuộc đoàn đại biểu Quảng Trị cho biết chỉ có loại hình ngân hàng thương mại mới có thể thực hiện tất cả hoạt động ngân hàng bao gồm việc kinh doanh cung ứng thường xuyên, các nghiệp vụ nhận tiền gửi, cấp tín dụng... nhằm mục tiêu lợi nhuận.

Với các loại hình tổ chức tín dụng còn lại đều bị giới hạn ở mức độ khác nhau về phạm vi, đối tượng và quy mô. Tương ứng với mỗi loại hình sẽ có những mức độ, tiêu chuẩn, điều kiện, yêu cầu khác nhau về quản trị, điều hành...

Từ đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng đánh giá điều này có nghĩa gần như chỉ loại hình ngân hàng thương mại (bỏ qua những ngân hàng quá nhỏ) mới có khả năng gây lên các vấn đề hoảng loạn, tháo chạy, hay đe dọa rủi ro, làm mất an toàn hệ thống. Những vấn đề như vậy chủ yếu nảy sinh từ những nguyên nhân khách quan như điều kiện kinh doanh tiền tệ bất ngờ thay đổi, xuất hiện các cú sốc tiêu cực, môi trường vĩ mô bất ổn, niềm tin lung lay...

Từ những phân tích trên, theo đại biểu này, những sự cố nghiêm trọng như vụ việc tại Ngân hàng SCB mới đây lẽ ra rất khó xảy ra và hệ lụy lẽ ra không tiêu cực, tổn thất không lớn đến như vậy.

"Khi có những sự cố như vậy xảy ra, thông lệ quốc tế và bài học kinh nghiệm đắt giá của Việt Nam đúc rút được đều chỉ ra rằng Ngân hàng Nhà nước với tư cách là ngân hàng trung ương nên được trao quyền nhiều hơn, mạnh hơn để có thể phản ứng, xử lý nhanh nhạy, hiệu quả nhằm giảm thiểu thiệt hại và ngăn chặn nguy cơ mất an toàn của hệ thống", đại biểu Hà Sỹ Đồng kiến nghị.

Hồng Nhung