Giải mã hiện tượng bạn trẻ 'ngắt kết nối' với cha mẹ

Khánh Huyền (23 tuổi, quê ở Đắk Lắk) rời nhà lên TP.HCM học đại học từ năm 2019. Trong thời gian đó, cô như "một chú chim sổ lồng" và ngắt liên lạc với gia đình. Dịp lễ Tết, Khánh Huyền cũng ở lại TP.HCM thay vì về quê cùng cha mẹ.

Mới nghe kể, ít ai biết Khánh Huyền lúc còn nhỏ là "đứa con ngoan" của cha mẹ. Cô luôn sẵn lòng phụ giúp việc nhà và không dám làm gì phật ý người lớn. Bởi lẽ, nếu không nghe lời, điều chờ đợi cô sẽ là những trận đòn thật đau từ họ.

"Mình là con gái lớn trong gia đình. Do vậy cha mẹ kỳ vọng và giáo dục mình rất nghiêm khắc bằng đòn roi. Trước khi lên đại học, mình còn không dám nghĩ đến việc cắt tóc ngắn hay nhuộm tóc vì đơn giản là mẹ mình không thích", Khánh Huyền tâm sự.

Phượng Anh (trái), Khánh Huyền (giữa) và TS. Bùi Trân Phượng trong buổi nói chuyện sáng 6/4 tại TP.HCM. Ảnh: Facebook Salon Văn hóa Cà phê thứ Bảy.

Đó là câu chuyện mà Khánh Huyền chia sẻ với TS. Bùi Trân Phượng (nhà nghiên cứu lịch sử và văn hóa, chuyên gia giáo dục, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen) tại một sự kiện có chủ đề "Người trẻ trên hành trình kết nối với cha mẹ'" vào sáng 6/4 tại TP.HCM.

Yêu thương đúng cách

Chia sẻ tiếp về câu chuyện của mình, Khánh Huyền kể: "Vì lối giáo dục 'thương cho roi cho vọt' (của cha mẹ - PV) mà mình hình thành thói quen nói dối mỗi khi làm gì trái ý cha mẹ. Lớn lên, dù không bị đòn nữa, mình cũng không dám thể hiện chủ kiến và thường vô thức 'đứng sau' người khác".

Nhận xét về câu chuyện của Huyền, TS. Phượng nói: "Vấn đề của Khánh Huyền với cha mẹ là một vấn đề mà nhiều người trong xã hội cũng mắc phải. Quan hệ giữa cha mẹ và con cái sơ sinh, chưa thành niên là mối quan hệ tuyệt đối mạnh so với tuyệt đối yếu. Do vậy, cha mẹ dễ bị cám dỗ trong việc áp đặt con cái làm theo ý mình.

Ngược lại, con cái cũng là con người mà con người thì ai cũng có ý chí độc lập, sẽ đến lúc họ không muốn làm theo ý của cha mẹ nữa. Từ đây mà sự rạn nứt trong các mối quan hệ gia đình xảy ra".

Một số người trẻ chọn cách ngắt kết nối với gia đình để tránh áp lực. Ảnh: SCMP.

Khánh Huyền nói tiếp, từ khi ngắt kết nối với cha mẹ, cô thấy "nhẹ nhõm hơn". Dù vậy, khi không còn những cuộc gọi "đầy áp lực" và những lời trách móc thường xuyên, Huyền vẫn cảm thấy không hạnh phúc.

"Trong thời gian cắt liên lạc với gia đình, mình đi chơi rất nhiều, ăn nhậu nữa. Tuy vậy, mình vẫn không thấy vui. Thời gian sau mình còn thấy bản thân bị vô cảm và quên đi cách thể hiện cảm xúc. Mình thấy mình khó kết nối trong mọi mối quan hệ", Huyền nói.

Sau đó, cô bắt đầu tìm hiểu bản thân bằng nhiều công cụ khác nhau, từ sinh trắc vân tay cho đến trắc nghiệm tính cách MBTI. Thậm chí, có lần Huyền còn đi xem tarot để "lắng nghe thông điệp vũ trụ". Cộng thêm các kiến thức từ sách vở, Huyền dần hiểu bản thân hơn và cũng thấu hiểu sự khác biệt giữa cô và cha mẹ.

"Mình dần chấp nhận rằng cha mẹ cũng yêu thương mình. Mâu thuẫn ở đây bắt nguồn từ khác biệt thế hệ, cha mẹ lớn lên trong điều kiện quá khác so với mình nên không thể hiểu mình hoàn toàn. Từ đó, mình tập thấu hiểu cho cha mẹ và chia sẻ với họ nhiều hơn. Gần đây mình còn nói 'yêu mẹ' nữa, mẹ mình trợn cả mắt lên khi nghe mình nói thế", Khánh Huyền kể lại.

TS. Phượng phân tích trường hợp của gia đình Huyền: "Cũng rất may mắn khi Khánh Huyền đã chọn con đường đúng là trở về kết nối với cha mẹ.

Hướng tiếp cận của bạn cũng đúng khi tìm hiểu kiến thức cơ bản rồi tự soi lại mình. Từ đó tìm hiểu cha mẹ, chia sẻ kiến thức, góc nhìn với họ để họ có thời gian tự thay đổi bản thân. Nói đơn giản là bạn đã phát tín hiệu yêu thương cho cha mẹ và cho họ biết bạn đang chờ đợi sự yêu thương từ họ".

"Con không muốn đóng vai đứa con ngoan nữa"

Đồng cảm với câu chuyện của Khánh Huyền, Phượng Anh (29 tuổi, giảng viên đại học ở TP.HCM) chia sẻ bản thân cũng từng bị "đóng khung" vào hình mẫu lý tưởng mà cha mẹ cô dựng lên.

"Cha mẹ tôi là giáo viên nên rất biết cách định hướng cho con. Nhưng cũng vì vậy mà họ lại vô tình đóng khung tôi vào một hình mẫu lý tưởng như họ muốn. Khi còn nhỏ, tôi thường nhìn vào mắt mẹ để biết mình đang làm đúng hay sai. Do đó khi không có mẹ tôi thường hoang mang, không biết mình nên làm gì", Phượng Anh kể lại.

Dù vậy, sâu bên trong Phượng Anh vẫn tồn tại một con người khác, nổi loạn hơn và đầy khao khát thể hiện bản thân. Đến một ngày, cô nói với mẹ: "Con không muốn đóng vai đứa con ngoan nữa".

Mối quan hệ xấu với cha mẹ có thể làm các bạn trẻ gặp khó khăn trong các mối quan hệ xã hội. Ảnh minh họa: The Straits Times.

Từ đây, cô bắt đầu "trượt dài". "Sau ngày đó, mình từ học sinh đứng nhất, nhì lớp trở thành một học sinh cá biệt. Mình còn cắt tóc tém để thể hiện bản thân với cha mẹ", Phượng Anh kể.

Dù vậy, thâm tâm Phượng Anh vẫn muốn làm cha mẹ vui lòng. Đến lớp 12, cô bắt đầu tập trung học tập để đậu đại học và "không làm mất mặt cha mẹ". Hai năm sau, cô nhận học bổng và đi du học ở châu Âu.

Trở về Việt Nam sau khi hoàn thành chương trình Thạc sĩ của Pháp, Phượng Anh cho biết cô vẫn "chưa thoát khỏi sự kìm kẹp của cha mẹ". "Lúc đó, tôi đã đi làm rồi nhưng đi đâu cũng phải xin phép và không dám thể hiện ý kiến với cha mẹ", cô nói.

Nhận ra vấn đề của bản thân, Phượng Anh bắt đầu hành trình tìm hiểu bản thân và thay đổi tư duy. Cô chọn thay đổi mình rồi đối thoại với cha mẹ để đôi bên cùng thấu hiểu nhau. Bởi theo cô, "khi mối liên hệ giữa mình và cha mẹ không tốt thì rất khó kết nối với xã hội".

Phân tích câu chuyện của Phượng Anh và kết lại buổi trò chuyện, TS. Phượng nhắc đến sự ưu tiên ở hai nền văn minh Đông và Tây. "Ở phương Tây, họ ưu tiên sự độc lập, tự do cá nhân. Còn ở phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, người ta ưu tiên sự gắn bó với gia đình và cộng đồng. Đây vừa là sự yêu thương vừa là sợi dây ràng buộc con cái với gia đình. Dẫn đến việc con đã lớn mà 'cuống rốn chưa lìa'. Cha mẹ phương Đông luôn muốn chăm sóc, giám sát dù con đã lớn.

Các bạn - với vai trò là người được tiếp cận với kiến thức hiện đại, phát triển và học tập trong điều kiện tốt hơn cha mẹ - có trách nhiệm tìm ra vấn đề thay vì trách móc thế hệ đi trước và mong họ sẽ sống đúng ý mình. Hãy tự thay đổi mình trước rồi chia sẻ với cha mẹ để họ hiểu và tự sửa đổi".

Đông Tùng