Đối thoại chủ nhật: Bảo đảm an toàn cho người dân trước thiên tai

Phóng viên (PV): Ông có thể cho biết những nét nổi bật nhất của công tác KTTV năm 2022?

GS, TS Trần Hồng Thái.

GS, TS Trần Hồng Thái: Năm 2022 có nhiều khác biệt và đặc thù về KTTV. Thiên tai có nguồn gốc KTTV thể hiện tính chất cực đoan, nguy hiểm; số cơn bão, áp thấp nhiệt đới không nhiều nhưng đã xuất hiện siêu bão trực tiếp đe dọa các tỉnh Trung Bộ. Tổng cục KTTV đã chỉ đạo chặt chẽ công tác dự báo, cảnh báo sớm; đặc biệt dự báo tác động của cơn bão số 4 (tên quốc tế Noru)-siêu bão mạnh nhất trong vòng 20 năm qua trên Biển Đông, góp phần giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho cộng đồng. Bên cạnh đó, tháng 9-2022, báo cáo tiềm năng năng lượng bức xạ, gió và sóng tại Việt Nam lần thứ hai đã được công bố do Tổng cục KTTV phối hợp với Viện Khoa học KTTV và biến đổi khí hậu, Trung tâm Hải văn (Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam) xây dựng là tài liệu hữu ích để các bộ, ngành, địa phương tham khảo, sử dụng trong xây dựng quy hoạch, định hướng phát triển KT-XH.

Ngày 22-10-2022, Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đến thăm, làm việc với Tổng cục KTTV và đánh giá cao thành tích đạt được của ngành KTTV Việt Nam trong công tác dự báo, cảnh báo sớm. Đặc biệt là vai trò của ngành KTTV đối với các nước trong khu vực. Khẳng định ngành KTTV Việt Nam đang đi đúng hướng, không chỉ thực hiện công tác KTTV, cung cấp các bản tin cảnh báo, dự báo sớm phục vụ trong nước mà còn cung cấp các bản tin dự báo, cảnh báo tới các nước trong khu vực Đông Nam Á. Vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế đã được Tổ chức Khí tượng thế giới, các quốc gia trong khu vực ghi nhận, ngày càng được nâng cao.

PV: Ông đánh giá như thế nào về những nỗ lực để hoàn thành nhiệm vụ của cán bộ, nhân viên ngành KTTV thời gian qua?

GS, TS Trần Hồng Thái: Ngành KTTV có vai trò đặc biệt trong xã hội. Thông tin KTTV giúp giảm thiệt hại, bảo đảm an toàn cho mọi người trước thiên tai, phục vụ các hoạt động hằng ngày về phát triển KT-XH, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Nhận thức được tầm quan trọng đó, mỗi cán bộ, nhân viên của ngành KTTV đã không quản ngại khó khăn, thách thức để hoàn thành nhiệm vụ, góp phần giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Đặc biệt là thiên nhiên ngày càng có sự dị thường và khắc nghiệt do tác động của biến đổi khí hậu những năm gần đây khiến khối lượng công việc của ngành KTTV tăng lên và phức tạp hơn. Trong thiên tai nguy hiểm, cán bộ KTTV đã dầm mình trong nước lũ, dấn thân vào vùng bão để bảo đảm mạng lưới quan trắc KTTV thông suốt; nhiều ngày thức thâu đêm để kết nối các hệ thống dự báo trong nước và quốc tế, từ đó có những bản tin dự báo kịp thời, chính xác phục vụ nhân dân, phục vụ hệ thống phòng, chống thiên tai trên cả nước.

Dự báo viên Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn văn quốc gia, Tổng cục Khí tượng thủy văn trực tác nghiệp dự báo thời tiết. Ảnh: NGUYỄN LINH

PV: Ngành KTTV đã tiến hành các hoạt động thanh tra, kiểm tra về việc khai thác sử dụng thông tin dữ liệu KTTV và phát hiện tình trạng không tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật về sử dụng thông tin dữ liệu KTTV. Vậy theo ông, cần những giải pháp nào để nâng cao hiệu quả việc chấp hành pháp luật KTTV trong thời gian tới?

GS, TS Trần Hồng Thái: Để nâng cao hiệu quả việc chấp hành pháp luật KTTV trong quá trình triển khai các công trình, dự án hiện nay, thông tin, dữ liệu KTTV sử dụng trong các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển KT-XH phải có nguồn gốc rõ ràng, do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền cung cấp, xác nhận hoặc được cung cấp từ cơ sở dữ liệu KTTV quốc gia. Cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi thẩm định, thẩm tra, đánh giá đối với các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án phát triển KT-XH có sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV có trách nhiệm thẩm định, thẩm tra nguồn gốc thông tin, dữ liệu KTTV theo quy định.

Tổng cục KTTV đề nghị UBND các địa phương chỉ đạo các chủ đầu tư, các cơ quan, đơn vị thẩm định, thẩm tra và các đơn vị có liên quan thực hiện nghiêm những quy định của Luật KTTV và hệ thống các văn bản dưới luật trong việc khai thác sử dụng thông tin, dữ liệu KTTV nhằm bảo đảm hiệu quả, an toàn công trình khi đưa vào sử dụng; không gây lãng phí trong quá trình thực hiện đầu tư các dự án; không gây thất thoát nguồn ngân sách nhà nước trong thu phí khai thác, sử dụng tài liệu thông tin KTTV. Đối với các công trình, dự án đã triển khai có sử dụng dữ liệu KTTV nhưng chưa rõ nguồn gốc, chưa bảo đảm quy định, đề nghị rà soát và có giải pháp phù hợp nhằm bảo đảm an toàn cho công trình trong quá trình khai thác, sử dụng.

PV: Thời gian tới, Tổng cục KTTV có những định hướng gì cho các nhiệm vụ nhằm tiếp tục nâng cao vai trò của ngành KTTV trong phát triển đất nước?

GS, TS Trần Hồng Thái: Năm 2023, Tổng cục KTTV có kế hoạch triển khai hiệu quả quy hoạch mạng lưới trạm KTTV thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn 2050 sau khi được phê duyệt. Tổng cục cũng tăng cường công tác kiểm tra thực thi pháp luật về KTTV tại các địa phương, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, kiến thức về KTTV đến cộng đồng và xã hội. Tổng cục xác định tiếp tục chỉ đạo các đơn vị làm công tác dự báo KTTV thực hiện dự báo thời tiết, thủy văn chi tiết đến các huyện, thị xã trên cả nước; cung cấp kịp thời các bản tin dự báo KTTV, cảnh báo về những hiện tượng thời tiết nguy hiểm cho các cơ quan, ban, ngành Trung ương, địa phương, các phương tiện thông tin đại chúng phục vụ công tác chỉ đạo phòng tránh và giảm nhẹ thiên tai. Tổng cục sẽ theo dõi, hướng dẫn các đài, trạm KTTV quốc gia cũng như các trạm KTTV chuyên dùng về công tác quan trắc cung cấp số liệu KTTV kịp thời, phục vụ tốt công tác cảnh báo, dự báo KTTV.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

LA DUY (thực hiện)