Độc đáo phiên chợ Âm Dương ở Bắc Ninh đêm mùng 4 Tết

Phiên chợ Âm Dương còn mang ý nghĩa tâm linh, tạo cơ hội cho người chết và người sống gặp nhau, trở thành hình thức sinh hoạt văn hóa mang đậm màu sắc tín ngưỡng dân gian của người dân Kinh Bắc.

Theo tài liệu còn lưu giữ lại, năm Nhâm Dần (năm 43 sau Công nguyên), nhà Hán lệnh cho Mã Viện đem quân sang đánh Hai Bà Trưng. Quân giặc đánh đến trấn Vũ Ninh, huyện Tiên Du (tỉnh Bắc Ninh) thì gặp quân của Hai Bà Trưng và xảy ra trận kịch chiến, nhiều quân lính đã hy sinh. Sau trận chiến, thân nhân của những người lính đó đã về chiến trường xưa tưởng nhớ người thân vào dịp sau Tết Nguyên đán.

Dần dần, người dân quan niệm, cửa âm phủ một năm chỉ mở một lần vào đêm mùng 4, rạng mùng 5 tháng Giêng âm lịch cho người dưới âm lên gặp người thân của mình trên trần gian. Từ đó, sinh ra chợ Âm Dương.

Chợ bắt đầu họp vào lúc "lên đèn" trên một bãi đất trống, cạnh một ngôi miếu có tiếng linh thiêng trong vùng. Đây là chợ mà không có lều quán, không sử dụng đèn nến để thắp sáng.

Đến chợ người mua không ai mặc cả, người bán không đếm lại tiền người mua trả. Trong bóng đêm chỉ thấy bóng người đi lại và tiếng thì thào to nhỏ. Người ta hầu như không quan tâm nhiều đến việc "mua may bán rủi" như ở một số chợ khác. Chợ họp là dịp để người cõi trần gặp người cõi âm.

Bà Nguyễn Thị Phú ở khu Xuân Ổ, phường Võ Cường, TP Bắc Ninh cho biết, bây giờ cũng không ai còn nhớ phiên chợ Âm Dương đầu tiên bắt đầu từ khi nào. Chợ Âm Dương của làng Ó có nhiều nét đặc biệt, chợ bắt đầu họp vào lúc "lên đèn" trên một bãi đất trống, gọi là chợ, nhưng không có lều, quán, cũng không sử dụng đèn.

“Tuy không có lều quán nhưng trong chợ cũng có nhiều rượu, hàng mã, hương, nến, cau, trầu, muối, cháo, hoa quả… Ngoài ra, ở đây còn có gà đen, biểu tượng cho sự thần bí, tâm linh được bầy bán tại chợ” - bà Phú chia sẻ.

Càng về khuya lượng người dân, du khách đến tham quan trải nghiệm phiên chợ Âm Dương ngày một đông.

Tại đây, Ban tổ chức cũng sắp nhưng mâm lễ cúng tưởng nhớ các bậc tiền nhân.

Người dân, du khách tới phiên chợ Âm Dương thường mua vàng mã dùng để đốt vàng mã cho người đã khuất với mong muốn được yên nghỉ nơi chín suối.

Gạo muối, bật lửa được đóng thành từng túi nhỏ dễ dàng phục vụ du khách thập phương tới "mua may, bán rủi" đầu năm.

Để mua được gà đen, mặt hàng đặc biệt tại chợ Âm Dương làng Ó người dân phải xếp hàng, mua phiếu rồi chờ tới giờ để nhận gà.

Theo người dân làng Ó cho biết, gà đen là biểu tượng cho sự thần bí, tâm linh. Chỉ những người nào thực sự may mắn nới có thể chen chân và chọn lấy cho mình một con gà đen mang về sau phiên chợ.

Anh Nguyễn Xuân Hư ở phường Ninh Xá, TP Bắc Ninh (Bắc Ninh) cho biết, năm thứ 3 chợ Âm Dương được phục dựng lại, rất đông người dân ở khắp nơi háo hức kéo nhau về thưởng thức lại giá trị văn hóa của người xưa. “Đặc biệt, hôm nay tôi cùng bạn bè đến chợ Âm Dương thắp nén hương thơm, xin thêm ít lộc, cầu cho gia đình mạnh khỏe, bình an vạn sự như ý, làm gì được đó và may mắn hơn cả là mua được con gà đen”.

Chợ Âm Dương mang đậm nét văn hóa dân gian vùng Kinh Bắc vào dịp đầu Xuân không chỉ thu hút người dân địa phương mà còn có nhiều du khách thập phương, thậm chí, cả khách nước ngoài.

Tiến Dũng - Văn Giang/VOV.VN