Đề xuất cấm lưu hành thuốc lá điện tử tại Việt Nam

Đây là những thông tin được Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cho biết tại Hội nghị tập huấn nâng cao năng lực truyền thông về phòng, chống tác hại của thuốc lá, được Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) tổ chức sáng 23/11.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai phát biểu tại hội nghị.

Phát biểu khai mạc tại hội nghị, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông, hút thuốc lá là nguyên nhân dẫn tới 8 triệu ca tử vong mỗi năm trên thế giới (trong đó có khoảng 1 triệu ca tử vong do hút thuốc thụ động). Còn theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tổn thất kinh tế toàn cầu do thuốc lá gây ra mỗi năm là 1.400 tỷ USD. Thuốc lá cũng là nguyên nhân làm cho rừng bị tàn phá và ô nhiễm môi trường.

Hàng năm, có khoảng 5% diện tích rừng bị phá để trồng cây thuốc lá, cũng như lấy gỗ để sấy thuốc lá. Ước tính, mỗi năm cần 18 tỷ cây xanh để làm củi sấy thuốc lá. Việc sử dụng thuốc lá, thải ra môi trường mỗi năm khoảng từ 3.000 đến 6.000 tấn formaldehyde, từ 12 nghìn đến 47 nghìn tấn nicotine và từ 300 đến 600 triệu kg chất thải độc hại của các mẩu thuốc lá.

Theo thống kê của Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá, đối với lứa tuổi học sinh từ 13 - 15 tuổi, tỷ lệ sử dụng thuốc lá có giảm từ 3,5% năm 2014, xuống 2,7% năm 2022, trong đó nam giới giảm từ 6,3%, xuống 4%; nữ giới tăng nhẹ từ 0,1% năm 2015 lên 0,2% năm 2020. Tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá (hút thuốc lá thụ động) tại các địa điểm công cộng cũng giảm như: Tại nơi làm việc giảm từ 42,6%, xuống 30,9%; tại nhà giảm từ 59,9%, xuống 56,0%; tại nhà hàng giảm từ 80,7%, xuống 78,1%; tại quán bar/cà phê/trà giảm từ 89,1%, xuống 86,2%. Tuy nhiên, thời gian gần đây, hút thuốc lá điện tử lại gia tăng trong lứa tuổi thanh thiếu niên.

Đồng quan điểm trên, Thạc sĩ Nguyễn Thị Thu Hương, đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá cho biết, thuốc lá là nguy cơ gây tử vong, bệnh tật và gây ra đói nghèo, tác hại môi trường, kinh tế - xã hội trên thế giới.

Tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 40 nghìn người tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá; dự báo, đến năm 2030, sẽ tăng lên tới 70 nghìn người tử vong/năm nếu các biện pháp phòng chống tác hại thuốc lá hiệu quả không được thực hiện. Các bệnh có nguyên nhân chính sử dụng từ thuốc lá như: Đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi… là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam thời gian qua.

Đáng chú ý, chi phí điều trị năm nhóm bệnh (ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa - hô hấp trên, bệnh tắc nghẽn mạn tính, nhồi máu cơ tim, đột quỵ) tại Việt Nam chiếm khoảng 1% GDP, tương đương khoảng 67 nghìn tỷ đồng mỗi năm.

Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là 1 trong 15 nước có số nam giới trưởng thành hút thuốc lá nhiều nhất trên thế giới. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của việc tỷ lệ hút thuốc lá còn cao và giảm chậm là do thuế thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp; giá thuốc rẻ làm tăng khả năng tiếp cận và mua thuốc lá của thanh niên và người nghèo. Mặt khác, hiện trên thị trường xuất hiện các sản phẩm mới như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Toàn cảnh hội nghị.

Tại hội thảo, các đại biểu đều đề xuất cần sớm ban hành nghị quyết cấm lưu hành thuốc lá điện tử. Tiến sĩ Nguyễn Trung Nguyên cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới đã cấm thuốc lá điện tử. Tại Mỹ từ năm 2020, các hương liệu (trừ bạc hà, hương thuốc lá) bị cấm trong thuốc lá điện tử. Hiện quốc gia này đang xem xét nguy cơ hương vị thuốc lá, bạc hà. Ủy ban Châu Âu và Canada cũng làm tương tự. Riêng Trung Quốc đã cấm tất cả các thuốc lá điện tử chứa hương liệu từ năm 10/2022.

Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã chia sẻ những video ấn tượng về tác hại của thuốc lá làm tàn phá thể chất, tinh thần của người nghiện thuốc lá. Bằng những kiến thức từ kinh nghiệm chuyên môn và tổng hợp thực tế, cập nhật tình hình, thực trạng quản lý hiện nay, ông Nguyễn Trung Nguyên cho biết, thành phần hóa chất, ma túy của thuốc lá điện tử phức tạp hơn rất nhiều so với thuốc lá truyền thống. Cần sa tổng hợp đang và sẽ là nhóm ma túy lớn nhất, phức tạp nhất và thách thức nhất trong nhiều năm tới, trong đó, thuốc lá điện tử (vape) là môi trường tồn tại chính của ma túy cần sa tổng hợp.

Để quản lý thuốc lá điện tử, ông Nguyễn Trung Nguyên đề xuất cần ngay lập tức cấm lưu hành thuốc lá điện tử ở Việt Nam, cần cấm hoàn toàn, không thử nghiệm, không cần đánh giá, theo dõi.

Minh Khuê