ĐBQH: “Chặn” nhập công nghệ về lại biến thành “đống thép lạnh lùng”

ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng tỉnh Bến Tre

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Phan Xuân Dũng, dự luật cần quy định để làm sao Bộ Khoa học Công nghệ, những người quản lý khoa học, công nghệ can thiệp được vào quá trình chuyển giao công nghệ, đặc biệt là công nghệ từ nước ngoài vào.

"Trong các dự án hầu như cơ quan quản lý Nhà nước tiếp cận với công nghệ của họ là rất khó", ông Phan Xuân Dũng phát biểu.

Lấy ví dụ về trường hợp công nghệ của Formosa, Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng cho hay, nếu quản lý Nhà nước và các quy định pháp luật không chặt chẽ, dù đó là tập đoàn công nghệ cao vẫn có thể lách, đưa công nghệ không phù hợp vào nước ta. Ngay cả khi mình kiểm tra không kỹ, họ vẫn có thể đưa công nghệ khác vào.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, qua kiểm tra rà soát đã phát hiện Formosa tự ý thay đổi công nghệ xử lý cốc, từ công nghệ xử lý cốc khô (có nghĩa là công nghệ thân thiện) sang công nghệ xử lý cốc ướt (là công nghệ phát tán rất nhiều chất thải, đặc biệt là khí thải).

Hoặc yêu cầu, Formosa phải có hồ điều hòa xử lý nước trước khi đưa ra khỏi khu vực nhà máy... nhưng do chúng ta kiểm soát không kỹ, giao cả một diện tích đất rộng, nên khó kiểm tra, rà soát hết.

"Luật phải đưa ra quy định chặt chẽ về chuyển giao công nghệ để có thể kiểm tra được, làm sao nước ngoài không lợi dụng kẽ hở để đưa công nghệ lạc hậu vào", Chủ nhiệm Phan Xuân Dũng nhấn mạnh.

Đồng tình, ĐBQH Lưu Bình Nhưỡng (Bến Tre) cho rằng, dự luật chưa quy định rõ về chuyển giao các loại công nghệ theo cấp bậc công nghệ. Vì giá trị công nghệ phụ thuộc hoàn toàn vào cấp bậc công nghệ, ví dụ phát minh khác với sáng chế, sáng chế lại khác với các giải pháp hữu ích…

"Chúng ta phải xem xét các chính sách chuyển giao các cấp bậc công nghệ này thế nào?", ông Lưu Bình Nhưỡng nói.

Lưu ý tới lĩnh vực nhập khẩu công nghệ mà ông Phan Xuân Dũng vừa đề cập, ông Nhưỡng cho rằng, nhiều công nghệ nhập khẩu về thì "chúng ta bó tay hết", do nhập loại không vận hành được, hoặc chỉ nhập phần cứng, trong khi phần mềm vận hành trong nước lại chưa theo kịp.

Khi đó lại phải tiếp tục ra nhập phần mềm nếu muốn vận hành công nghệ, máy móc. Nên lẽ ra "giá công nghệ chỉ một đồng thì cuối cùng lại phải bỏ ra rất nhiều".

Chưa kể, theo ĐBQH tỉnh Bến Tre, công nghệ phải phụ thuộc vào chuyên gia như nhà máy điện hạt nhân ta phải đi đào tạo chuyên gia, nhưng cũng có những công nghệ chúng ta hoàn toàn phụ thuộc vào chuyên gia của nước ngoài.

“Lập tức khi ấy các cỗ máy nhập về của chúng ta chỉ là những đống thép lạnh lùng nằm đấy”, ông Lưu Bình Nhưỡng nói và đề nghị, luật này phải khắc phục điểm này, cũng như nên khuyến khích chuyển giao mà phải làm sao phát triển thị trường công nghệ.

Luật cũng cần quy định chặt chẽ về thẩm định công nghệ vì hiện vẫn còn rất sơ hở. Chúng ta phải quy định rõ thành phần của những tổ chức, cá nhân tham gia thẩm định công nghệ và trách nhiệm của Hội đồng thẩm định.

“Nếu phát hiện thẩm định sai thì phải liên đới trách nhiệm, kể cả tính chuyện xử lý trách nhiệm hình sự, tránh tình trạng thiếu tinh thần trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng hoặc cố ý nhập thiết bị công nghệ hàng tỷ đô gây lãng phí thất thoát cho Nhà nước”, ông Lưu Bình Nhưỡng nhấn mạnh.

Thảo Nguyên