Cựu Thủ tướng Phần Lan: Cần có chiến lược đầu tư cho đổi mới sáng tạo

Sáng ngày 18/9/2017, ông Esko Aho, cựu Thủ tướng Phần Lan, đã có buổi thuyết trình với chủ đề “Kinh nghiệm của Phần Lan trong phát triển kinh tế dựa trên đổi mới sáng tạo" tại Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN).

Tham dự buổi thuyết trình có khoảng 240 đại biểu gồm Lãnh đạo Bộ KH&CN, cán bộ chủ chốt, cán bộ trẻ tiềm năng của Bộ KH&CN, và khách mời từ Đại sứ quán Phần Lan tại Hà Nội cùng đại diện một số Bộ, ngành, trường đại học, viện nghiên cứu.

Buổi thuyết trình nằm trong khuôn khổ hoạt động đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ hoạch định chính sách của Việt Nam về quản trị đổi mới sáng tạo.

Các nhà quản lý và hoạch định chính sách cần thay đổi trước

Bộ trưởng Chu Ngọc Anh phát biểu tại buổi thuyết trình.

Phát biểu khai mạc, ông Chu Ngọc Anh, Bộ trưởng Bộ KH&CN, nhấn mạnh: “Để bắt kịp với những yêu cầu đổi mới của đất nước trong bối cảnh mới, chính chúng ta – các nhà quản lý và hoạch định chính sách KH&CN, đổi mới sáng tạo cần thay đổi trước”.

Trong bối cảnh nền kinh tế tri thức đang dần được thay đổi bằng khái niệm nền kinh tế đổi mới sáng tạo, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cho rằng, hướng đến một nền kinh tế mà vai trò dẫn dắt dựa trên đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp là xu hướng của nhiều quốc gia trên thế giới.

“Đối với Việt Nam, mô hình tăng trưởng dựa trên lao động giá rẻ, tài nguyên thiên nhiên đã không còn thích hợp, nguồn vốn trí tuệ trở thành đầu vào quan trọng trong hoạt động sản xuất và kinh doanh. Đầu tư khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực chất lượng cao là một trong ba đột phá chiến lược trong tăng trưởng kinh tế bền vững bên cạnh hai trụ cột là thể chế và hạ tầng đã được Đảng, Chính phủ và Quốc hội quan tâm tập trung chỉ đạo”, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh khẳng định.

Toàn cảnh buổi thuyết trình.

Trong điều kiện một nước phát triển với nguồn lực có hạn, quy mô và tiềm lực của nền kinh tế còn thấp nhưng Việt Nam đã có những tiến bộ đáng khích lệ về xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo và một số lĩnh vực nghiên cứu KH&CN. Năm 2017, chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam đã tăng 12 bậc, xếp thứ 47/127 quốc gia và nền kinh tế, vươn lên đứng thứ nhất trong số 27 nước có thu nhập trung bình thấp. Trong nghiên cứu cơ bản, Việt Nam đạt thứ hạng cao trong khu vực Asean trên một số lĩnh vực như Toán học, Vật lý…

Tuy nhiên, nếu so sánh với Phần Lan, chúng ta vẫn còn khoảng cách rất xa và cần phải có rất nhiều nỗ lực, quyết tâm để thu hẹp khoảng cách.

Cần có chiến lược đầu tư cho đồi mới sáng tạo

Tại buổi thuyết trình, ông Esko Aho, cựu Thủ tướng Phần Lan, đã đưa ra nhiều góc nhìn mới về đổi mới sáng tạo, trong đó có biến khó khăn thành cơ hội phát triển. Ông Esko Aho cho rằng, 4 nước gồm Phần Lan, Na Uy, Singapore và Thụy Điển trong những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới với các chỉ số đổi mới sáng tạo, chỉ số cạnh tranh toàn cầu hay hệ thống giáo dục đại học... đều đứng ở top đầu thế giới.

Ông Esko Aho, cựu Thủ tướng Phần Lan, tại buổi thuyết trình.

Mặc dù các quốc gia này đều gặp khó khăn như về nguồn nhân lực, tài nguyên thiên nhiên hạn chế nhưng họ lại rất thành công. Mẫu số chung cho sự thành công đó là chú trọng đổi mới sáng tạo, đặc biệt là phát triển KH&CN và giáo dục.

Theo cựu Thủ tướng Esko Aho để đổi mới sáng tạo mang lại kết quả, cần thay đổi khái niệm về năng lực trí thức, nắm bắt công nghệ của tương lai và có chiến lược đầu tư cho đổi mới sáng tạo. Năng lực tri thức của một quốc gia sẽ thể hiện ở việc quản lý được sự thay đổi. Muốn vậy, cần có các chuyên gia giỏi có thể thích ứng và làm chủ công nghệ mới của thế giới. Bên cạnh đó, Chính phủ cần có chiến lược đầu tư cho đổi mới sáng tạo, đồng thời có các giải pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ và thúc đẩy sự cạnh tranh của các doanh nghiệp.

Chiều cùng ngày, ông Esko Aho cũng đã có buổi thảo luận chính sách phát triển KH&CN và đổi mới sáng tạo phục vụ tăng trưởng kinh tế với Bộ trưởng Chu Ngọc Anh, các Thứ trưởng và thủ trưởng của các đơn vị tham mưu chuyên ngành và tham mưu tổng hợp của Bộ KH&CN.

Ông Esko Aho là chuyên gia hàng đầu của Phần Lan và EU về chính sách phát triển kinh tế dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Ông đã trải qua nhiều vị trí chủ chốt trong Chính phủ và khu vực tư nhân như: Nguyên Thủ tướng Phần Lan (1991-1995), Nguyên Chủ tịch SITRA (Quỹ phát triển Đổi mới sáng tạo trực thuộc Nghị viện Phần Lan), Nguyên Phó chủ tịch Tập đoàn Nokia.

Ông đã tham gia nhóm chuyên gia xây dựng chính sách cho EU thúc đẩy nghiên cứu và tăng cường hiệu năng cho đổi mới sáng tạo, chủ tọa nhóm nghiên cứu đề xuất chiến lược đổi mới sáng tạo quốc gia của Phần Lan năm 2008.

Liên Cơ