Cuộc sống người dân ở chung cư cần di dời khẩn cấp tại TP.HCM

- Có ai ở nhà không ạ?

- Tôi đây.

- Bọn cháu vào xem nhà chút ạ.

Nhận ra người quen, bà Hà Thị Bảy (74 tuổi) khập khễnh bước ra phía ban công mở cổng rào cho 2 cán bộ địa chính quận 5 (TP.HCM) đi vào phía trong. Nói là cổng rào nhưng thật ra nó chỉ là những tấm sắt được gán ghép thô sơ dùng ngăn lối đi rộng không quá 1 m. Mọi thứ chật chội và cũ kỹ.

Ám ảnh trong chung cư chờ sập

5 phút sau, 2 vị cán bộ địa chính rời đi sau khi ghi chép nhanh một số thứ hư hỏng nặng trong căn nhà 16 m2, thuộc chung cư 440 Trần Hưng Đạo của bà Bảy. Bà là một trong tổng số 32 hộ dân đang sinh sống tại chung cư này.

Chung cư được xây dựng trước năm 1975, quy mô gồm 3 tầng, 21 căn hộ, có sân thượng, mái bê tông cốt thép và mái tôn, diện tích xây dựng 241,5 m2.

Chào nhóm khách, bà Bảy trầm ngâm ngồi nghỉ ở phía trước nhà, hướng nhìn ra phía ban công, hướng mắt xuống là con đường đắt đỏ Trần Hưng Đạo thuộc quận 5. Buổi trưa góc nhà bà khá yên ắng, chỉ có mỗi tiếng quạt gió xè xè. Bà kể nhiều năm nay thường ám ảnh vì chung cư luôn trong tình trạng cảnh báo sập.

Bà Hà Thị Bảy, cư dân hơn 40 năm tại chung cư 440 Trần Hưng Đạo.

"Mấy mươi năm sống ở đây cho đến khi chung cư này xuống cấp nặng. Nhà thấm dột, vách tường bong nứt nhưng mấy năm qua tôi không được phép sửa", bà tâm sự.

Chung cư nơi bà Bảy sống được Sở Xây dựng TP.HCM thẩm định có mức độ nguy hiểm là nhà cấp D, tức là khả năng chịu lực của kết cấu không thể đáp ứng được yêu cầu sử dụng bình thường, có khả năng đổ sập bất cứ lúc nào, có khả năng gây nguy hiểm cho tính mạng người dân, cần phá dỡ khẩn cấp.

Bà Bảy mong ước được tái định cư, an cư lúc về già.

Bà Bảy là dân quân tham gia cách mạng thời chống Mỹ. Khi hòa bình, bà được chính quyền bố trí nơi ở tại chung cư 440 Trần Hưng Đạo lúc vừa mới được xây dựng. Khi đó mọi thứ rất khang trang, nơi đây là công trình nhà ở đáng mơ ước của nhiều người.

Tháng 6/2017, UBND quận 5 ban hành kế hoạch di dời, tháo dỡ chung cư. Theo đó, bà Bảy và những người ở đây sẽ chuyển về ở tạm tại chung cư An Phú, quận 6, cho đến khi có nơi tái định cư chính thức.

Một hàng xóm của bà Bảy là bà Trân cũng có những lo lắng tương tự. Hiện bà sống trong căn nhà có diện tích 16 m2, định cư tại đây đã gần 50 năm.

"Cách đây chưa đến một tháng, tôi tận mắt chứng kiến cảnh những mảng tường, trần nhà bị bong tróc, rơi vỡ xuống ở khu lan can, cầu thang của chung cư. May mắn là lúc đó không có ai bị thương, nhưng mọi người rất hoảng sợ", bà Trân kể.

Bà Trân - một cư dân của chung cư 440 Trần Hưng Đạo.

Theo chỉ dẫn của bà Trân, chúng tôi đi vào phía cầu thang chung cư, rồi vòng ra hành lang, sân thượng… Nhiều mảng tường bị nứt, những đoạn lan can xiêu vẹo, mảng bê tông, thạch cao trên trần nhà bị bong tróc rất nhếch nhác.

“Ấy vậy mà gia đình 5 người của tôi sống được ngần ấy năm đó. Nhưng giờ mọi thứ càng tệ đi. Vào mùa mưa, phần mái nhà thấm dột khiến nhiều đêm tôi phải thức trắng để lấy thau, chậu hứng nước”, bà Trân tâm sự.

Hệ thống điện, nước của chung cư cũng có những vấn đề đáng báo động. Trong dịp Tết Nguyên đán 2022 vừa qua, một đoạn dây dẫn điện ở tầng 2 chung cư bốc cháy khiến không ít người dân hoảng loạn.

Sau nhiều giờ, mạch điện mới được nhóm thợ sửa chữa. Nguyên nhân được xác định do dây dẫn quá cũ kỹ, lớp nhựa bọc ngoài bị bong ra gây chập mạch. Ống dẫn nước cũng không ít lần bị bể, hoặc tắc khiến đời sống, sinh hoạt của người dân gặp nhiều bất tiện.

Hiện trạng cũ kỹ của chung cư 440 Trần Hưng Đạo.

Mỏi mòn chờ định cư

Mới đây ngày 4/3, Sở Xây dựng TP.HCM có văn bản gửi UBND TP.HCM về công tác di dời khẩn cấp các hộ dân và tháo dỡ chung cư này. Cơ quan chức năng thành phố thường xuyên đưa ra chỉ đạo trong những năm gần đây, nhưng tình hình chưa có chuyển biến.

Sở dĩ việc di dời, tháo dỡ, tái định cư cho người dân chung cư 440 Trần Hưng Đạo chưa thực hiện được là do người dân chưa đồng thuận với phương án "tạm cư" mà chính quyền đưa ra. Chung cư An Phú (nơi ở mới) chỉ là nơi ở tạm trong lúc chờ nhà chức trách tìm phương án tái định cư đúng nghĩa.

Ông Nguyễn Văn Phụng mong muốn ngành chức năng bố trí tái định cư cụ thể, thay vì phương án tạm cư.

Ông Nguyễn Văn Phụng (66 tuổi) là một trong số những cư dân đầu tiên của chung cư lúc mới xây dựng cho đến nay. Ông ủng hộ chủ trương chuyển đi nơi khác sinh sống vì chung cư quá cũ kỹ.

Tuy nhiên, nếu chính quyền không bố trí tái định cư mà chỉ là phương án tạm di dời thì ông không đồng thuận. Ông Phụng lo lắng nếu không được bố trí tái định cư thì cả nhà 5 người của ông không còn nơi ở.

Mặt khác, với chỗ ở hiện tại là căn nhà tầng trệt của chung cư 440 Trần Hưng Đạo, gia đình người đàn ông này có nguồn thu nhập 10 triệu đồng mỗi tháng từ tiền cho một chủ tiệm kinh doanh hạt dẻ thuê mặt bằng. Những hộ khác có mặt tiền đường Trần Hưng Đạo cũng có nguồn thu nhập khoảng 10 triệu đồng/tháng từ việc cho thuê.

Mặt bằng cho thuê của gia đình ông Phụng tại chung cư 440 Trần Hưng Đạo.

31/32 hộ dân tại đây đều có giấy tờ sở hữu nhà đất theo quy định. Chỉ có một hộ duy nhất không phải chính chủ. Người này đang ở thuê căn nhà của một ông tên T. khi gia đình ông này chuyển đi nơi khác sinh sống đã nhiều năm.

Cũng giống như ông Phụng và nhiều người ở đây, quan điểm của ông Hùng đó là khi người dân đủ điều kiện pháp lý sở hữu tài sản nhà đất, thì rất cần ngành chức năng xem xét bố trí một nơi tái định cư rõ ràng, chứ không phải là tạm cư. Đồng thời cần phải tính toán việc sinh kế cho người dân.

Ông Hùng đưa giấy tờ nhà đất cho phóng viên xem.

UBND quận 5 cho biết địa phương đã có kiến nghị UBND TP.HCM xem xét để ban hành quyết định di dời, tháo dỡ khẩn cấp đối với chung cư.

UBND TP.HCM giao Sở Xây dựng thành phố hướng dẫn về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Những vấn đề chưa thỏa thuận được với người dân, chính quyền và các ban, ngành đoàn thể địa phương chủ động đối thoại, tìm hiểu tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người dân để tìm giải pháp đáp ứng, tháo gỡ.

Việc chung cư xuống cấp, chưa thể di dời đang ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống, sinh kế của người dân.

Trong thời gian này, cuộc sống người dân chung cư 440 Trần Hưng Đạo vẫn tiếp diễn trong những căn hộ cũ kỹ. Một số cư dân tầng trệt đã chủ động tìm nơi ở khác và tìm mối cho thuê lại mặt bằng. Tuy nhiên việc này khá khó khăn khi chủ thuê không an tâm vì chung cư thuộc diện di dời khẩn cấp.

Chập tối, ở chung cư 440 Trần Hưng Đạo, bà Lâm Kim Hoa (70 tuổi) ngồi co ro tâm sự cùng bà Bảy trong căn nhà nhỏ cũ kỹ. Hai bà kể cho nhau nghe về mong ước có được nơi ở mới từ thuở trung niên - lúc chung cư vừa xuống cấp cho đến nay thì tuổi đã xế chiều. Cuộc sống cứ diễn ra trầm mặc, tạm bợ, đối lập hoàn toàn với sự nhộn nhịp, hiện đại của thành phố.

Bà Lâm Thị Hoa trong căn nhà cũ kỹ.

Theo kế hoạch dự kiến của chính quyền thành phố, sau khi phá dỡ chung cư 440 Trần Hưng Đạo, phần diện tích đất nền rộng 170 m2 từ chung cư cũ là quá nhỏ, nên không đủ để xây dựng lại chung cư mới. Phần đất này sẽ được bán đấu giá và nộp vào ngân sách thành phố.

"Chúng tôi muốn đến nơi ở mới vì ở đây không còn an toàn. Ai mà không sợ chết, sợ nguy hiểm", bà Hoa xúc động nói.

Phần diện tích nền chung cư 440 Trần Hưng Đạo khá hẹp, không đủ chuẩn để xây dựng lại chung cư mới.

Cũng như bà Hoa, không ít người hoài nghi không biết khi nào thì nơi bà sống mới được chuyển đổi trạng thái di dời và bố trí tái định cư thỏa mong ước.

Một số cư dân cho rằng việc bố trí tái định cư cho mấy mươi hộ ở chung cư 440 Trần Hưng Đạo đâu phải quy mô lớn, chỉ mong được hỗ trợ di dời sớm để ổn định cuộc sống.

Phạm Ngôn