Chuyển đổi số ngành Thuế: Ứng dụng dữ liệu lớn vào quản lý
Thời gian tới, ngành Thuế đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đổi mới ứng dụng dữ liệu lớn vào các khâu, nhằm đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, quản lý thuế.
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người nộp thuế, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thời gian qua, Tổng cục Thuế đã triển khai đồng bộ các giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin vào thực hiện các nhiệm vụ được giao, đáp ứng yêu cầu cải cách, hiện đại hóa ngành Thuế. Tiếp tục phát huy thành quả đã đạt được, thời gian tới, ngành Thuế đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đổi mới ứng dụng dữ liệu lớn vào các khâu quản lý thuế, nhằm đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa, quản lý thuế.
75% là mức độ sẵn sàng của ngành thuế (Bộ Tài chính) trong ứng dụng dữ liệu lớn. Đây là con số được chia sẻ tại sự kiện Digital Finance 2023 do Bộ Tài chính tổ chức mới đây. Con số này được đánh giá là mức cao so với nhiều quốc gia ở thời điểm trước khi triển khai ứng dụng dữ liệu lớn.
Thực tế kinh nghiệm quốc tế đã cho thấy, hiệu quả rõ rệt của ứng dụng dữ liệu lớn với ngành tài chính. Ví dụ như tại Mỹ, nhờ dữ liệu lớn trên mạng xã hội, cơ quan thuế đã chứng minh được cá nhân có lối sống xa hoa hơn hồ sơ thuế khai báo, nhờ đó tránh thất thoát được 300 tỷ USD hàng năm. Tại Mexico, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo để thu thập lượng lớn dữ liệu từ hóa đơn điện tử theo thời gian thực ước tính giúp GDP nước này tăng thêm 3%. Còn tại Việt Nam, ngành thuế là một trong những ngành đi đầu về chuyển đổi số và ứng dụng dữ liệu lớn vào công tác quản lý thuế, bước đầu gặt hái được nhiều kết quả ấn tượng.
Ngành Thuế đẩy mạnh chuyển đổi số
Ông Nguyễn Tuấn Khang, Giám đốc các giải pháp Phần mềm (IBM) Việt Nam cho rằng, dữ liệu lớn (Big DATA) không chỉ cần đúng về công nghệ, mà còn phải đúng cả về quy trình, đúng quy định pháp luật. “Khai thác dữ liệu rất dễ nhưng làm sao để tuân thủ? Phải xây dựng quy định quy chế hướng dẫn về việc khai thác và chia sẻ dữ liệu. Kể cả dữ liệu trong và ngoài Việt Nam, chúng ta phải xây dựng cơ chế chính sách để chuẩn hóa”, ông Khang khuyến cáo.
Theo Tổng cục thuế, hiện nay chỉ với 1 chiếc di dộng có kết nối Internet, người dùng có thể đặt hàng, sử dụng mọi dịch vụ ở bất cứ đâu. Tuy nhiên, đây là những thuận tiện của người dùng, nhưng ngành thuế thì gặp không ít khó khăn trong công tác quản lý. Trong bối cảnh thương mại điện tử đang phát triển như hiện nay đặt ra bài toán cho ngành thuế, cần ứng dụng dữ liệu lớn vào công tác quản lý thuế.
Trong đó, để quản lý tốt nguồn thu thuế và giải pháp tối ưu đó là phải thu thập đầy đủ dữ liệu của người dùng. Dữ liệu ở đây bao gồm tên, địa chỉ, căn cước công dân, mã số thuế, email, số điện thoại, tài khoản ngân hàng, giá trị giao dịch, hay các hóa đơn…Đến nay, cổng thông tin thương mại điện tử trong nước đã tiếp nhận được được các thông tin của 191.000 cá nhân kinh doanh trên 300 sàn thương mại điện tử trong nước.
“Theo định kỳ hàng quý, các sàn phải cung cấp dữ liệu cho cơ quan thuế. Trong dữ liệu này tất nhiên hiện nay vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, nhưng Tổng cục Thuế sẽ phối hợp với các bộ, đặc biệt là Bộ Công Thương và Bộ Thông tin và Truyền thông để cùng kiểm soát và hướng dẫn cho các sàn thương mại điện tử cung cấp đầy đủ dữ liệu”, ông Đặng Ngọc Minh, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho biết.
Đối với dịch vụ xuyên biên giới, từ tháng 3/2022 đến hết tháng 9 năm nay, đã có 67 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký thuế khai thuế và nộp hơn 9.000 tỷ đồng qua Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thuế, dành cho nhà cung cấp nước ngoài. Các dữ liệu từ gần 1 triệu DN và hơn 5 triệu hộ cá nhân kinh doanh cũng được ngành thuế số hóa. Các dữ liệu này sẽ được ngành thuế kết nối, chia sẻ với các Bộ, ngành. Theo cơ quan thuế, các dữ liệu cũng giúp chống thất thu thuế, vì áp dụng trí tuệ nhân tạo có thể phân tích các số liệu và chỉ ra những trường hợp rủi ro về thuế.
Để quản lý tốt nguồn thu thuế và giải pháp tối ưu đó là phải thu thập đầy đủ dữ liệu của người dùng
Bà Nguyễn Thu Trà, Trưởng Ban quản lý rủi ro, Tổng cục Thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, Tổng cục phải phân tích tên hàng hóa, dịch vụ bằng công nghệ phân tích ngôn ngữ tự nhiên, để có thể lọc ra những hóa đơn có cùng một loại hàng hóa, dịch vụ, từ đó là cái căn cứ để có thể tìm ra được những cái giá bất thường trong những loại hàng hóa dịch vụ đó.
Cùng với việc thành lập Trung tâm cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử, giúp cơ quan thuế đẩy mạnh áp dụng phân tích dữ liệu lớn (Big DATA) và trí tuệ nhân tạo (AI) để quản lý thuế, quản lý hóa đơn góp phần kiểm soát, phát hiện nhanh người nộp thuế gian lận về hóa đơn.
Đồng thời, việc chính thức đưa vào vận hành, triển khai “Hệ thống phân tích cơ sở dữ liệu và quản lý hóa đơn điện tử”, cơ quan thuế các cấp sẽ tập trung thực hiện rà soát, phân tích để kịp thời phát hiện các dấu hiệu rủi ro trong việc phát hành hóa đơn điện tử; giúp ngăn ngừa, xử lý các trường hợp vi phạm pháp luật về hóa đơn chứng từ nói riêng và về thuế nói chung.
Tiềm năng và lợi ích triển khai cơ sở dữ liệu quốc gia ngành thuế đã có kết quả, nhưng rõ ràng thách thức là không nhỏ, đặc biệt khi công nghệ dữ liệu lớn đang ngày càng thay đổi chóng mặt. Vì vậy, việc quản trị dữ liệu lớn hiệu quả và ngăn chặn các rủi ro bảo mật sẽ luôn là ưu tiên hàng đầu. Thời gian tới, ngành thuế sẽ dùng căn cước công dân làm mã số thuế, bỏ mã số thuế cá nhân. Đây là cơ sở để kết nối dữ liệu các bộ ngành thành công.
