Cháy rừng ở Australia - những thiệt hại chưa thể thống kê

Bầu trời Auckland, New Zealand, chuyển màu cam do ảnh hưởng từ khói bụi cháy rừng ở quốc gia láng giềng Australia, ngày 5/1/2020. Ảnh: THX/TTXVN

Tuy nhiên, giới chức Australia cảnh báo thời tiết khô nóng nguy hiểm sẽ quay trở lại vào cuối tuần này, đe dọa làm cho tình hình cháy rừng trở nên nghiêm trọng hơn.

Dù thiệt hại về kinh tế chưa thể thống kê, song đây được coi là "đại thảm họa" kéo theo một cuộc khủng hoảng được dự báo sẽ rất trầm trọng.

Những thiệt hại chưa kể thống kê

Thảm họa cháy rừng khủng khiếp chưa từng có trong lịch sử Australia, với gần 200 đám cháy vẫn đang hoành hành trên hầu khắp lục địa châu Đại Dương rộng lớn, gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản cũng như tàn phá hệ động vật hoang dã.

Cháy rừng bắt đầu bùng phát ở Australia từ tháng 11-2019, đến ngày 7-1-2020 đã thiêu rụi hơn 8 triệu ha đất (gần gấp đôi diện tích nước Bỉ), trong đó chỉ riêng bang New South Wales mất 1,2 triệu ha.

Nếu so với đợt cháy rừng khủng khiếp hồi tháng 9 tàn phá rừng nhiệt đới lớn nhất thế giới - "lá phổi xanh" của Hành tinh Amazon, số diện tích rừng bị cháy ở Australia nhiều hơn gấp 7 lần, trong khi con số này cũng cao gấp 3 lần so với diện tích rừng bị thiêu trụi trong đợt cháy rừng năm 2018 ở bang California.

Ít nhất 25 người đã thiệt mạng do cháy rừng trên toàn Australia, chủ yếu tại New South Wales, bang đông dân thứ hai ở nước này.

Hàng nghìn người bị mắc kẹt ở các thị trấn ven biển vẫn chưa thể trở về nhà. Giới chức đã cảnh báo về nguy cơ của cuộc khủng hoảng nhân đạo.

Ngoài ra, hơn 10 triệu người trên khắp Australia đang phải hít thở bầu không khí độc hại do khói bụi ô nhiễm từ các đám cháy rừng bao trùm bầu trời.

Tại New South Wales, bầu trời trong ngày 5/1 biến thành màu đỏ mịt mù do hậu quả của cháy rừng. Ngay tại thủ đô Canberra, các trường học, trung tâm chăm sóc trẻ em, cửa hàng, bảo tàng và các địa điểm vui chơi, giải trí đều đóng cửa do chỉ số chất lượng không khí đo được đã vượt gấp 22 lần so với mức bị coi là nguy hại, khi. Cháy rừng cũng đã thiêu hủy hơn 1.800 nhà dân và hàng nghìn cơ sở vật chất khác.

Thương tâm hơn, gần 500 triệu động vật, trong đó có 8.000 gấu túi (gấu Koala) - chiếm 30% tổng số gấu túi ở Australia, đã chết do không thể chạy thoát thân khỏi "biển lửa".

Theo Bộ Môi trường Australia, những trận cháy rừng quy mô lớn đã phá hủy khoảng 30% môi trường sinh sống của loài Koala và một số loài sinh vật khác. Giới khoa học cho rằng có thể phải mất hàng thập niên mới khôi phục được hệ động vật hoang dã ở Australia.

Ngoài những thiệt hại về người, vật chất và hệ sinh thái, giới chức Australia đang rất lo ngại các vụ cháy rừng nghiêm trọng gần khu vực hồ chứa nước ngọt lớn nhất của thành phố Sydney có thể nhiễm vào nguồn nước quý này.

Nhà cửa và phương tiện bị tàn phá sau cháy rừng tại bang New South Wales, Australia ngày 6/1/2020. Ảnh: AFP/TTXVN

Bên cạnh đó, hàng loạt lớp tro đen từ các đám cháy rừng đã khiến những bãi biển nước xanh trong ở Sydney trở nên loang lổ với những lớp bùn than đặc quánh, đe dọa làm ô nhiễm nguồn cung nước sinh hoạt của thành phố cảng.

Các nhà sinh thái học còn cảnh báo, nếu tàn tro cháy rừng rơi xuống các bể chứa nước ngọt ở Sydney rồi tích tụ, có thể dẫn tới hiện tượng tảo độc nở hoa, khi hoa tảo bắt đầu quá trình phân hủy, chúng sẽ sử dụng hết lượng oxi và làm giảm môi trường oxi sinh tồn của cá, gây ra nguy cơ cá chết hàng loạt.

Ngành du lịch Australia cũng đang gánh chịu những thiệt hại ước tính lên đến hàng trăm triệu USD do các đám cháy rừng hoành hành tại khu vực bờ biển phía Đông.

Cháy rừng đã tàn phá một số khu vực du lịch trọng điểm của Australia, bao gồm Đông Gippsland, bang Victoria và bờ biển phía Nam bang New South Wales.

Lửa lớn bao trùm nhiều nơi đang đe dọa biến hàng chục địa danh du lịch từng tấp nập du khách thành những "thành phố ma". Ở thành phố Vịnh Batemans, các siêu thị, cửa hàng và quán bar đều đã đóng cửa.

Địa điểm duy nhất còn hoạt động là trung tâm lánh nạn, nơi tá túc của hàng trăm người dân trong các lều trại hoặc trên xe tải. Cơ quan Du lịch Australia đã lùi thời điểm phát động chiến dịch quảng bá du lịch mới ở nước này.

Không chỉ ngành du lịch, ngành bảo hiểm của Australia cũng chịu tác động mạnh khi mùa cháy rừng tại Australia năm 2019 đến sớm và diễn biến bất thường.

Hôm 2-1, Hội đồng Bảo hiểm Australia cho biết từ ngày 8-11, các công ty bảo hiểm đã nhận 4.299 hồ sơ yêu cầu bồi thường trị giá khoảng 297 triệu AUD (gần 200 triệu USD) cho 1.485 ngôi nhà và các tài sản khác bị hủy hoại vì cháy rừng. Hội đồng này dự kiến con số thiệt hại sẽ tăng lên sau khi có các đánh giá chính thức.

Các chuyên gia kinh tế nhận định thảm họa cháy rừng có thể sẽ khiến các công ty bảo hiểm giảm phạm vi bảo hiểm đối với một số rủi ro nhất định và tăng phí bảo hiểm.

Khô hạn khiến cháy rừng trở nên nghiêm trọng

Australia đã trải qua một mùa Đông khô hạn đến mức một số dòng suối có thể là những khoảng cách ly các đám cháy giờ đây cũng đã cạn kiệt... khi ngọn lửa bốc cao với gió lớn tạo thành các quả cầu lửa lăn vài trăm mét khiến cho đám cháy lan nhanh không thể kiểm soát nổi.

Trên thực tế, cháy rừng là mối lo ngại ở Australia trong mùa Hè nóng và khô, nhưng năm nay các đám cháy đến sớm hơn mọi năm với sức tàn phá mạnh hơn.

Các đám cháy bùng phát trong điều kiện thời tiết khô nóng bởi một số vùng của các bang Queensland và New South Wales đã trải qua tình trạng hạn hán kéo dài 3 năm qua mà giới khoa học cho rằng nguyên nhân chính dẫn tới hiện tượng này là tác động của tình trạng biến đổi khí hậu.

Thủ tướng Australia Scott Morrison cũng phải thừa nhận biến đổi khí hậu là nguyên nhân dẫn tới nạn cháy rừng nghiêm trọng tại nhiều khu vực ở nước này.

Khói bốc lên từ những đám cháy rừng bao phủ dày đặc tại Canberra, Australia, ngày 5/1/2020. Ảnh: THX/ TTXVN

Cùng với đó, Australia đã phải trải qua một mùa Xuân khô hạn nhất trong 120 năm qua. Trong báo cáo về khí hậu mùa Xuân, Cơ quan Khí tượng Australia cho biết, phần lớn các khu vực của Australia đều có lượng mưa thấp hơn trung bình hàng năm và đây là mùa Xuân khô hạn nhất trong lịch sử.

Mùa Xuân 2019 cũng là khoảng thời gian nóng nhất thứ năm trong lịch sử Australia với nhiệt độ cao nhất đạt mức 47,1 độ C, được ghi nhận vào giữa tháng 11 ở khu vực Tây Australia.

Theo báo cáo của Cơ quan Khí tượng Australia, lượng mưa thấp bất thường kéo dài ở khắp khu vực Tây Australia tiếp tục ảnh hưởng đáng kể tới các cộng đồng và môi trường.

Hiện hàng nghìn nhân viên cứu hỏa tình nguyện vẫn đang vật lộn để dập tắt các đám cháy. Lần đầu tiên trong lịch sử, Chính phủ Australia đã phải điều 3.000 binh sĩ thuộc lực lượng dự bị để ứng phó với thảm họa. Đây là đợt triển khai lực lượng dự bị quy mô lớn đầu tiên trong lịch sử nước này.

Trong những tháng qua, quân đội Australia đã tích cực tham gia công tác dập tắt cháy rừng tại nhiều khu vực ở nước này, cung cấp sự hỗ trợ trong các nỗ lực tìm kiếm, cứu nạn, hậu cần... Tính đến thời điểm này, khoảng 2.000 binh sĩ đã được triển khai.

Đêm 2-1, Thủ hiến bang Victoria, Daniel Andrews đã lần đầu tiên trong lịch sử bang này phải tuyên bố tình trạng thảm họa - mức cao nhất theo Đạo luật Quản lý khẩn cấp.

Trong khi đó, bang NSW phải 3 lần ban bố lệnh tình trạng khẩn cấp trong mùa cháy rừng năm nay. Nhà chức trách Australia cũng đang phải tiến hành đợt sơ tán quy mô lớn nhất từ trước đến nay, lên đến hàng chục nghìn người.

Ngày 6-1, Chính phủ liên bang Australia thông báo dành ít nhất 2 tỷ AUD (1,36 tỷ USD) cho các hoạt động khắc phục hậu quả cháy rừng trên cả nước.

Thủ tướng Scott Morrison cho biết khoản tiền trên sẽ được cấp cho Cơ quan khắc phục hậu quả cháy rừng quốc gia mới được thành lập để sử dụng trong vòng hai năm tới cho việc tái thiết lại các khu vực bị cháy rừng tàn phá.

Theo đó, cơ quan này sẽ phối hợp chặt chẽ với chính quyền các bang và địa phương trong việc dựng lại cầu, đường và cơ sở hạ tầng quan trọng khác, cũng như thực hiện các biện pháp hỗ trợ khác, bao gồm cả hỗ trợ sức khỏe cho người dân bị ảnh hưởng bởi cháy rừng.

Thế giới chung tay hỗ trợ Australia

Trước thảm họa cháy rừng diễn biến phức tạp tại Australia, cộng đồng quốc tế đã chung tay hỗ trợ đất nước này.

Đáp lại lời kêu gọi giúp đỡ của Chính phủ liên bang và các tiểu bang đang bị “giặc lửa” hoành hành tại Australia, Trung tâm Điều phối Chữa cháy Quốc gia của Mỹ thông báo cử thêm 20 lính cứu hỏa kì cựu từ California, nâng tổng số tình nguyện viên cứu hỏa của nước này tới hỗ trợ Australia chữa cháy rừng lên thành 81 người.

Tương tự, Canada tăng cường sự ứng phó dành cho mùa cháy rừng “thảm khốc” của Australia, nơi đã cướp đi mạng sống của 25 người dân và phá hủy hàng trăm căn nhà và tài sản.

Khói bốc lên từ những đám cháy rừng bao phủ dày đặc trên bầu trời tại New South Wales, Australia, ngày 21/12/2019. Ảnh: THX/ TTXVN

Hai đội lính cứu hỏa Canada dự kiến sẽ đến có mặt tại Australia trong những ngày tới, nâng tổng số tình nguyện viên cứu hỏa lên 95 người, trước khi các đội tình nguyện viên khác, đến vào tháng trước, sẽ trở về nước.

Thủ tướng Pháp Emmanuel Macron, ngày 6-1, cho biết đã gọi điện thoại cho Thủ tướng Australia Morrison đề nghị cung cấp các hoạt động hỗ trợ cần thiết.

Ông Macron bày tỏ tình đoàn kết với người dân Australia đang phải đối mặt với các vụ cháy rừng nghiêm trọng, gây tàn phá đất nước và khẳng định sẽ tham gia cùng các nhà lãnh đạo thế giới, trong đó có cả Hoàng gia Anh, cung cấp các hoạt động hỗ trợ cho Australia, như lính cứu hỏa, bảo vệ người dân bị ảnh hưởng, bảo tồn đa dạng sinh học...

Cũng trong ngày 6-1, các nước láng giềng của Australia, bao gồm New Zealand, Vanuatu và Papua New Guinea, đã đề xuất sẵn sàng hỗ trợ nước này dập tắt các đám cháy rừng lớn ở các bang New South Wales và Victoria New Zealand đã cử ba máy bay trực thăng của Không quân Hoàng gia New Zealand và phi hành đoàn, các nhóm công binh và binh lính tới Australia đến để hỗ trợ lực lượng quốc phòng Australia.

Cùng ngày, Thủ tướng Papua New Guinean James Marape đã gửi "sự cảm thông, nỗi buồn và chia sẻ đối với những khoảnh khắc đau đớn” mà Australia đang phải trải qua.

Ông Marape thông báo 1.000 binh sĩ và lính cứu hỏa Papua New Guinea sẽ sẵn sàng lên đường ngay khi Thủ tướng Scott Morrison yêu cầu.

Trong khi đó vào tối 6-1, Chính phủ đảo quốc Vanuatu đã cam kết chi 250.000 AUD (150.000 USD) để hỗ trợ cho Lực lượng cứu hỏa nông thôn Australia.

Thủ tướng Fiji Frank Bainimarama cho biết ông đã gửi thư cho Thủ tướng Scott Morrison bày tỏ mong muốn giúp đỡ Australia bằng mọi cách có thể đối phó với cuộc khủng hoảng cháy rừng.

Bên cạnh công tác cứu hỏa, làn sóng quyên góp, ủng hộ cho các nạn nhân cháy rừng tại Australia cũng đang lan rộng trên khắp thế giới.

Nhiều nhân vật nổi tiếng quốc tế đã quyên góp số tiền rất lớn, đồng thời lên tiếng kêu gọi mọi người cùng chung tay hỗ trợ Australia vượt qua thảm họa cháy rừng nghiêm trọng chưa từng có trong lịch sử nước này./.

Thanh Lâm (tổng hợp)