Cân nhắc khi nhận bảo hiểm xã hội một lần

Khi nhận bảo hiểm xã hội (BHXH) một lần, người lao động (NLĐ) sẽ bị mất nhiều quyền lợi. Do đó, NLĐ nên cân nhắc bảo lưu thời gian đóng BHXH thay vì nhận BHXH một lần để được hưởng trọn vẹn các quyền lợi của hệ thống BHXH khi về già.

Thiệt thòi nhiều quyền lợi

Bị mất việc, kinh tế gia đình khó khăn khiến một số NLĐ lựa chọn rút BHXH một lần để có khoản tiền chi tiêu, trang trải cuộc sống. Với nhiều người, số tiền rút BHXH một lần có thể “ra tấm, ra món” nhưng trên thực tế cũng chỉ đủ trang trải trong thời gian ngắn và NLĐ lại tiếp tục mưu sinh lo cho tuổi già. Thực trạng này rất đáng lo ngại, không chỉ gây thiệt thòi lớn về quyền lợi của NLĐ mà còn tạo hệ lụy cho an sinh xã hội quốc gia khi dân số nước ta đang bắt đầu già hóa.

Truyền thông chính sách bảo hiểm xã hội theo mô hình nhóm nhỏ tại một trường học ở TP. Nha Trang.

Ông Lê Văn Điệp - Phó Trưởng phòng Truyền thông BHXH tỉnh cho biết, khi lựa chọn hưởng BHXH một lần, các quyền lợi của NLĐ sẽ bị hạn chế rất nhiều so với hưởng lương hưu. NLĐ không còn tham gia trong hệ thống BHXH được Nhà nước bảo hộ, mất cơ hội được hưởng lương hưu hàng tháng, mất nguồn thu nhập ổn định, hữu ích khi về già. Trong khi đó, mức lương hưu sẽ được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng). NLĐ cũng mất đi cơ hội được cấp thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) miễn phí trong suốt thời gian hưởng lương hưu để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe. Thân nhân của NLĐ không được hưởng chế độ tử tuất khi không may NLĐ qua đời. Số tiền NLĐ nhận BHXH một lần cũng thấp hơn so với số tiền đã đóng vào quỹ BHXH. Theo quy định hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng, trong đó NLĐ đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%. Tổng mức đóng vào quỹ BHXH hàng năm bằng 2,64 tháng lương. Nếu nhận BHXH một lần, NLĐ sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và mất đi khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm khi đóng BHXH từ năm 2014 trở đi.

Theo báo cáo của BHXH tỉnh, tính đến tháng 9, BHXH tỉnh đã giải quyết trợ cấp BHXH một lần cho 11.649 NLĐ; giảm 9,17% so với đầu năm.

Người lao động nên bảo lưu thời gian tham gia bảo hiểm xã hội

Với những khó khăn trước mắt (do mất việc làm, giảm sút thu nhập), NLĐ có thể bảo lưu thời gian đóng BHXH để khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc BHXH tự nguyện. Ngoài ra, trong giai đoạn bảo lưu thời gian đóng BHXH, nếu không may NLĐ qua đời, gia đình được hưởng trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở, thân nhân tùy theo điều kiện được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng (tối đa 4 người) đến khi trưởng thành (nếu là con) hoặc hưởng đến khi qua đời (nếu là vợ, chồng hoặc cha, mẹ đã hết tuổi lao động và không có thu nhập hoặc có thu nhập nhưng thấp hơn mức lương cơ sở); trường hợp nhận trợ cấp tuất một lần thì mức trợ cấp được tính như BHXH một lần.

Đặc biệt, NLĐ có tham gia bảo hiểm thất nghiệp được hưởng các quyền lợi để vượt qua khó khăn như: Trợ cấp thất nghiệp; hưởng chế độ BHYT theo quy định; được hỗ trợ học nghề; hỗ trợ tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí; đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề… Qua đợt khó khăn, NLĐ có cơ hội trở lại thị trường lao động, tiếp tục được đóng BHXH để cộng nối thời gian tính hưởng lương hưu sau này. Nếu vẫn chưa thể đóng tiếp BHXH, NLĐ có quyền bảo lưu và sau đó đóng tiếp (bằng cách tham gia BHXH bắt buộc hoặc tự nguyện) để đủ điều kiện nhận lương hưu.

Trong thực tế, nhiều trường hợp sau khi nhận BHXH một lần muốn nộp lại tiền để phục hồi số năm đã tham gia BHXH cho đủ điều kiện hưởng lương hưu, nhưng pháp luật về BHXH chưa quy định về trường hợp này. Vì vậy, NLĐ nên cân nhắc kỹ trước khi quyết định hưởng BHXH một lần. Cách hữu hiệu nhất để có tuổi già an yên, không phụ thuộc vào con cháu là có nguồn tài chính ổn định qua lương hưu hàng tháng và được cấp thẻ BHYT để chăm sóc sức khỏe trong suốt thời gian hưởng lương hưu.

MAI HOÀNG