Cần cấm xâm phạm thô bạo vào vùng đệm của vịnh Hạ Long

Không được biến cảnh quan thiên nhiên thành cảnh quan của dự án

Những ngày gần đây, dư luận xôn xao về dự án khu đô thị nằm gần trục đường ven biển Hạ Long - Cẩm Phả với những đoàn xe tải lớn chở đất đá đổ xuống vịnh Bái Tử Long và theo quy hoạch của dự án này thì có một phần diện tích nằm trong vùng đệm Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long. Đó là dự án khu đô thị tại khu 10B, phường Quang Hanh, TP Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh nằm bên bờ vịnh Bái Tử Long và gần với tuyến đường ven biển Hạ Long - Cẩm Phả.

Dự án có tổng mức đầu tư hơn 1.232 tỉ đồng, được phê duyệt quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 với diện tích khoảng 31,8ha (trong đó có 3,88ha thuộc vùng đệm vịnh Hạ Long) với phía đông giáp biển, phía tây giáp núi đá vôi, đầm Cây Giang, phía nam giáp suối Lộ Phong và phía bắc giáp núi đá vôi. Quy mô các hạng mục công trình bao gồm: 451 căn biệt thự và nhà ở liền kề; xây thô và hoàn thiện mặt ngoài 52 căn biệt thự. Ngoài ra còn có các công trình thương mại dịch vụ, trong đó có các khách sạn 7 tầng.

Theo Nghị định 08/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, các di sản thiên nhiên được phân rõ 3 vùng với mức độ bảo vệ khác nhau là vùng lõi, vùng đệm và vùng chuyển tiếp.

Vùng lõi là khu vực chứa đựng các giá trị cốt lõi theo tiêu chí xác lập, công nhận di sản thiên nhiên và được quản lý, bảo vệ hiệu quả, bao gồm: khu bảo tồn thiên nhiên; khu vực bảo vệ I của danh lam thắng cảnh được công nhận là di sản văn hóa theo quy định của pháp luật về di sản văn hóa; khu vực có các giá trị cốt lõi cần phải được bảo vệ nguyên vẹn, giữ được nét nguyên sơ của tự nhiên của di sản thiên nhiên theo quy định.

Dự án khu đô thị 10B có một phần diện tích nằm trong vùng đệm Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long.

Vùng đệm, bao gồm khu vực có giá trị cần bảo vệ ở mức thấp hơn so với vùng lõi của di sản thiên nhiên; khu vực bảo vệ II của danh lam thắng cảnh được công nhận là di sản văn hóa theo quy định của pháp luật di sản văn hóa; và khu vực nằm sát ranh giới của vùng lõi có tác dụng ngăn chặn, giảm nhẹ tác động tiêu cực của hoạt động phát triển kinh tế - xã hội bên ngoài di sản thiên nhiên đến vùng lõi của di sản thiên nhiên.

Vùng chuyển tiếp, bao gồm các khu vực nằm liên kết với vùng đệm, nơi diễn ra các hoạt động phát triển kinh tế - xã hội cần được kiểm soát để phù hợp, hài hòa với mục tiêu bảo vệ, bảo tồn của việc xác lập, công nhận di sản thiên nhiên.

Hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong vùng lõi của di sản thiên nhiên được kiểm soát như đối với vùng bảo vệ nghiêm ngặt theo quy định về phân vùng môi trường của pháp luật về bảo vệ môi trường; hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ trong vùng đệm của di sản thiên nhiên được kiểm soát như đối với vùng hạn chế phát thải theo quy định về phân vùng môi trường của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Một điều bất cập hiện nay theo GS Đặng Hùng Võ, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, đôi khi, việc phân biệt giữa vùng lõi, vùng đệm di sản còn chưa rõ ràng khiến nhà đầu tư lợi dụng để tăng giá trị dự án. Đây cũng được coi là một hành vi lách luật khi sử dụng các cảnh quan của di sản thiên nhiên thành cảnh quan riêng của dự án.

Cần cấm xâm hại thô bạo vào vùng đệm để bảo vệ cảnh quan

GS Đặng Hùng Võ nói rằng, việc phát triển du lịch một cách nhanh chóng ở Việt Nam gây ra tình trạng nhiều tư nhân lợi dụng cảnh quan thiên nhiên, di sản để tăng giá trị cho những dự án kinh doanh dịch vụ. Vai trò của các cơ quan chức năng trong việc này rất quan trọng, phải thực hiện đúng trách nhiệm thanh, kiểm tra, động viên nhân dân giám sát và khi dân có ý kiến phải nghiên cứu, ứng phó, giải quyết. "Các khu vực bảo vệ có thể sẽ có thay đổi theo thời gian. Vì vậy, chúng ta phải kiểm tra về việc phân vùng, nếu không sẽ dẫn đến hệ lụy xấu là sử dụng vùng đệm nhưng lại lợi dụng được cảnh quan của thiên nhiên", GS. Đặng Hùng Võ nói.

GS Đặng Hùng Võ đề xuất cần có khung pháp luật chặt chẽ khi đưa di sản vào khai thác du lịch. Trong khung pháp luật về di sản, cần đề cao việc bảo vệ, bảo tồn di sản lên trước, sau đó mới tính đến chuyện khai thác kinh tế dựa vào các di sản này. Chỉ có làm như thế mới phát triển được du lịch và gìn giữ di sản bền vững.

Cùng quan điểm, theo chuyên gia về quy hoạch, KTS Trần Đức Lai, vịnh Hạ Long là di sản không phải chỉ của quốc gia mà còn của quốc tế, đã được UNESCO công nhận là Di sản thiên nhiên thế giới nên phải coi đó là bảo vật quốc gia mà địa phương quản lý. Theo pháp luật về di sản văn hóa vùng đệm là vùng bảo vệ tránh tác động ảnh hưởng đến di sản. Việc quy định không rõ ràng các vấn đề trong xây dựng tại vùng đệm sẽ có thể làm ảnh hưởng đến môi trường cảnh quan, rất nguy hiểm.

Đặt vấn đề ở những công trình di sản quốc gia có phân vùng để quy định việc xây dựng, can thiệp vào Vịnh Hạ Long thì dù là vùng đệm nhưng cũng sát di sản, có những đảo đá vôi đã trở thành "hòn non bộ" nằm trong dự án. Không thể dễ dàng hủy hoại nó bởi sẽ ảnh hưởng rất lớn đến di sản nên cần xem xét lại quy mô dự án. Hiện nay, Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đang xin ý kiến đối với Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), dự án khu đô thị 10B trên cũng là một trường hợp, một dẫn chứng cho thấy cần xem xét việc sửa đổi luật phù hợp với cuộc sống để xây dựng luật bảo vệ di sản bền vững, lâu dài.

Quảng Ninh nên tập trung cho việc xây dựng, phát triển và nâng tầm cho du lịch và vì du lịch, tránh đi vào vết xe đổ của Phú Quốc. Đó là việc quá nhiều dự án và phát triển quá nhanh sẽ gây ra lượng rác thải xây dựng và rác thải sinh hoạt lớn. Chất thải nhựa, rác thải, nước thải là một trong những vấn đề cực lớn...

Tô Hội