Cải thiện hạ tầng giao thông mở cánh cửa tiếp cận của người khuyết tật

Bị khuyết tật chân từ nhỏ, bạn Hồ Thị Thu Mai, sinh năm 1991, hiện đang trọ tại xã Vĩnh Lộc A, huyện Bình Chánh, Tp.HCM vẫn quyết tâm theo học Đại học với mong muốn tìm được một công việc phù hợp.

Tuy nhiên, căn bệnh ung thư buồng trứng, hoại tử khớp háng, suy gan, suy thận cùng ập đến khiến năm ngoái Mai phải thực hiện 3 cuộc phẫu thuật liên tiếp.

Chưa hết, khó khăn vẫn còn đeo bám cô gái quê ở Bình Phước vì hoại tử xương gây phá hủy và biến dạng khớp, khiến cô phụ thuộc hoàn toàn vào xe lăn và buộc phải chuyển sang nghề bán vé số dạo.

Việt Nam đã tham gia các Công ước quốc tế về quyền con người, về quyền người khuyết tật. Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách, chương trình, kế hoạch hướng tới đảm bảo quyền sống tốt và cơ hội phát triển bình đẳng cho tất cả mọi người dân, đặc biệt quan tâm đến các nhóm yếu thế, trong đó có người khuyết tật.

Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng còn nhiều khoảng trống và thách thức đòi hỏi các cấp, các ngành cần có sự điều chỉnh và phối hợp đồng bộ để sớm xây dựng hạ tầng giao thông văn minh, hiện đại và thân thiện với người khuyết tật.

Việt Nam luôn mong muốn đạt được mục tiêu “không để ai bị bỏ lại phía sau”, bản thân người khuyết tật cũng khát khao được hòa nhập với cộng đồng, tìm kiếm thêm các cơ hội mưu sinh và khẳng định bản thân. Trong đó, cánh cửa đầu tiên để họ có thể thực hiện những ước mơ của mình là có thể dễ dàng tiếp cận với hạ tầng giao thông:

"Người khiếm thị bọn em thì không cần nhiều đâu, chỉ cần mỗi thứ chuẩn chỉnh đi một chút. Bản đồ chuẩn một chút, phần mềm xe buýt chuẩn đi một chút, thái độ nhân viên chuẩn đi một chút thì lúc đó người khiếm thị bọn em có thể tiếp cận với các công trình giao thông công cộng".

"Mình rất mong muốn Nhà nước cần xem xét nhiều hơn nữa về việc chế tài đối với các cơ sở, cơ quan, các công trình mà họ xây dựng để cho không chỉ NKT tiếp cận mà cho các đối tượng khác nữa".

Nhiều quốc gia trên thế giới đã chú trọng phát triển hạ tầng giao thông tiếp cận mọi đối tượng, trong đó có người khuyết tật để họ tự tham gia giao thông mà không cần nhiều sự trợ giúp.

Để làm được điều này, theo TS Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban ATGT quốc gia, trước hết cần thay đổi tư duy của những người làm quản lý, quy hoạch, thiết kế hạ tầng trong thông theo hướng cần tôn trọng quyền bình đẳng tiếp cận của người khuyết tật. Đồng thời, tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy chuẩn, tiêu chuẩn liên quan mang tính bắt buộc đối với các công trình xây dựng, trong đó có tính đên giao thông tiếp cận cho nhóm người khuyết tật. Lúc đó nhà đầu tư, địa phương phải làm theo.

Ông Minh cho biết thêm, Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia đang phối hợp với các Bộ, ngành chức năng nghiên cứu theo hướng tích hợp được các nội dung về an toàn giao thông vào trong các quy hoạch, không gian đi bộ để hỗ trợ người khuyết tật tham gia giao thông.

PGS.TS Vũ Anh Tuấn,Giám đốc Trung tâm nghiên cứu giao thông vận tải Việt Đức, Trường Đại học Việt Đức cho rằng, để người khuyết tật không bị bỏ lại sau, trước hết cần tổ chức các Hội thảo liên quan đến người khuyết tật để nâng cao nhận thức của các nhà quản lý, các chuyên gia về người khuyết tật.

Để giải quyết triệt để những vấn đề bất cập hiện nay của hạ tầng giao thông tiếp cận, ông Tuấn nêu ý kiến: "Phải có khảo sát đánh giá số lượng NKT ở thành phố, vùng nông thôn để xác định nhu cầu đi lại hàng ngày và khảo sát chính NKT để xem họ đi lại gặp thuận lợi khó khăn gì để có sự đánh giá của người sử dụng trước, sau đó soi lại hạ tầng hiện nay có đáp ứng được nhu cầu cơ bản.

Trên cơ sở đó đề xuất các chiến lược tổng thể, các giải pháp cần ưu tiện, đặc biệt là các giải pháp hạ tầng và đưa vào trong các quy định, nghiên cứu khả thi, tiền khả thi".

Ông Đinh Đăng Hải, cán bộ dự án Thành phố sống tốt của tổ chức Health Bridge Canada tại Việt Nam cho rằng, để tránh tình trạng các công trình hạ tầng giao thông tiếp cận mang tính hình thức, không sử dụng được, bắt buộc các nhà quy hoạch, thiết kế phải tuân thủ các quy chuẩn. Trong khâu quy hoạch, thiết kế và xây dựng cần sự tham gia, đóng góp ý kiến của chính các đối tượng thụ hưởng là những người khuyết tật .

Bên cạnh đó, tăng cường chất lượng của công tác giám sát thực thi đối với việc quản lý đầu tư xây dựng công trình đảm bảo giao thông tiếp cận đặc biệt quan trọng. Từ kinh nghiệm thực tế quá trình tư vấn, giám sát và kêu gọi nguồn lực cải thiện hạ tầng giao thông tiếp cận tại một số địa phương, ông Nguyễn Văn Cử, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển năng lực người khuyết tật (DRD) nhấn mạnh vai trò của hoạt động giám sát.

Nếu địa phương xây dựng được cơ chế giám sát với sự tham gia của Hội người khuyết tật, thực hiện giám sát thi công ngay từ những khâu đầu sẽ tăng cường hiệu quả giám sát. Ngoài ra, cũng cần tăng nặng chế tài xử phạt đối với những trường hợp không tuân thủ, ông Cử cho biết thêm.

Nhìn thẳng vào thực tế hạ tầng giao thông đối với ngưòi khuyết tật hiện nay, KTS Nguyễn Tiêu Quốc Đạt, Phó Giám đốc, thành viên sáng lập Think Playgrounds cho rằng, rất cần một cái thái độ nghiêm túc, thực thi quy chuẩn hoặc những Thông tư hướng dẫn để hỗ trợ cho người khuyết tật. Ngoài ra, cũng cần những sáng kiến cấp cộng đồng, cấp phường rồi từ cấp quận.

Thủ tướng Chính phủ đã có văn bản giao Bộ GTVT nghiên cứu xây dựng Bộ tiêu chí đánh giá về hệ thống giao thông tiếp cận. Thông qua Bộ tiêu chí này, các địa phương sẽ biết mình đang ở đâu trong bảng xếp hạng về hệ thống giao thông tiếp cận, nắm được những bất cập trong khâu chính sách, hạ tầng hoặc phương tiện để từ đó có những định hướng đầu tư nguồn lực cải thiện lỗ hổng hiện có. Hiện nay, Viện Chiến lược và Chính sách phát triển GTVT đang là đơn vị được Bộ GTVT giao xây dựng Bộ Tiêu chí này.

Ông Phạm Hoài Chung, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và phát triển GTVT, Bộ GTVT đề xuất cần sớm ban hành Bộ Tiêu chí đánh giá về hạ tầng giao thông tiếp cận để các địa phương chủ động đo lường và đầu tư định hướng đối với hệ thống hạ tầng, phương tiện. Bộ tiêu chí này cũng đang nằm trong Kế hoạch xây dựng trong giai đoạn 2021-2025 của Bộ GTVT.

“Chúng tôi rất mong Bộ tiêu chí cũng đóng góp cho cộng đồng các địa phương trong việc tăng cường hệ thống giao thông tiếp cận và hướng tới một hệ thống giao thông không rào cản”, ông Chung kỳ vọng.

Một số chuyên gia đề xuất, cần đẩy mạnh ứng dụng chia sẻ thông tin, dữ liệu và công nghệ số ví dụ như các bản đồ số, bản đồ âm thanh và các ứng dụng điện thoại giúp người khuyết tật dễ dàng tiếp cận các thông tin về các chính sách pháp luật ưu tiên cho người khuyết tật, các thông tin về điểm, tuyến xe bus…

Việt Nam luôn coi trọng việc thúc đẩy và bảo vệ các quyền, lợi ích của người khuyết tật trên cơ sở bình đẳng, không phân biệt đối xử. Thời gian qua, Việt Nam đã có nhiều nỗ lực thúc đẩy quyền và sự hòa nhập của người khuyết tật.

Tuy nhiên, để thực hiện mục tiêu mà Việt Nam đã đưa ra, từ chủ trương đến chính sách và đi vào cuộc sống, cần đồng bộ và đảm bảo nhất quán, để chính sách được thực thi hiệu quả và để người dân được thụ hưởng, nhất là nhóm yếu thế như người khuyết tật./.

Nhóm PV/VOV Giao thông