Cai ngục khét tiếng của chế độ Khmer Đỏ đã qua đời

Cựu giám đốc nhà tù Khmer Đỏ Kaing Guek Eav tại tòa án do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn ở Phnom Penh vào ngày 30 tháng 3. Ảnh: Pool Photo / AP

Cựu Giám đốc nhà tù S-21 của Khmer Đỏ, người thừa nhận đã giám sát việc tra tấn và giết hại khoảng 16.000 người Campuchia trong khi điều hành nhà tù khét tiếng nhất của chế độ, đã chết.

Kaing Guek Eav, được biết đến với biệt danh "Duch" đã 78 tuổi và từng thụ án tù chung thân vì tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người.

Ông Neak Pheaktra, người phát ngôn của tòa án ở Phnom Penh, nơi chuyên xét xử tội ác của chế độ, cho biết "Duch" đã qua đời tại một bệnh viện ở Campuchia vào sáng sớm thứ Tư.

Ông Chat Sineang, trưởng trại giam nơi Duch được chuyển đến từ trại giam của tòa án vào năm 2013 nói thêm rằng thi thể sẽ được kiểm tra để tìm ra nguyên nhân tử vong trước khi giao cho gia đình.

Duch, người bị xét xử vào năm 2009, là nhân vật cấp cao đầu tiên của Khmer Đỏ phải đối mặt với tòa án do Liên Hợp Quốc hậu thuẫn, được thành lập để đưa chế độ tàn bạo cuối những năm 1970 ra trước công lý.

Khmer Đỏ bị cáo buộc gây nên cái chết của 1,7 triệu người - một phần tư dân số Campuchia vào thời điểm đó.

Chỉ huy nhà tù tối mật Tuol Sleng có mật danh S-21 là một trong số ít cựu quân nhân Khmer Đỏ thừa nhận một phần trách nhiệm về hành động của mình.

Đàn ông, phụ nữ và trẻ em được coi là kẻ thù của chế độ hoặc những người không tuân theo mệnh lệnh của nó đã bị bỏ tù và hành hạ ở đó, và chỉ một số ít sống sót.

"Tất cả những người bị bắt và điều đến S-21 được cho là đã chết", ông ta khai vào tháng 4 năm 2009.

Những kẻ dưới quyền Duch đã đánh đập, quất roi vào tù nhân và sốc điện bằng các thiết bị điện, Duch thừa nhận trước tòa, nhưng ông ta vẫn phủ nhận lời kể của những người sống sót và các nhân chứng phiên tòa khác rằng ông ta đã trực tiếp tham gia tra tấn và hành quyết.

Con cái của những người bị giam giữ đã bị giết để đảm bảo thế hệ sau không thể báo thù. Duch tự gọi mình là người "chịu trách nhiệm hình sự" về cái chết của trẻ sơ sinh nhưng lại đổ lỗi cho cấp dưới của mình vì đã treo thi thể trẻ em lên cây.

Các thẩm phán cho biết họ xem xét bối cảnh Chiến tranh Lạnh của những hành động tàn bạo và sự hợp tác của Duch cũng như bày tỏ sự hối hận, tuy nhiên có giới hạn. Nhưng những người sống sót phẫn nộ lo sợ một ngày nào đó ông ta có thể tự do.

Khi kháng cáo, bản án đã được kéo dài vào năm 2012 thành tù chung thân vì những tội ác "gây sốc và ghê tởm" đối với người dân Campuchia.

Giống như nhiều thành viên chủ chốt của Khmer Đỏ, Duch là một học giả trước khi trở thành một nhà cách mạng. Cựu giáo viên dạy toán này tham gia phong trào của Pol Pot vào năm 1967, ba năm trước khi Hoa Kỳ bắt đầu ném bom rải thảm vào Campuchia.

Khmer Đỏ nắm chính quyền vào năm 1975 và ngay lập tức cố gắng chuyển đổi triệt để Campuchia thành một xã hội nông dân, bỏ trống các thành phố và buộc người dân lao động trên đất liền. Nó củng cố quyền cai trị của mình bằng cách tiêu diệt tàn nhẫn những kẻ thù được nhận thức, và đến năm 1976, Duch là người đứng đầu đáng tin cậy của cỗ máy giết người tối thượng của họ, S-21.

Bất chấp những lời phủ nhận của anh ta, các thẩm phán cho biết anh ta đã có lúc tự mình tham gia tra tấn và hành quyết.

Các cuộc tra tấn và hành quyết diễn ra tại Tuol Sleng thường xuyên được ghi lại và chụp ảnh, hàng nghìn tài liệu và phim âm bản được để lại tại nhà tù đã trở thành bằng chứng cho những hành động tàn bạo của chế độ.

Duch bỏ trốn, biến mất gần hai thập kỷ ở Tây Bắc Campuchia và cải sang đạo Cơ đốc cho đến khi một nhà báo người Anh tình cờ phát hiện vào năm 1999 dẫn đến việc ông ta bị bắt.

Duch đã nhiều lần cầu xin sự tha thứ, thậm chí có lần đề nghị đối mặt với sự ném đá của dư luận. Nhưng yêu cầu bất ngờ của ông ta vào ngày cuối cùng của phiên tòa để được trắng án và trả tự do khiến nhiều người tự hỏi liệu lời khẳng định của ông ta có thành thật hay không.