Bước phát triển mới trong quan hệ Australia - Timor Leste

(Từ trái qua phải) Bộ trưởng Quốc phòng Timor Leste Filomeno da Paixao de Jesus, Tổng thống Timor Leste Jose Ramos Horta, Thủ tướng Australia Anthony Albanese và Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles tại lễ ký kết. Ảnh: Bộ Ngoại giao Australia

Theo công bố của Chính phủ Australia, DCA là một thỏa thuận quy định các biện pháp bảo vệ nhân viên quốc phòng của hai nước. Theo đó, khi nhân viên quốc phòng của Australia sang làm việc, đào tạo, huấn luyện… trên lãnh thổ Timor Leste sẽ được bảo vệ, có trách nhiệm và đặc quyền giống nhân viên Timor Leste nhận được khi đến Australia.

Cùng với đó, thỏa thuận này cho phép Australia và Timor Leste tăng cường hợp tác quốc phòng và an ninh, đặc biệt là trong lĩnh vực hàng hải với biên giới chung và các khu vực hàng hải liền kề của hai nước. DCA cũng nâng cao năng lực của hai nước trong các hoạt động chung theo yêu cầu, tiến hành các cuộc tập trận, đào tạo quân sự, cũng như hợp tác về hỗ trợ nhân đạo và cứu trợ thảm họa.

Tuyên bố về thỏa thuận, Thủ tướng Australia Anthony Albanese khẳng định, Australia và Timor Leste có mối quan hệ láng giềng với bề dày lịch sử và mối quan hệ đặc biệt sâu sắc.

“Chúng tôi đã làm việc hướng tới DCA trong hơn một thập kỷ và việc ký kết thỏa thuận này là một bước tiến quan trọng trong quan hệ đối tác. Tôi rất vui được gặp Tổng thống Ramos Horta để thảo luận về cách hai nước có thể tăng cường hợp tác, trong đó có việc Australia tiếp tục hỗ trợ cho sự phát triển của Timor Leste”, Thủ tướng Australia bày tỏ.

Hưởng ứng thỏa thuận, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Australia Richard Marles nhấn mạnh: “Việc ký kết DCA mở ra một chương mới trong mối quan hệ chặt chẽ giữa Australia với Timor Leste. Đây là một cột mốc quan trọng khi chúng tôi tiếp tục làm việc cùng nhau để duy trì một khu vực ổn định và thịnh vượng”.

Ngoại trưởng Australia Penny Wong khẳng định: “Với tư cách là một người bạn và người láng giềng thân thiết, Australia cam kết hỗ trợ an ninh và chủ quyền của Timor Leste, bao gồm hợp tác quốc phòng lâu dài. Australia hoan nghênh DCA và coi thỏa thuận này là cơ hội làm sâu sắc quan hệ đối tác quốc phòng và an ninh bền chặt”.

Bên cạnh ký kết DCA, trong cuộc hội đàm với Thủ tướng Australia, Tổng thống Timor Leste mong muốn thúc đẩy hợp tác mạnh mẽ hơn nữa về an ninh, kinh tế, dịch chuyển lao động giữa hai nước và thúc đẩy nền kinh tế xanh. Đồng thời, Tổng thống Timor Leste mong muốn Australia ủng hộ nỗ lực của Timor Leste gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Bình luận về sự kiện này, giới chuyên gia chính trị quốc tế nhìn nhận, DCA được ký kết sau khi Tổng thống Timor Leste đưa ra tuyên bố vào tháng trước rằng, nước này có thể tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính của Trung Quốc nếu Australia và Tập đoàn dầu khí Woodside Energy của Australia không xây dựng nhà máy lọc dầu giữa biển Timor giàu tài nguyên và bờ biển phía Nam của đất nước. Hiện, Tập đoàn Woodside đã xây dựng nhà máy lọc dầu tại thành phố Darwin, khu vực biển phía Bắc Australia, cách mỏ Greater Sunrise ở bên giới giữa hai nước khoảng 500km, trong khi Timor Leste cách mỏ khai thác khoảng 200km.

Các học giả chính trị, an ninh cũng cho biết, Timor Leste vốn có vị trí địa lý mang tính chiến lược, quan trọng tại khu vực, đặc biệt là nằm giữa Australia với hai nước Đông Nam Á là Indonesia và Singapore. Trong bối cảnh cuộc cạnh tranh khốc liệt giữa các nước lớn, đặc biệt là giữa Mỹ và Trung Quốc gây ra những ảnh hưởng nhất định ở khu vực Thái Bình Dương, Australia rất cần nâng cao năng lực và sức mạnh của mình. Trong nỗ lực đó, việc tăng cường quan hệ tốt đẹp, bền chặt với các quốc gia tại khu vực, đặc biệt là Timor Leste là một ưu tiên quan trọng hàng đầu.

Thanh Trúc