Bộ trưởng Tài chính: 'Chúng ta đã đẩy được đỉnh nợ công'

Nguyên nhân khiến ngân sách khó khăn

Theo Bộ trưởng, trong giai đoạn 2011-2015 chúng ta gặp rất nhiều khó khăn về ngân sách nhà nước, nhưng trên nền khó khăn về kinh tế. Nghị quyết đại hội Đảng chúng ta đưa ra tăng trưởng kinh tế là 7-7,5%, sau đó, trước tình hình suy giảm kinh tế thế giới rất khó khăn thì Quốc hội, Ban chấp hành Trung ương đã có điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng kinh tế của chúng ta giai đoạn 2011-2015 là 6 - 7%. Thực tế trong 5 năm qua, 2011-2015, chúng ta thực hiện là 5,91%. Điều này tác động rất lớn đến thu ngân sách Nhà nước.

Thứ hai, trong nhiệm kỳ này giá dầu thô giảm sâu và giảm nhanh, cùng với việc cắt giảm thuế quan theo lộ trình hội nhập quốc tế cũng ảnh hưởng đến ngân sách.

Bộ trưởng Đinh Tiến Dũng cho biết, vì điều kiện khó khăn trong nội tại kinh tế như vậy, chúng ta điều chỉnh chính sách thu và cắt giảm chính sách thu tăng nhanh hơn lộ trình để tháo gỡ khó khăn cho sản xuất, kinh doanh và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp.

Cụ thể, thuế thu nhập doanh nghiệp điều chỉnh từ mức 25% xuống mức 22%, riêng doanh nghiệp vừa và nhỏ xuống mức 20% ngay từ năm 2013, trong khi lộ trình đến năm 2020 mới giảm thuế này. Thuế thu nhập cá nhân, đã điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh người nộp thuế từ 4 triệu đồng lên 9 triệu đồng nên cũng giảm thu ngân sách Nhà nước.

Tuy vậy, theo Bộ trưởng, cùng với tăng trưởng kinh tế không đạt như theo yêu cầu, nhưng thu ngân sách Nhà nước giai đoạn 2011-2015 chúng ta đã tăng 1,95 lần so với giai đoạn 2006-2010.

"Cơ cấu thu chuyển dịch rất tích cực. Thu nội địa nếu như năm 2011 chúng ta đạt 61,5% trong tổng thu ngân sách Nhà nước thì đến 2015, chúng ta đã đạt 71-75%, năm 2016 là 79% và dự toán năm 2017 này, thu nội địa trong tổng thu ngân sách Nhà nước là 81,7%. Chúng ta điều chỉnh chính sách là đúng", Bộ trưởng nói.

Về nguồn thu từ dầu thô, người đứng đầu Bộ Tài chính cho biết, nếu như năm 2011, chúng ta thu là 15,3% trong tổng thu ngân sách Nhà nước thì đến năm 2016 chỉ có 3,6%, trong dự toán năm 2017 thì chỉ còn có 3,2% trong tổng thu ngân sách Nhà nước thu về dầu thô. Như vậy, chỉ có bằng 1/2 tổng số thu của thuế thu nhập cá nhân.

Về thu thuế xuất nhập khẩu, năm 2011 chúng ta chiếm 21,6% trong tổng thu ngân sách Nhà nước, đến năm 2016 thì còn 15,7%, năm 2017 là còn 14,8% trong tổng thu ngân sách Nhà nước.

Ngoài ra, trong giai đoạn 2011-2015, chúng ta cũng thực hiện rất nhiều chính sách giãn, hoãn và miễn thuế cho doanh nghiệp để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng

"Chúng ta đã đẩy được đỉnh nợ công"

Về chi, Bộ trưởng cho biết trong giai đoạn tình hình khó khăn như vậy nhưng chúng ta thực hiện nghị quyết của Quốc hội thì vẫn tập trung ưu tiên cho con người và chi an sinh xã hội. Tốc độ tăng chi an sinh xã hội không kể tiền lương của giai đoạn này tăng 18%, cao hơn rất nhiều so với tốc độ tăng thu ngân sách Nhà nước.

"Đó là vấn đề mà chúng tôi cho rằng, làm cho cơ cấu ngân sách nhà nước xấu thêm, khó khăn thêm", Bộ trưởng chia sẻ.

Vấn đề tiếp theo, nếu như năm 2011 chúng ta có 11 nhóm chính sách về an sinh xã hội với mức chi là 18,5 nghìn tỷ đồng thì đến năm 2016 chúng ta có 21 nhóm chính sách về an sinh xã hội và kinh phí là 57,1 nghìn tỷ đồng trong 1 năm. Điều này làm cho chi thường xuyên của chúng ta tăng lên rất cao.

Về chi đầu tư phát triển trong giai đoạn 2011-2015 chúng ta bố trí dự toán ở mức khoảng 18,2%, thấp hơn của giai đoạn 2006-2010. Nhưng trong điều hành hàng năm thì được bổ sung từ nguồn dự phòng, tăng thu ngân sách nhà nước, bổ sung kế hoạch giải ngân ODA, tăng tỷ trọng chi đầu tư đã lên, thực tế quyết toán của chúng ta lên 23,6% trong tổng chi ngân sách nhà nước. Nếu tính cả xổ số kiến thiết và các khoản ứng chi lên 26% trong tổng số chi ngân sách nhà nước hàng năm. Năm 2017 chúng ta đã bố trí dự toán chi đầu tư phát triển của ngân sách nhà nước là 25,7% trong tổng chi ngân sách nhà nước. Như vậy, có sự cải thiện rất đáng kể, đã tăng chi đầu tư và tăng khá nhanh.

Đồng thời, trong giai đoạn 2014-2016 Quốc hội đã phê duyệt thêm, phát hành thêm 170 nghìn tỷ đồng trái phiếu Chính phủ ngoài số 225 nghìn. ODA chúng ta giải ngân quá cao so với dự toán, dự toán của cả giai đoạn là 142 nghìn tỷ, thực tế giải ngân là 251 nghìn tỷ, hai việc này thấy, chúng ta tập trung vào việc đầu tư cơ sở hạ tầng theo Nghị quyết của Trung ương, Nghị quyết của Quốc hội.

"Do giải ngân cao hơn, dự toán quá cao như thế nên bội chi tăng cao, khi quyết toán là bội chi tăng cao, bội chi của giai đoạn 2011-2015 dự tính là 5%. Tuy nhiên, thực tế giải ngân cao cùng với phát hành trái phiếu Chính phủ lên đến 5,8%, điều này đương nhiên dẫn đến nợ công tăng cao", ông Dũng lý giải.

Tỷ lệ nợ công năm 2010 ở mức 50%, năm 2015 ở mức 62,5%. Nếu xét về quy mô thì năm 2015 gấp 2,3 lần của năm 2010 và tăng bình quân 18,4%/năm. Trước tình hình như vậy, thực hiện Nghị quyết Đại hội XII của Đảng, chúng tôi đã báo cáo với Chính phủ, báo cáo với Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 07 về tái cơ cấu ngân sách nhà nước đảm bảo an toàn nợ công.

Bộ trưởng khẳng định, trong những năm 2016, 2017, vấn đề nợ công đã được kiểm soát, thông qua việc phát hành trái phiếu dài hạn. Nếu như năm 2013, trái phiếu chính phủ phát hành có kỳ hạn trung bình chỉ 3 năm thì đến 2016, chúng ta đã phát hành kỳ hạn trên 8 năm và mấy tháng 2017 này và 5 tháng đầu năm nay trung bình là 15,6 năm. Kéo danh mục kỳ hạn trái phiếu chính phủ từ 2,98 năm tới nay là bình quân trên 6 năm.

"Nếu như năm 2014 lo đỉnh nợ năm 2016, 2017 thì bây giờ đã đẩy được đỉnh nợ qua", ông Dũng nói.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho biết, các khoản vay giai đoạn 2011 -2013 có lãi suất rất cao, tới 12,1%, nhưng giai đoạn vừa qua Chính phủ đã trả hết với lãi suất trên dưới 6%; năm 2016 trên 91% vốn trái phiếu có lãi suất 5%.

“Chúng tôi cho rằng tái cơ cấu nợ công trong giai đoạn vừa qua rất tốt”, người đứng đầu ngành tài chính nhận xét.