Bharat và khăn khadi - biểu tượng tự do của Ấn Độ

Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại phiên họp đầu tiên của Hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo G20 tại Trung tâm hội nghị Bharat Mandapam ở New Delhi vào ngày 9 tháng 9 năm 2023. (Ảnh: CNN)

Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi cùng với các nhà lãnh đạo thế giới khác đến tỏ lòng thành kính tại đài tưởng niệm Mahatma Gandhi tại Rajghat ở New Delhi vào ngày 10 tháng 9 năm 2023. (Ảnh: CNN)

Ấn Độ và Bharat - những gì trong một cái tên?

Tấm bảng không ghi “India” (Ấn Độ), cái tên mà quốc tế thường gọi đất nước của ông. Thay vào đó nó ghi là “Bharat”, tên tiếng Hindi của đất nước, làm dấy lên suy đoán rằng Chính phủ của ông có kế hoạch trong tương lai sẽ không sử dụng tên gọi đất nước bằng tiếng Anh nữa.

“Thủ tướng Modi sử dụng tên Bharat cho bài diễn văn khai mạc G20”, tờ Times of India, một trong những tờ báo tiếng Anh lớn nhất đất nước, đưa tin ngay sau đó.

“Đó có phải là dấu hiệu của một sự khởi đầu mới không?”, ABP News (kênh truyền hình bằng tiếng Hindi của Ấn Độ) đặt câu hỏi.

Cả "Ấn Độ" và "Bharat" đều được sử dụng chính thức ở quốc gia 1,4 tỷ dân này, nơi có tới hơn 20 ngôn ngữ chính thức. "Bharat" cũng là từ tiếng Hindi để chỉ Ấn Độ, cả hai tên được sử dụng như nhau - ví dụ như chúng đều xuất hiện trên hộ chiếu Ấn Độ.

Tuy nhiên, tên gọi này đã thành trung tâm của cuộc tranh cãi trong tuần này sau khi trên thiếp mời ăn tối gửi lãnh đạo G20, “Bharat” được sử dụng thay cho Ấn Độ. Nó tạo nên một cuộc tranh luận công khai về tên đất nước và lịch sử di sản thuộc địa của nó.

Việc sử dụng trên thiệp mời này đánh dấu một sự thay đổi đáng chú ý trong quy ước sử dụng tên đất nước trên trường quốc tế. Các quan chức Ấn Độ tại sự kiện G20 cũng đeo phù hiệu có dòng chữ: “Quan chức Bharat”.

Hội nghị thượng đỉnh G20 là hội nghị thượng đỉnh đầu tiên đối với Ấn Độ khi ông Modi đặt mục tiêu nâng cao sự ảnh hưởng toàn cầu của New Delhi sau gần một thập kỷ nắm quyền của mình. Trong đó, ông tự coi mình là một nhà lãnh đạo có mục tiêu rũ bỏ quá khứ thuộc địa của đất nước - nhấn mạnh sự cần thiết phải “tự giải phóng chính mình khỏi tư duy nô lệ”.

Anh cai trị Ấn Độ trong khoảng 200 năm cho đến khi nước này giành được độc lập vào năm 1947. Ông Modi luôn muốn khẳng định mình là người phá vỡ di sản thuộc địa của Ấn Độ, thực hiện các bước nhằm đưa đất nước thoát khỏi cái mà họ gọi là “dấu tích sự cai trị của Anh”.

Những nỗ lực này cũng bao gồm việc thay đổi tên các con đường và tòa nhà mang bản sắc Hồi giáo của Ấn Độ, cũng như các nhà lãnh đạo Hồi giáo trước đây của nước này, người Mughal, những người đã để lại di sản không thể xóa nhòa trên tiểu lục địa, để tôn vinh đa số người theo đạo Hindu ở đất nước này.

Ông Modi và Đảng Bharatiya Janata (BJP) theo chủ nghĩa dân tộc của ông theo đạo Hindu.

Một số người ủng hộ ông Modi nói rằng, cái tên đất nước được biết đến nhiều nhất trên toàn cầu là tàn tích của thời kỳ thuộc địa.

Harnath Singh Yadav, một chính trị gia của Đảng BJP, nói với hãng thông tấn Ấn Độ ANI: “Từ 'Ấn Độ' là sự lạm dụng do người Anh đặt cho chúng tôi, trong khi từ 'Bharat' là biểu tượng cho nền văn hóa của chúng tôi”.

Cựu ngôi sao cricket Ấn Độ, Virender Sehwag, cũng kêu gọi các quan chức môn thể thao này sử dụng "Bharat" trên áo của các cầu thủ trong Giải vô địch cricket thế giới nam sẽ được tổ chức tại Ấn Độ vào năm nay.

Nhưng việc sử dụng “Bharat” trên giấy mời G20 đã khiến các nhà lãnh đạo phe đối lập phải chú ý.

“Mặc dù hiến pháp không phản đối việc gọi Ấn Độ là 'Bharat', một trong hai tên chính thức của đất nước, nhưng tôi hy vọng Chính phủ sẽ không loại bỏ hoàn toàn 'Ấn Độ', thương hiệu quốc gia có giá trị được xây dựng trong suốt hàng thế kỷ qua”, Shashi Tharoor, một cựu nhà ngoại giao và nhà lập pháp nổi tiếng của Đảng Quốc hội đối lập chính, đã viết trên mạng xã hội vào đầu tuần này.

Vào tháng 7, các nhà lãnh đạo từ 26 đảng đối lập ở Ấn Độ đã thành lập một liên minh - được gọi là Liên minh Ấn Độ (hay Liên minh Phát triển Toàn diện Quốc gia Ấn Độ) - nhằm lật đổ ông Modi trong cuộc tổng tuyển cử tiếp theo.

Một số chính trị gia đối lập cho rằng việc Chính phủ sử dụng cái tên Bharat là phản ứng trước việc thành lập Liên minh Ấn Độ.

“Làm thế nào BJP có thể hạ gục Liên minh Ấn Độ? Đất nước không thuộc về một đảng chính trị, nó thuộc về người Ấn Độ”, ông Raghav Chadha, nhà lập pháp của Đảng Aam Aadmi - một thành viên Liên minh - cho biết trên mạng xã hội. “Bản sắc dân tộc của chúng tôi không phải là tài sản cá nhân của BJP mà đảng này có thể tùy ý sửa đổi.

Trong một cuộc phỏng vấn với hãng thông tấn địa phương ANI, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar cho biết Ấn Độ “là Bharat”. “Nó có trong hiến pháp. Tôi sẽ mời mọi người đọc nó”, ông nói. “Khi bạn nhắc tới cái tên Bharat” nó gợi lên “ý nghĩa và nội hàm” của đất nước.

Khăn khadi - biểu tượng của sự tự lực

Quyết định tặng các nhà lãnh đạo thế giới một chiếc khăn bằng vải khadi ở New Delhi của Thủ tướng Narendra Modi vào Chủ nhật là một hành động bắt nguồn từ lịch sử và mang tính biểu tượng đối với Thủ tướng Ấn Độ, khi ông muốn làm nổi bật phong trào tự do của đất nước trên trường quốc tế.

Khi các nhà lãnh đạo quốc gia G20 bước vào khu tưởng niệm Rajghat dành cho Mohandas K. Gandhi, người cha yêu quý của nền độc lập Ấn Độ, họ đã được chào đón bằng những chiếc khăn bằng vải khadi, một biểu tượng quan trọng trong chiến dịch phản kháng bất bạo động của ông - phong trào đã giúp Ấn Độ giành được độc lập từ tay thực dân Anh.

Ông Modi đã quàng tấm khăn bằng vải khadi màu trắng nhạt được dệt thủ công lên vai Tổng thống Mỹ Joe Biden, Thủ tướng Anh Rishi Sunak và những nhà lãnh đạo khác; các nhà lãnh đạo cùng nhau chụp ảnh trước Sabarmati Ashram ở bang Gujarat, một trong những dinh thự mà nhà lãnh tụ Gandhi đã sử dụng khi còn sống.

Đối với nhà lãnh tụ Gandhi, người đã trở thành một biểu tượng toàn cầu về hòa bình và bất bạo động, những chiếc khăn khadi chính là biểu tượng của sự tự lực, một loại quần áo được người Ấn Độ sản xuất tại địa phương và được thiết kế để tẩy chay các sản phẩm nhập khẩu hoặc do Anh sản xuất trong thời kỳ đô hộ đất nước này.

Nó cho người Ấn Độ thấy được khả năng phát triển tiềm năng công nghiệp của mình, giải phóng đất nước khỏi sự phụ thuộc vào các nước đô hộ trước đây.

Lãnh tụ Gandhi thường tự dệt quần áo cho mình bằng một chiếc charkha (khung cửi), một thiết bị đã trở thành biểu tượng cho sự giải phóng chính trị và kinh tế của đất nước.

Tại Rajghat hôm Chủ nhật, các nhà lãnh đạo thế giới đã khoác trên mình những chiếc khăn khadi, trong giây phút tưởng niệm nhà lãnh tụ Gandhi.

“Khi các quốc gia tụ họp tại đây, những lý tưởng vượt thời gian của lãnh tụ Gandhi hướng dẫn tầm nhìn chung của chúng ta về một tương lai toàn cầu hòa bình, toàn diện và thịnh vượng”, Thủ tướng Modi đã viết trên X (Twitter) vào Chủ nhật.

Ở Ấn Độ, di sản của Gandhi để lại dấu ấn không thể phai mờ trong văn hóa đất nước này. Khuôn mặt của ông được in trên mọi tờ tiền rupee, trong khi rất nhiều tòa nhà, bảo tàng, đường phố và địa danh cũng được đặt theo tên ông.

Hà Mai