Bên trong bầu cử tổng thống tại vùng Ukraine ly khai được Nga sáp nhập
Có một nét đặc biệt trong cuộc bầu cử tổng thống Nga 2024 tổ chức tại các vùng Ukraine ly khai và được Nga sáp nhập, đó là sự hiện diện thường trực của các quân nhân Nga trang bị đầy đủ súng ống.
Bầu cử tại vùng chiến sự giữa Nga và Ukraine
Đeo khẩu trang bịt kín mặt, những người lính Nga đi kèm các nhân viên bầu cử từ nhà này sang nhà khác tại 4 tỉnh của Ukraine mà Nga đã sáp nhập vào năm 2022, theo thông tin từ cư dân địa phương, các thông báo của giới chức Nga và các đoạn video đăng tải trên mạng xã hội.
Bầu cử tổng thống Nga tại Avdiivka (Donetsk) mà Nga mới chiếm được. Trong ảnh, lính Nga đứng bên cạnh hòm phiếu và cử tri. Ảnh: Reuters.
Giới chức Nga tại đây cho biết, việc phô diễn vũ lực là cần thiết để bảo vệ những người thu thập lá phiếu.
Một tấm biển mới xuất hiện trên tấm áp phích lớn tại một thị trấn do Nga kiểm soát ở tỉnh Lugansk, chỉ cách tiền tuyến vài dặm.
Anastasiia, một cư dân địa phương kể: Tấm biển viết "Hãy bỏ phiếu cho tổng thống của chúng ta. Đoàn kết, chúng ta sẽ mạnh mẽ". Tấm biển mang 3 màu trắng, xanh và đỏ của quốc kỳ Nga.
Anastasiia, 19 tuổi, hiểu tổng thống ở đây nghĩa là ông Putin của Nga chứ không phải ông Zelensky của Ukraine.
Ilya Grashchenkov - một nhà khoa học chính trị Nga, bình luận: "Bầu cử ở những khu vực như thế này sẽ gắn vào đầu người ta ý tưởng rằng nơi đây có cùng luật pháp và thủ tục như phần còn lại của nước Nga".
Theo giới chức Ukraine, Nga cũng sử dụng bầu cử để xác định ai chống đối chế độ. Volodymyr Fesenko - một nhà phân tích chính trị ở thủ đô Kiev, nói: "Nếu bạn bỏ phiếu, bạn trung thành với Nga, bạn sẽ có cơ hội. Nếu không, bạn sẽ chịu áp lực bị điều tra".
Vai trò củng cố tính pháp lý cho Nga
Giới phân tích cho rằng việc nhiều cư dân Ukraine ở đây di tản sang nơi khác sẽ càng khiến cho chiến thắng của ông Putin trong bầu cử ở nơi đây đậm hơn ở những nơi khác trên lãnh thổ Nga.
Tuy nhiên, đối với điện Kremlin, điều quan trọng nhất nằm ở chính quá trình bầu cử vì việc tổ chức bầu cử tại đây cho phép nhà lãnh đạo Nga củng cố tuyên bố chủ quyền đối với khu vực này. Hơn nữa, theo ông Grashchenkov, hoạt động bầu cử ấy còn giúp khắc họa ông Putin như một nhân vật cổ xúy cho dân chủ, trái ngược với Ukraine đã hoãn bầu cử tổng thống trong năm 2024 do chiến tranh.
Nhân khẩu tại các vùng mà Nga mới sáp nhập thường xuyên thay đổi đáng kể do những dịch chuyển của tiền tuyến, sự di tản của dân địa phương và dòng binh lính cùng nhân viên người Nga chuyển tới những nơi này.
Số liệu từ Ủy ban bầu cử Nga cho thấy, tại tỉnh Kherson, số cử tri đăng ký đã giảm 13% (tương đương 75.000 người) trong 3 tháng cuối cùng của năm 2023.
Cơ quan bầu cử Nga tuyên bố, xét tồng thể, số lượng cử tri tại 4 vùng bị Nga sáp nhập trong năm 2022 là 4,5 triệu người, tức là giảm 33% so với số lượng cử tri mà chính quyền Ukraine công bố trước khi nổ ra xung đột Nga - Ukraine vào tháng 2/2022.
Bức tranh bầu cử tại đây phức tạp hơn khi chính quyền Nga cho phép hàng trăm ngàn quân nhân nước này đồn trú tại đây được bầu cử tại chỗ.
Hòm phiếu đưa đến tận tay cử tri và các rủi ro an ninh
Các video do nhà nước Nga công bố trên mạng xã hội cho thấy hình ảnh các nhân viên bầu cử Nga tránh đạn pháo và chui xuống chiến hào để đưa các hòm phiếu tới những người lính ngoài mặt trận.
Giới chức Nga không công bố vị trí các điểm bỏ phiếu hoặc tên các thành viên trong ban bầu cử địa phương.
Quan chức Nga tại 4 tỉnh này gọi các vùng đó là "vùng sâu vùng xa" - thuật ngữ này trước đây Nga chỉ dành để chỉ các vùng xa xôi ở khu vực Bắc cực. Với cách gọi này, Nga có thể mở rộng thời gian bỏ phiếu tại đó thành 3 tuần (bắt đầu vào ngày 25/2 và kết thúc vào ngày 17/3).
Cách gọi "vùng sâu vùng xa" cũng cho phép các cán bộ bầu cử đi từng nhà để lấy phiếu từ các cư dân. Do đang ở vùng chiến sự, các cán bộ này có quân nhân hộ tống.
Ủy ban bầu cử tại tỉnh Zaporizhzhia viết trên Telegram trong tháng này: "Hỡi các cử tri, chúng tôi quan tâm đến sự an toàn của quý vị". Đăng tải này đăng hình các cử tri đã được làm mờ mặt đi bỏ phiếu. "Quý vị không cần phải đi đâu để bỏ phiếu. Chúng tôi sẽ tự đến nhà quý vị, mang theo phiếu và hòm phiếu".
Ủy ban bầu cử Nga tuyên bố, gần 1,4 triệu lá phiếu đã được thả vào hòm phiếu tại các vùng sâu vùng xa tính đến ngày 11/3. Trong cuộc bầu cử tổng thống Nga trước đây vào năm 2018, các vùng sâu vùng xa của Nga ở Viễn Đông và Viễn Bắc chỉ chiếm 180.000 phiếu.
Dòng cư dân thân Ukraine ra đi khỏi nơi này đồng nghĩa với việc nhiều người ở lại thường ủng hộ chính quyền Nga hoặc ít nhất chấp nhận thực tế mới.
Các quan chức Nga coi các thủ tục bỏ phiếu đặc biệt tại các vùng họ mới giành được quyền kiểm soát là một biện pháp cần thiết về mặt an ninh. Các lực lượng Ukraine thường xuyên tấn công vào giới chức vùng sáp nhập và những người cộng tác với Nga, trong số này có cả các nhân viên bầu cử.
Gần đây, Svetlana Samoilenko - một phó thị trưởng của thành phố Berdyansk (trên bờ biển Azov), tử vong trong một vụ nổ ô tô vào ngày 6/3. Tình báo quân sự của Ukraine nhận trách nhiệm về vụ này. Họ nói, Samoilenko bị ám sát vì đã ép cư dân địa phương tham gia vào bầu cử Nga.
